Gastroenteroloji Nedir ve Gastroenteroloji Neye Bakar?

Gastroenteroloji Nedir?

Gastroenteroloji ; sindirim sistemi veya sindirim sisteminde meydana gelen her türlü rahatsızlığın teşhis ve tedavisiyle ilgilenen tıbbi uzmanlık alanıdır. Yemek borusu, mide, ince veya kalın bağırsak, karaciğer, rektum, safra kanalı, safra kesesi ve pankreası etkileyen durumlarla ilgilenir. Maddelerin mide ve bağırsakta hareketi, besinlerin sindirimi ve vücutta emilmesi, atıkların sistemden uzaklaştırılması ve işlevi de dahil olmak üzere gastrointestinal organların normal fizyolojisinin ayrıntılı bir şekilde anlaşılmasını içerir. Sindirim organlarının tüm normal faaliyetleri ve hastalıkları, gastroenteroloji çalışmasının bir parçasıdır.

Gastroenteroloji Neye Bakar?

Gastroenteroloji, sindirim sistemi hastalıklarını inceleyen tıbbi bir uzmanlık dalıdır. Mide, bağırsaklar, karaciğer, pankreas, yemek borusu ve safra kesesi gibi sindirim sistemine ait organların hastalıklarını teşhis ve tedavi eder. Reflü, gastrit, ülser, bağırsak hastalıkları, hepatit, safra kesesi taşları ve pankreatit gibi rahatsızlıklarla ilgilenir. Sindirim sistemiyle ilgili ağrı, şişkinlik, mide yanması, ishal veya kabızlık gibi şikayetler yaşayan hastalar, tanı ve tedavi için bir gastroenteroloji uzmanına başvurmalıdır.

Gastroenteroloji bölümü şu hastalıklara bakar:

• Ülser,
• Safra kesesi ve safra yolu hastalığı,
• Kolon kanseri,
• Kolon polipleri,
• İrritabl bağırsak sendromu,
• Kolit,
• Pankreatit,
• Hemoroid,
• Hepatit,
• Gastroözofageal reflü,
• Gastrit,
• Gilbert sendromu.

Gastroenteroloji Hastalıkları Belirtileri

Gastroenteroloji hastalıkları, sindirim sistemini etkileyen çeşitli rahatsızlıkları kapsar ve farklı belirtilerle ortaya çıkabilir. Bu hastalıkların belirtileri, etkilediği organa ve hastalığın türüne göre değişiklik gösterir. Karın ağrısı, şişkinlik, mide bulantısı, ishal, kabızlık ve kilo kaybı gibi semptomlar, sindirim sistemiyle ilgili bir sorunun habercisi olabilir. Belirtiler uzun süre devam ediyorsa veya şiddetleniyorsa, altta yatan ciddi bir hastalığın olup olmadığını anlamak için bir gastroenteroloji uzmanına danışmak önemlidir.

Aşağıdaki gastroenteroloji hastalıkları belirtilerinin görülmesi durumunda gastroenteroloji muayenesi yapılması gerekebilir:

• Yutma güçlüğü
• Ani, açıklanamayan kilo kaybı
• Dışkı ya da kusmukta kan
• Rektal kanama
• Ani başlayan şiddetli karın ağrısı
• Üç haftadan fazla süren bağırsak hareketlerinde kalıcı bir değişiklik
• Baş dönmesi veya bayılmanın eşlik ettiği siyah veya kanlı dışkı

Gastroenteroloji uzmanı, olağandışı semptomları tespit edebilir ve daha ciddi bir hastalığı erken bir aşamada teşhis edebilir. Hızlı ve doğru teşhis, erken tedavi alınabilmesine yardımcı olarak uzun vadeli bir sağlık sorunu yaşanma riskini azaltabilir. Gastroenteroloji, çok çeşitli sağlık koşullarını kapsadığı için hastalıkları teşhis ve tedavi etmek için kullanılan farklı testler ve prosedürler bulunur.

Gastroenteroloji Hastalıkları Nasıl Teşhis Edilir?

Gastroenteroloji hastalıkları, sindirim sistemiyle ilgili rahatsızlıkları kapsayan geniş bir hastalık grubudur. Mide, bağırsaklar, karaciğer, safra kesesi ve pankreas gibi organları etkileyen bu hastalıkların teşhisinde çeşitli yöntemler kullanılır. Doğru tanı koyabilmek için hasta öyküsü, fizik muayene, laboratuvar testleri ve görüntüleme teknikleri bir arada değerlendirilir. Erken teşhis, tedavi sürecinde büyük önem taşıdığı için sindirim sistemiyle ilgili şikayetlerde zaman kaybetmeden bir gastroenteroloji uzmanına başvurmak gerekir.

Gastroenteroloji doktorları tarafından yaygın olarak tercih edilen tanı yöntemleri şunlardır:

• Endoskopi,
• Enteroskopi,
• Kolonoskopi,
• Endoskopik retrograd kolanjiyopankreatografi (ERCP),
• Özofagus manometrisi,
• Perkütan endoskopik gastrostomi (PEG),
• Sigmoidoskopi.

Endoskopi

Endoskopide fotoğraf çekmek için ucunda kamera ve ışık bulunan esnek, uzun bir tüp kullanılır. Asit reflü, kusma veya mide ağrısı gibi sindirim sorunlarının nedenlerinin belirlenmesi için belirli endoskopi türleri kullanılabilir. Üst endoskopi, gastroenterolojide kullanılan bir tür endoskopik testtir.

Enteroskopi

Enteroskopi, özellikle ince bağırsağın incelenmesi için kullanılan endoskopidir. Bağırsak kanamasının kaynağının tanımlanması veya emilim bozukluğunun nedeninin bulunması için kullanılır. Enteroskopide geleneksel endoskopi, çift balon endoskopi veya kapsül endoskopi kullanılır.

Kolonoskopi

Kolonoskopi, kalın bağırsağın iç yüzeyini, ince bağırsağın ve rektumun bazı kısımlarının görünmesine olanak tanıyan endoskopik bir işlemdir. İşlem sırasında şüpheli bir durum görüldüğünde doku örneği alınabilir. Kolonoskopi, hastaların kolon polipleri veya kolorektal kanser açısından kontrol edilmesine yardımcı olur. Ayrıca Crohn hastalığını, fistülleri ve çatlakları tespit etmek için de kullanılabilir.

Endoskopik Retrograd Kolanjiyopankreatografi (ERCP)

ERCP, safra ve pankreas kanalları ile safra kesesindeki sorunların değerlendirilmesi ve tedavi edilmesi için kullanılır. Karnın sağ üst kısmındaki ağrının nedeninin belirlenmesini veya akut pankreatit bulunmasını içerir.

Özofagus Manometrisi

Bu endoskopik test, özofagus kaslarına bakılması ve alt özofagus sfinkter fonksiyonunun değerlendirilmesi için kullanılır. Yutma problemi, mide yanması veya göğüs ağrısı olan hastalarda kullanılabilir.

Perkütan Endoskopik Gastrostomi (PEG)

Bu işlem, felç veya kanser hastası gibi ağızdan yemek yiyemeyen birinin midesine beslenme tüpü yerleştirilmesi için kullanılır.

Sigmoidoskopi

Bu endoskopik prosedür, doktorların rektum astarını ve kolonun alt üçte birini görmesini sağlar. Rektal kanamayı, polipleri, yabancı cisimleri ve kolorektal kanseri değerlendirmek ve tedavi etmek için kullanılır.

Gastrointestinal semptomlar, sistemik bozukluklarla ilişkili olabileceğinden gastroenterologlar sıklıkla tıbbın diğer alanlarındaki uzmanlarla çalışır. Gastroenteroloji kapsamında tedavi edilen sağlık sorunları, sıklıkla vücudun geri kalanıyla bağlantılıdır. Birçok sistemik bozukluğun gastrointestinal belirtileri vardır. Örneğin; kalp problemleriniz veya sarkoidozunuz varsa, karaciğeriniz de zarar görebilir.

Gastroenteroloji Muayenesi Nasıl Yapılır?

Tanı ve tedavinin yapılması için gastroenterolog, hastalara sağlığı, yaşam tarzı ve mevcut belirtileri hakkında çeşitli sorular sorar. “Gastroenteroloji nasıl muayene eder?” sorusunun yanıtı için aşağıdaki listeyi inceleyebilirsiniz:

• Semptomların yeri, süresi, yoğunluğu, sıklığı ve tetikleyicileri,
• Başka herhangi bir tıbbi durum için tedavi görülüp görülmediği de dahil olmak üzere genel sağlık durumu,
• Gastrointestinal kanalı etkileyen bir ameliyat, travma ya da hastalık geçmişi olup olmadığı,
• Reçeteli ve reçetesiz olanlar da dahil olmak üzere herhangi bir ilaç veya takviye alınıp alınmadığı,
• Ailedeki herhangi birinde sindirim hastalığı veya buna bağlı bir sorun olup olmadığı.

Kapsamlı fizik muayene sırasında ise karın bölgesi incelenerek yara, kızarıklık ve şişlik olup olmadığı tespit edilir. Hassasiyet, ağrı, şişlik veya diğer anormalliklerin kontrol edilmesi için doktor ellerini kullanarak karnın farklı bölgelerine sistematik olarak baskı yapabilir. Bağırsaklardan gelen seslerin duyulması için karna bir stetoskop koyularak oskültasyon adı verilen işlem gerçekleştirilir.

Rektal muayene gereken durumlarda elle muayene yapılır. Bu, rektal kas tonusunun değerlendirmesine ve herhangi bir kitle, şişkinlik veya diğer sorunların kontrol edilmesine olanak tanır.

Doğru tanı için çeşitli sağlık durumlarının dışlanmasını sağlamak amacıyla gastroenteroloji bölümü aşağıdaki ek testleri isteyebilir:

• Kan ya da dışkı örnekleri,
• Röntgen,
• CT tarama,
• Kolonoskopi,
• Üst endoskopi,
• Lavman.

Gastroenteroloji Cerrahisi Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Gastroenteroloji cerrahisi; yemek borusu, mide, ince bağırsak, kolon, rektum, karaciğer ve pankreastan başlayarak üst ve alt gastrointestinal sistemin ameliyatını içerir. Sindirim sisteminin parçalarını onarmak ya da çıkarmak için cerrahi prosedürler uygulanabilir. Tümörlerin çıkarılması, hasarlı bağırsakların onarılması ve pelvik taban bozukluklarının düzeltilmesi cerrahi prosedürler içinde yer alır. Kolon, rektum veya anüs de dahil olmak üzere karın bölgesinde meydana gelen rahatsızlıklarda cerrahiden yararlanılabilir.

Gastroenteroloji Cerrahisinde Hangi İşlemler Uygulanmaktadır?

Gastrointestinal cerrahi, gastrointestinal sistemdeki her türlü yaralanma, şekil bozukluğu ve hastalığın cerrahi işlemlerle tedavisini içeren cerrahi alt uzmanlık dalıdır. İlaçların artık durumu hafifletemediği durumlarda bir seçenek olabilir. Ameliyatla tedavi edilen yaygın gastrointestinal durumlar arasında apandisit, pankreatit, fıtıklar, safra kesesi bozuklukları ve mide ve bağırsak bozuklukları yer alır.

Genel cerrahi prosedürlerden bazıları şunlardır:

• Apendektomi,
• Kolesistektomi,
• Whipple Prosedürü,
• Distal Subtotal Pankreatektomi,
• Üst Gastrointestinal Endoskopi,
• Özofagus Dilatasyonu,
• Bariatrik Cerrahi,
• Perkütan Endoskopik Gastrotomi,
• Kolonoskopi,
• Polipektomi,
• Kolektomi,
• Karın Fıtığı/Göbek Fıtığı Onarımı.

Apendektomi

Yaygın bir prosedür olan apendektomi, apendiksin cerrahi olarak çıkarılmasıdır. Sağ tarafta karnın alt kısmında 3-6 cm'lik yatay bir kesi yapılır ve buradan apendiks çıkarılır. Alternatif olarak kapalı (laparoskopik yöntem) ile karında ufak kesiler açılıp üç fiber optik kamera yardımı ile çıkarılabilir.

Kolesistektomi

Safra taşları pankreatite neden olduğunda safra kesesinin alınması için yapılır. Kolesistektominin açık cerrahi işleminde karın içine uzun bir kesi yapılır. Kesi, kaburgaların altından belin altına kadar uzanır. Laparoskopik kolesistektomi, karın bölgesinde daha büyük kesiler yerine küçük kesilerin yapıldığı, safra kesesinin çıkarılmasına yönelik invazif bir tekniktir. Ameliyat, iç bölgenin daha büyük ekranda görülmesini sağlayan minik kamera ve lense bağlı ince tüplü bir alet olan laparoskop ve cerrahi aletler kullanılarak gerçekleştirilir.

Whipple Prosedürü

Pankreas kanserinde en sık uygulanan cerrahi işlemdir. Pankreas başı kanseri için yapılır. Bu işlemde pankreasın başı, duodenum, safra kesesi ve midenin bir kısmı çıkarılır.

Distal Subtotal Pankreatektomi

Distal subtotal pankreatektomi, pankreas kanserinin pankreas gövdesinde veya kuyruğunda olduğu durumlarda uygulanan cerrahi tedavidir. Bu prosedürde pankreasın gövdesi ve kuyruğu ile dalak da çıkarılır.

Üst Gastrointestinal Endoskopi

Üst gastrointestinal (GI) endoskopi, üst sindirim sistemindeki sorunları teşhis etmek ve bazı durumlarda tedavi etmek için yapılan bir işlemdir. Akut GI kanaması, kronik anemi ve gastro-özofageal reflü hastalığı gibi durumlarda kullanılabilir.

Özofagus Dilatasyonu

Özofagus dilatasyonu, yemek borusundaki tıkanıklığı genişletmek ve temizlemek için yapılan bir işlemdir. Yutma güçlüğünü gideren bu tedavide dilatörler ve endoskop kullanılır. Endoskop, ağızdan yemek borusuna sokularak tıkalı bölgeye iletilir ve yemek borusunun içinin görüntülenmesini sağlar. Hastanın işlem öncesi 4 – 6 saat boyunca yemek yememesi gerekir.

Bariatrik Cerrahi

Obezite, birçok ciddi hastalığa zemin hazırlar. Özellikle diyetle kilo veremeyen ve beraberinde diyabet hastalığı, kalp damar hastalıkları gibi ciddi sağlık problemleri olan hastaların daha hızlı ve sağlıklı kilo verebilmeleri için Bariatrik Cerrahi (obezite cerrahisi) önerilir. Hasta obeziteyi tedavi etmek için bariatrik cerrahi konusunda uzmanlaşan bir cerrah tarafından değerlendirildikten sonra, farklı tiplerde prosedürler arasından uygun olan prosedür uygulanır.

Perkütan Endoskopik Gastrotomi

Perkütan endoskopik gastrotomi, açık bir ameliyat yapılmadan yiyecek, sıvı ve ilaçların doğrudan mideye verilmesini sağlamak üzere mideye bir tüpün geçirilmesini sağlayan cerrahi bir yöntemdir. Hastalar yutkunma güçlüğü yaşadığında veya yiyecekleri ağızdan alamadığında gerçekleştirilir. Hastaların işlemden 8 saat önce içecek ve yemekten kaçınması gerekir.

Kolonoskopi

Kolonoskopi , bağırsak ile ilgili yakınmalar ya da bulguların incelenmesinde kolon ve rektum kanseri taramasında kullanılır. Bu sayede iltihaplı doku, ülserler, polipler ve anormal büyümeler tespit edilebilir. Kolorektal kanser, bağırsak bozuklukları, karın ağrısı, anal kanama ve diyet dışı kilo kaybının erken belirtilerini teşhis etmek için kullanılır.

Kalın bağırsağın incelenmesi amacıyla, ucunda kamera ve ışığın olduğu, bükülebilen, yaklaşık bir insan parmağı kalınlığında tıbbi bir cihaz (kolonoskop) ile makattan başlayarak yapılan işlemdir. Bağırsak ile ilgili yakınmalar ya da bulguların incelenmesinde kolon ve rektum kanseri taramasında kullanılır. Kolonoskop ileri doğru itilerek, ince bağırsak ile kalın bağırsak birleşim yerine kadar olan tüm kalın bağırsak bölümleri incelenir. Bu işlem yaklaşık 20-30 dakika sürer. En son kalın bağırsaktan ince bağırsağa da geçilerek ince bağırsağın son kısmı olan terminal ileum da incelenir.

Doktor, kolonoskopi işlemi sırasında karşılaştığı normal olmayan oluşumları (polip gibi) kolonoskop yardımıyla çıkarabilir. Uygun ve gerekli görüldüğü durumlarda, hastanın şikayetleri de göz önünde bulundurularak bağırsağın çeşitli yerlerinden biyopsiler alınabilir.

Polipektomi

Polipektomi, bir polipin cerrahi olarak çıkarılmasıdır. Polipler, gastrointestinal duvarın astarı boyunca dokunun kanserli olmayan anormal büyümesidir. Gastrointestinal polipler kolonoskopi yoluyla endoskopik olarak veya polip çok büyükse cerrahi olarak çıkarılabilir.

Kolektomi

Kolektomi, kalın bağırsağın tamamının veya bir kısmının cerrahi olarak çıkarılmasıdır. Ameliyata kalın bağırsak rezeksiyonu da denir. Genel anestezi altında açık ameliyat yöntemi veya laparoskopik yöntemle yapılır. İşlem yaklaşık 1 – 4 saat sürer.

Karın Fıtığı/Göbek Fıtığı Onarımı

Karın fıtığı, karın boşluğunun astarının zayıflaması veya yırtılması sonucu oluşan bir açıklığa karın içi yağ dokusu veya bir bağırsak bölümünün sıkışmasıdır. Karın bölgesinde dışarıdan belli olacak bir şişlik ve şekil bozukluğu ile belirti verir. Bu şişlik aynı zamanda ağrıya ve baskı hissine de sebep olur. Karın fıtığı onarımı genelde laparoskopik (kapalı) yöntem ile yapılır. Açık ameliyatlar da karın astarının zayıflamasına sebep olabileceği için eğer kapalı ameliyata engel bir durum yok ise açık ameliyat tercih edilmez. Genelde zayıf olan bölgeyi güçlendirmek ve açıklığı kapatmak için yama benzeri materyaller kullanılır. Böylece tekrar aynı bölgeden fıtık oluşması engellenmiş olur.

Gastroenteroloji Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Gastroenteroloji Cerrahisi Neye Bakar?

Gastroenteroloji cerrahisi, sindirim sistemi hastalıklarının cerrahi tedavisini gerçekleştiren tıbbi bir alandır. Mide, bağırsaklar, karaciğer, pankreas ve safra kesesi gibi organlarda gelişen hastalıkların cerrahi müdahalelerini yapar. Özellikle safra kesesi taşları, mide ve bağırsak kanserleri, reflü cerrahisi ve bağırsak tıkanıklıkları gibi durumlar bu branşın alanına girer.

Gastroenteroloji Hangi Bölüm?

Gastroenteroloji, iç hastalıkları (dahiliye) branşının alt uzmanlık alanıdır. Sindirim sistemi hastalıklarının teşhis ve tedavisiyle ilgilenen bu bölüm, endoskopi, kolonoskopi ve karaciğer hastalıkları gibi konularda uzmanlaşmıştır. Hastalar genellikle dahiliye uzmanının yönlendirmesiyle gastroenteroloji bölümüne başvurur.

Gastroenteroloji İlk Muayenede Ne Yapar?

Gastroenteroloji uzmanı, ilk olarak hastanın şikayetlerini ve tıbbi geçmişini detaylı bir şekilde değerlendirir. Ardından fizik muayene yaparak karın bölgesini kontrol eder ve gerekli görürse kan testleri, endoskopi veya ultrason gibi tetkikler isteyebilir. Tanıya bağlı olarak ilaç tedavisi düzenlenir ya da ileri incelemeler planlanır.

Gastroenterolojik Hastalıklar Nelerdir?

Gastroenteroloji hastalıkları arasında reflü, gastrit, ülser, irritabl bağırsak sendromu (IBS), Crohn hastalığı ve ülseratif kolit gibi sindirim sistemi rahatsızlıkları yer alır. Ayrıca karaciğer yağlanması, hepatit, pankreatit ve safra kesesi taşları gibi hastalıklar da bu kapsamda değerlendirilir. Sindirim sistemi kanserleri de gastroenteroloji uzmanlarının teşhis ve takip ettiği önemli hastalıklardandır.

Gastroenteroloji Bölümüne Direkt Gidilir mi?

Gastroenteroloji bölümüne bazı hastanelerde doğrudan randevu almak mümkündür. Ancak birçok devlet hastanesinde önce dahiliye (iç hastalıkları) bölümüne muayene olup yönlendirme almak gerekebilir. Özel hastanelerde ve bazı üniversite hastanelerinde ise hastalar doğrudan gastroenteroloji uzmanına başvurabilir.

Gastroenteroloji Hangi Testleri Yapar?

Gastroenteroloji uzmanları kan testleri, dışkı testleri, endoskopi, kolonoskopi, biyopsi ve ultrasonografi gibi tetkikler uygular. Bu testler, sindirim sistemi hastalıklarının kesin tanısını koymada yardımcı olur. Özellikle mide ve bağırsak hastalıklarının tespitinde endoskopik yöntemler yaygın olarak kullanılır.

Gastroenteroloji Muayenesi Ne Kadar Sürer?

Gastroenteroloji muayenesi, hastanın şikayetlerine ve yapılacak tetkiklere bağlı olarak 15-30 dakika arasında sürebilir. Eğer doktor endoskopi veya kolonoskopi gibi ek incelemeler isterse, bu süre daha da uzayabilir. Tanı koymak için detaylı bir değerlendirme yapıldığı için ilk muayene genellikle kapsamlıdır.

Gastroenteroloji Doktoru Endoskopi Yapar mı?

Evet, gastroenteroloji uzmanları endoskopi ve kolonoskopi gibi girişimsel işlemleri gerçekleştirir. Bu yöntemler, mide ve bağırsak hastalıklarının tanısında önemli bir rol oynar. Endoskopi sırasında gerektiğinde biyopsi alınarak detaylı inceleme yapılabilir.

Gastroenteroloji Hangi Durumlarda Ameliyat Önerir?

Gastroenteroloji uzmanları genellikle ilaç tedavisi ve diyet düzenlemeleri ile hastalıkları kontrol altına alır. Ancak mide, bağırsak veya safra kesesi hastalıklarında tedaviye yanıt alınamazsa cerrahi müdahale önerilebilir. Özellikle mide kanseri, bağırsak tıkanıklığı ve safra kesesi taşları gibi durumlarda ameliyat kaçınılmaz olabilir.

Gastroenterolojiye Hangi Şikayetlerle Gidilir?

Mide yanması, kronik ishal veya kabızlık, karın ağrısı, şişkinlik, yutma güçlüğü ve ani kilo kaybı gibi belirtiler gastroenteroloji muayenesi gerektirebilir. Özellikle uzun süre devam eden veya tekrarlayan sindirim sistemi sorunları varsa vakit kaybetmeden uzman bir doktora başvurulmalıdır. Kanlı dışkı, dışkıda mukus veya sarı gözler (sarılık belirtisi) gibi semptomlar ciddi hastalıkların habercisi olabilir.