Hıçkırık Neden Olur? Hıçkırık Nasıl Geçer?

Hıçkırık, göğüs kafesini karın boşluğundan ayıran ve nefes almada önemli bir rol oynayan diyaframın istemsiz bir şekilde kasılması ile yine istemsiz bir şekilde ortaya çıkan hık sesine verilen isimdir. 

Hıçkırık, diyaframın ani ve istem dışı kasılması sonucu meydana gelir. Bu kasılma sırasında kapakçığın (epiglot), gırtlakta bulunan ses tellerinin üzerine ani ve sert kapanmasıyla gırtlakta özel bir ses meydana gelir. 

Bazı durumlarda ise hıçkırık, altta yatan tıbbi bir rahatsızlığın işareti olabilir. O yüzden eğer hıçkırığınız 48 saatten daha uzun sürerse veya yemekte, uyumakta, nefes almakta sorun yaratacak şekilde şiddetli seyrederse mutlaka doktora görünmelisiniz. Hıçkırık tipleri sürelerine göre kategorize edilir. 

Eğer 48 saatten kısa sürüyorsa akut hıçkırıktır. 2-30 gün süre zarfı arasında seyrediyorsa inatçı hıçkırık, 1 aydan uzun sürdüğü takdirde dayanılmaz hıçkırık olarak sınıflandırılır.

Hıçkırık Neden Olur?

Büyük yemek porsiyonları, alkollü ve gazlı içecekler tüketmek, ani heyecan, stres, aşırı sıcak ya da soğuk besin tüketimi ve bazı ilaçların kullanımı hıçkırığa neden olur.

Genel anlamda hıçkırığa, solunum sürecinde önemli bir görevi olan diyaframın hızlı bir şekilde kasılması sebep olur. Diyafram kasının aniden kasılmasına ve hıçkırığa yol açan nedenler şunlardır: 

Yemek borusunda oluşan küçük bir zorlama ya da tahriş veya midenin hızlı bir şekilde gerilmesi vagus ve frenik sinirlerini tetikleyerek hıçkırığa neden olur. 

Sedatifler, steroidler veya anti-inflamatuar ilaçlardan bazıları yaşanmasına neden olabilir.

Hıçkırık neden tutar sorusunun bir diğer yanıtı: Hızlı bir şekilde yemek yiyerek mideyi kısa bir zaman içerisinde doldurmak diyaframa baskı yaparak mideyi uyarır ve sinirleri tetikleyerek hıçkırığı başlatır. 

Aşırı miktarda alkol almak da hızlı yemek yemek gibi diyafram üzerine baskı oluşturarak hıçkırığı tetikler.

Sıcak çay, sıcak yemek ya da soğuk su gibi mide ve boğazda ani sıcaklık değişikliklerine neden olan besinler hıçkırığa yol açar.

Stres, heyecan, korku gibi durumlar sinir sistemini etkileyerek hıçkırığa neden olur. 

Sürekli ve Geçmeyen Hıçkırık Neden Olur?

Öte yandan 48 saatten daha uzun süren, sürekli ve geçmeyen hıçkırığın ardında bir sağlık sorunu olabilir. 

Bu sağlık sorunları arasında şunlar bulunur:

• Reflü hastalığı nedeniyle mide asidinin yemek borusuna kaçması, diyafram ve çevresindeki sinirleri tahriş ederek geçmeyen ve sürekli hıçkırığa neden olabilir.
• Beyin tümörleri, menenjit benzeri enfeksiyonlar veya inme, hıçkırık kontrol merkezinin normal çalışma düzenini bozarak hıçkırığa neden olur.
• Diyabet, elektrolit dengesizlikleri ve böbrek yetmezliği sağlık sorunları toksik birikimine ve sinirlerin tahriş olmasına yol açarak hıçkırığa neden olabilir.
• Zatürre, astım, karaciğer büyümesi veya abdominal şişlik gibi etkenler diyaframı zorlayarak sürekli ve geçmeyen hıçkırığa hıçkırığa neden olur.
• Uzun süren hıçkırık ataklarının bir sebebi, diyafram kasına hizmet eden vagus sinirlerine veya frenik sinirlerinde olan hasar ve tahriştir. Bu sinirlerde tahrişe veya hasara neden olabilecek faktörler; kulak zarınıza temas eden bir cisim, boynunuzda olan bir tümör, kist veya guatr,   boğaz ağrısı ya da larenjit olabilir.
• Travma neticesinde merkezi sinir sistemimizdeki bir tümör, hasar veya enfeksiyon,   vücudunuzun hıçkırık refleksinin kontrolünün bozulmasına sebebiyet verebilir. Beyin iltihabı, menenjit, inme, travmatik beyin hasarı, tümörler gibi hastalıklar hıçkırığı tetikleyebilir.

• Uzun süreli hıçkırığı tetikleyebilecek faktörler; anestezi, şeker hastalığı, elektrolit dengesizliği, böbrek hastalığı, steroidler ve sakinleştiriciler de olabilir.

Bebekler Neden Hıçkırır?

Bebeklerde hıçkırık, yetişkinlerde olduğu gibi diyafram kasının ani ve istemsiz bir şekilde gerilmesi sonucu oluşur ve sık görülen, zararsız bir durumdur. Bebekler neden hıçkırır sorusunun yanıtı şöyledir: 

Bebeklerin sindirim sistemi zaman içerisinde gelişir. Bu durum ilk başlarda hıçkırık yaşanmasına neden olur. 

Bebeklerde hıçkırığa neden olan bir diğer etken ise bebeklerin beslenirken hava yutmalarıdır. Emzirme veya biberonla beslenme sırasında hava yutulması, midenin hacmen genişlemesine neden olarak diyafram üzerinde baskı oluşturur. Bu durum da bebeklerde hıçkırığa neden olur. 

Bebeklerin sinir sistemi gelişimi sırasında vagus sinirinin aşırı derecede uyarılması da bebeklerde hıçkırığa neden olur. 

Hıçkırık Tanı Yöntemleri Nelerdir?

Bu nedenle uzun süreli hıçkırığın nedeninin belirlenmesi için doktor randevusu almak gerekir. Sürekli ve geçmeyen hıçkırık nedenini teşhis etmek için doktor kişinin yakınmalarını dinler, fiziki bir muayene ve nörolojik muayene yapar. 

Nörolojik muayene sırasında doktor denge ve koordinasyonu, kas gücü ve yoğunluğunu, refleksleri, görme ve dokunma hissini kontrol edecektir. 

Bu muayene sonucunda hıçkırıkların altta yatan bir tıbbi nedenden kaynaklandığı şüphesi doğarsa bir ya da daha fazla test yapılması gerekebilir.

Bu testler arasında böbrek hastalığı, diyabet ve enfeksiyon için kan testi, vagus siniri, frenik sinir veya diyaframı etkileyebilecek anatomik anormallikleri tespit etmek için göğüs röntgeni, bilgisayarlı tomografi (BT), veya manyetik rezonans görüntüleme (MRI), ya da yemek borusunda veya nefes borusundaki sorunları kontrol etmek için boğazdan geçirilen küçük bir kamera içeren ince, esnek bir tüpün kullanıldığı endoskopik testler olabilir.

Hıçkırmanın kendisi bir semptomdur. Bazı durumlarda göğüste, karında veya boğazda hafif bir sıkışma hissi hıçkırığa eşlik edebilir.

Normal şartlar altında göreceli olarak kısa süre içinde geçmesi gereken hıçkırık eğer 48 saatten fazla sürüyorsa veya şiddetli olmasından dolayı yemek yeme, uyku veya solunum sırasında sorunlara neden oluyorsa doktora başvurmanız tavsiye edilir. 

Uzun süreli ve geçmeyen hıçkırık vakalarında doktor hastanın detaylı öyküsünü dinledikten sonra fiziksel muayenesini yapar. Anamnez alırken; hıçkırığın ne zamandan beri olduğu, süresi, hıçkırık ataklarının süresi, rutin kullanılan ilaçlar, mevcut hastalık kontrolü, alkol, sigara kullanımı gibi konular hakkında fikir sahibi olarak, altında yatan organik nedenleri araştırır. 

Fiziksel muayene esnasında; denge ve koordinasyon, kas gücü ve tonu, refleksler, görme ve dokunma hissini test ederek ilk adımı gerçekleştirir.

Eğer doktorunuz hıçkırığın altında yatan tıbbi bir durumun varlığından şüpheleniyorsa aşağıdaki testlerden birini ya da daha fazlasını önerebilir:

Kan örneklerinizi şeker hastalığı, enfeksiyon, böbrek hastalığı açısından kontrol edebilir.

Göğüs röntgeni, bilgisayarlı tomografi(BT), manyetik rezonans görüntüleme(MRI) testleri ile vagus siniri, frenik sinir veya diyaframı etkileyebilecek anatomik anormallikleri tespit edebilir.

Yemek borusu ya da nefes borunuzda meydana gelen sorunları kontrol etmek amacıyla boğazınızdan geçirilen küçük kamera içeren, ince esnek tüp kullanılır.

Hıçkırık Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Hıçkırık vakalarının çoğu tıbbi tedavi olmadan kendi kendine geçer. Ancak altta yatan bir tıbbi durum hıçkırığa neden oluyorsa, bu hastalığın tedavisi hıçkırıkları ortadan kaldıracaktır.

İki günden daha uzun süren hıçkırıklar için ilaçlı, ya da cerrahi müdahale gerekebilir. Sadece doktorun tavsiyesi üzerine baklofen, klorpromazin, veya metoklopramid içeren ilaçlar kullanılabilir.

Daha az invaziv tedaviler etkili olmazsa, hıçkırıkları durdurmak üzere frenik siniri bloke etmek için bir anestezi enjeksiyonu doktor tarafından önerilebilir.

Bir başka seçenek ise vagus sinirine hafif elektrik stimülasyonu sağlamak için pille çalışan bir cihazı cerrahi olarak implante etmektir.

Bu prosedür en yaygın olarak epilepsiyi tedavi etmek için kullanılır, ancak aynı zamanda kalıcı hıçkırıkların kontrolüne de yardımcı olur.

Kronik hıçkırığı olan bireyler gazlı içeceklerden ve gaza neden olan besinlerden kaçınmalıdır. Günlük öğünleri daha az miktarlarda yemek faydalı olacaktır.

Çoğu hıçkırık vakası tıbbi tedaviye gerek duyulmadan kendi kendine sona erer. Altta yatan tıbbi bir durum hıçkırıklara sebebiyet veriyorsa, bu hastalığın tedavisi hıçkırığı ortadan kaldırabilir. İki günü aşkın süre devam eden hıçkırıklar için ilk olarak ilaç tedavisine başvurulur. 

Eğer ilaç tedavisi yeterli ve etkili gelmiyorsa, cerrahi prosedürlere başvurulabilir. Başka bir seçenekte vagus sinirinize hafif elektrik iletimi sağlamak için pille çalışan bir cihazı cerrahi olarak nakletmektir. Bu prosedür epilepsiyi tedavi etmek için yaygın olarak kullanılır. Aynı zamanda da kalıcı hıçkırıkların kontrol altına alınmasını sağlar.

Hıçkırık Nasıl Geçer?

Yüzünüzü soğuk su ile yıkamak kalp atış hızının düşmesine katkıda bulunur ve vagus sinirini uyarır. Böylece hıçkırığınız geçer.

Yavaş bir şekilde, yudum yudum su içmek hıçkırık refleksine müdahalede bulunan ana sinirlerden biri olan vagusu uyarır ve diyafram kaslarının rahatlamasına destek olur.

Buzlu su ile gargara yapmak ya da bir bardak soğuk suyu küçük yudumlarla bir dakika içinde içmek, çevredeki kasların düzenli hareketleriyle diyaframın rahatlamasını sağlayarak hıçkırığı geçirir.

Bir parça buzu yavaş yavaş yemek ya da emmek hıçkırığın geçmesine katkıda bulunur. 

Derin bir nefes aldıktan sonra 20-30 saniye boyunca tutmak ve sonrasında nefes almak karbondioksit seviyesinin artmasına ve diyafram kaslarının gevşemesine yol açarak hıçkırığı geçirir.

Ağzınızı ve burnunuzu kağıt bir torbanın içine sokarak bir süre bu şekilde nefes alıp verin. Bu uygulama karbondioksit seviyesini artırarak vagus sinirini etkileyebilir. Solunum sorununuz varsa bu yöntemi denemeyin.

Ağzınıza bir miktar şeker alarak emin. Şeker, ağzın ve boğazın arkasındaki sinir uçlarını uyararak vagus sinirini harekete geçirerek hıçkırığı keser.

Ağzınıza bir miktar limon sıkmak ya da bir parça limon emmek de kes tadı ile vagus sinirini uyarır ve böylece hıçkırığınız geçer.

Limon koklamak da hıçkırığı geçiren yöntemlerden biridir. Burnunuza limon dayayıp derin nefesler alın.

Ani korku anında vagus siniri uyarılarak hıçkırığın geçmesini sağlar.

Taze zencefil yemek gastrointestinal sistemini rahatlatarak gaz ve benzeri sindrim sistemi neden olduğu hıçkırığı geçirebilir.

Kulak çubuğu kullanarak kulak kanalınızın dış kısmına hafifçe baskı yapın. Bu yöntem, vagus sinirini uyararak hıçkırığın geçmesini sağlar. 

Hıçkırık için kesin bir çözüm yoktur. Bu yöntemlerin her biri hıçkırığı geçirmeye yardımcı olur ancak her yöntem her kişide işe yaramayabilir. Hıçkırık bu yöntemlerle ya da kendi kendine geçmiyorsa, altta yatan herhangi bir hastalığı teşhis ve tedavi etmek için mutlaka doktor randevusu alın.

Bebeklerde Hıçkırık Nasıl Geçer?

Bebeklerde hıçkırık bir süre sonra kendiliğinden geçer. Yine de bebeğiniz hıçkırıyorsa sırtına okşayarak hafif bir masaj yapmak, biberonla beslemek bebeğinizin vagus sinirini uyararak hıçkırığı geçirir.

Hıçkırığa Ne İyi Gelir?

Yavaş bir şekilde ve yudumlar halinde su içmek, buzlu su ile gargara yaparak boğaz bölgesini soğutmak, buz yemek, 20-30 saniye boyunca nefes tutmak, soğuk su ile yüz yıkamak, ağız ve burunu kağıt bir torba ile kapatarak nefes alıp vermek, şeker ya da limon emmek, aniden korkutulmak, taze zencefil yemek, vagus sinirlerine baskı yapmak hıçkırığa iyi gelir.

Hıçkırık Hakkında Sık Sorulan Sorular

Bebeğiniz hıçkırıyorsa sırtına okşayarak hafif bir masaj yapmak, biberonla beslemek bebeğinizin vagus sinirini uyararak hıçkırığı geçirir.

Yudumlar halinde su içmek, buzlu su ile gargara yapmak, buz yemek, nefes tutmak, soğuk su ile yüz yıkamak, kağıt kullanarak kapatarak nefes alıp vermek hıçkırığı geçirir.

48 saatten uzun süren uzun süreli hıçkırıklar bir hastalıktan kaynaklanabilir. Uzun süren hıçkırıklara neden olan hastalıklar arasında reflü, diyabet, enfeksiyon, karaciğer büyümesi ve astım neden olur.

Hıçkırık, diyagram kasının ani, tekrarlayan kasılması sonucudur ve genellikle yemek yeme, içecek içme veya hızlı nefes alma gibi etkenlerden kaynaklanabilir. Genelde zararsızdır ve kısa sürer.

Geçmeyen hıçkırık için nefesinizi birkaç saniye tutmak, su içmek, limon yemek veya şeker çiğnemek gibi yöntemler faydalı olabilir. Şiddetli vakalarda doktorunuza danışmalısınız.

Hıçkıran bir bebek mutlaka tok olduğu anlamına gelmez. Hıçkırık, bebeklerde sık görülen ve genellikle sindirim sisteminin olgunlaşmamasından kaynaklanan bir reflekstir. Beslenme ile doğrudan ilişkili olmayabilir.

Yenidoğan hıçkırığı genellikle kendiliğinden geçer. Bebeği sakinleştirmek ve düzenli olarak emzirmek bebeklerin rahatlamasına yardımcı olabilir.

Hıçkırığı kesmek için nefesinizi tutmak, yavaş yavaş su içmek veya şeker emmek etkili olabilir. Ayrıca, karbonatlı içecekler veya limon suyu da hıçkırığı durdurabilir.