Kadınlarda yumurtalık rezervi tükenirse…
İnsan ömrü uzadı, kadınlar kariyer hedeflerine öncelik vermeye başladı, evlilik yaşı ileri çekildi, birçok yöntem sayesinde cildimizde bile yaşlanmanın etkileri durduruldu ancak yumurtalıklarımızın bundan haberi yok! Bir kadının en doğurgan olduğu yaş dönemi 20-25 olsa da 35’ten sonra doğurganlık hızla düşer ve ortalama 48-50 yaşlarında menopoz başlar. Bu gelişmeler kadınların yumurtalık rezervinin tükenmesine ve çocuk sahibi olamamasına yol açabilir. Neyse ki basit bir kan testi ile erken dönemde doğurganlık durumu hakkında bilgi sahibi olup, gerekiyorsa yumurtalıkları dondurmak mümkün.
Yumurtalık rezervi doğuştan gelir
Kadınlar belli bir yumurtalık rezervi ile doğar ve ergenlik döneminde yaklaşık 300-400 bin yumurta rezervine sahip olurlar. Menopoz dönemine gelene kadar bu rezerv yavaş yavaş tükenir. Ancak genetik faktörler ve radyasyon, ilaçlar, hormon içeren gıdalar gibi çevresel faktörler nedeniyle rezervin baştan düşük olması ya da erken tükenmesi de söz konusu olabilir. Özellikle ailesinde erken menopoz, yumurtalık ameliyatı öyküsü olan ya da adet dönemlerinde sorun yaşayan kadınların mutlaka yumurtalık rezervine baktırması gerekir. Yumurtalık rezervi, kan testi ile kontrol edilebilir. Kadınların rezervinde sorun varsa bu sorunu bilmeleri ve geleceklerini ona göre planlamaları önem taşır.
Yumurta dondurma işlemi nedir?
Sağlık Bakanlığı’nın yaptığı düzenleme, rezervi az olan kadınların bu sorununu çözmeyi amaçlar. Tüp bebek yönetmeliğine göre, çocuk sahibi olmamış hatta evli olmayan ancak rezervin az olduğu belirlenen kadınlar yumurtalarını dondurabilir. Bu düzenleme ileri yaşta evlenmeyi ya da kariyer nedeniyle geç yaşta çocuk sahibi olmayı planlayan kadınların rezervleri tükenmeden yumurtalarının alınıp dondurulmasını ve evlendiklerinde bunların kullanılmasını mümkün kılar. Evli olmayan ya da o sırada çocuk istemeyen ancak rezervi riskli olan bir kadın yumurtalarını dondurmayı tercih edebilir. Böylece gelecekte bu tür sorunlarla karşılaşıldığında çözüm bulunabilir. Dondurulan yumurtalar ileride tüp bebek yönteminde kullanılır. Yumurta toplama işlemi, kısa süreli narkoz altında, vajinal yoldan girilerek ultrason eşliğinde iğne ile yapılır. Yeterli yumurta toplanamazsa bu işlem iki aylık aralıklarla birkaç kez daha tekrarlanabilir.
Yumurtalık cerrahisi olunacaksa…
“Yaşlanma”, özellikle de kadınların pek hoşlanmadıkları bir kelime... 20’li-30’lu yaşlarında bir kadına yaşlanmadan bahsedince şaşırabilir. Aslında burada rezerv azalmasından söz edilir. Ancak bazı vakalarda genç bir kadının tıpkı ileri yaşta bir kadın gibi menopoza girebilir. Doğuştan gelen yumurtalık rezervi ya da genetik yapının değiştirilme şansı yoktur. Ancak kontrol edilebilecek konulardan biri cerrahidir. Özellikle cerrahi önerilen kız çocukları için bu işlem gerçekten gerekli mi ve ehil ellerde mi yapılacak sorularının sorulması gerekir. Burada anne babaların bilinçli olması, kız çocuklarının yumurtalık ameliyatlarının ileride çocuk sahibi olmasını engelleyebileceğini bilmeleri gerekir. Yumurtalık cerrahisinin, mümkün olduğunca laparoskopik yöntemle yapılması önem taşır. Kız çocuklarının ergenlik döneminden itibaren muayeneden geçmesi, bilinçsiz ilaç kullanımından kaçınmak ve radyasyondan korunmak da alınabilecek önemler arasında yer alır. Kemoterapi ya da radyoterapi görmesi planlanan genç kadınların da bu konuda mutlaka danışmanlık alması önerilir.
Yumurtalık rezervi yoksa…
Toplumda “Nasıl olsa tüp bebek var” şeklinde hatalı bir yaklaşım bulunur. Ancak tüp bebek yumurtalık rezervi varsa mümkün olur. Çünkü bu yöntemde yumurta ve sperm alınarak laboratuvarda embriyo oluşturulup, hastaya transfer edilir. Yumurtalık yaşlanması tüp bebek için de engel oluşturur. Rezervi azalanlara işlemi hızlandırmak için tüp bebek önerilir. Bazı hastalar normal yolla hamile kalmayı denemek ister ve bu mümkün olmazsa birkaç yıl sonra rezerv bitmiş olabilir. O zaman tüp bebek şansı da ortadan kalkar.
Adet görmek yumurtalık rezervi olduğunu göstermez
Adet görmeye devam etmek yumurtalık rezervinin varlığına işaret etmez. Rezervi azalan hastanın önünde iki seçenek var. Ya normal yolu denemeye devam eder ancak riski göze alır ya da işi hızlandırmak için tüp bebek yöntemini tercih eder. Rezerv tamamen bittiyse yasal olarak yapılabilecek hiçbir şey kalmaz.
Hamile kalmaya engel olan nedenler
- Anneannede, annede, kız kardeşte erken menopoz öyküsü varsa,
- Ergenlik döneminde büyük kistler nedeniyle ameliyat olduysanız,
- Yumurtalıklarınızdan biri alındıysa,
- Çikolata kistiniz varsa ve buna bağlı ameliyat geçirdiyseniz,
- Kemoterapi ya da radyoterapi gördüyseniz ya da görecekseniz, yumurtalık rezervi ile ilgili riskiniz olduğunu unutmayın.
