Safra Kesesi Ameliyatı (Kolesistektomi) Nedir? Belirtileri, Tedavi Yöntemleri ve Süreç

Safra Kesesi Ameliyatı Nedir?

Safra kesesi, karnınızın sağ üst kısmında bulunan küçük ve kese benzeri bir organdır. Safra kesesinde herhangi bir sorun gelişirse çıkarılabilir. Safra kesesinin cerrahi olarak çıkarılması vakaların büyük çoğunluğunda en etkili yöntemdir. Safra kesesi ameliyatına kolesistektomi adı verilmektedir. Laparoskopik kolesistektomi ve açık kolesistektomi şeklinde yapılabilir.

• Laparoskopik kolesistektomi ile hastanın karnında birkaç küçük kesik oluşturulur. Safra kesesine ulaşmak ve onu çıkarmak için ince cerrahi aletler kullanılır. Kapalı safra kesesi ameliyatı da denilmektedir.
• Açık kolesistektomi veya açık safra kesesi ameliyatı tercih edilebilir. Bu ameliyatta safra kesesine erişmek ve çıkarmak için tek ve büyük bir kesi yapılır.

Kapalı ameliyat, açık ameliyata göre daha erken hastaneden çıkma ve daha çabuk iyileşme avantajlarına sahiptir.

Safra Kesesi Hastalıkları Neden Oluşur?

Safra kesesi hastalığı; safra kesesinin iltihaplanması, enfeksiyonu, taşları veya tıkanıklığını içerebilir. Karaciğerin altında bulunan bu kesede oluşan iltihaplanma şiddetli ağrılara yol açabilir. 

Safra kesesi hastalığı türleri şunlardır:

• Kolesistit (Safra kesesi iltihabı)
• Safra kesesi taşları
• Kronik taşsız safra kesesi hastalığı 
• Apseler
• Doku büyümeleri
• Safra kesesinin doğuştan gelen kusurları
• Safra kesesi ve safra yolları tümörleri
• Safra kesesi kanseri

Safra kesesi hastalıklarının risk faktörleri arasında genetik faktörler, beslenme alışkanlıkları, yaş ve cinsiyet bulunur. Yüksek kolesterole sahip kişilerde safra kesesi hastalıkları görülebilir. Aşırı kilo ve obezite safra kesesinde hastalık oluşturmayı tetikleyebilir. 60 yaş üstü kişilerde safra kesesi taşları daha sık görülür. Kadınların safra kesesi taşı geliştirme olasılığı erkeklerin iki katından fazladır. 

Safra kesesi hastalıklarının dörtte biri kalıtsal faktörlere bağlı olabilir. Aile geçmişinde safra kesesi hastalığı olan kişilerde safra hastalığı ortaya çıkabilir. Diyabetli kişilerde safra kesesi hastalıkları oluşturma riski daha çoktur. 

Safra Kesesi Hastalığı Belirtileri

Safra kesesi hastalıklarının en yaygın belirtisi ağrıdır. Ağrı ve şişliğe bulantı, kusma, ateş ve titreme eşlik edebilir. Safra kesesi hastalığı belirtileri şu şekilde sıralanabilir: 

• Ağrı
• Mide bulantısı ve kusma
• Ateş veya titreme
• Kronik ishal
• Sarılık
• Olağan dışı idrar veya dışkı

Safra kesesi hastalıklarında genellikle karnın orta ve sağ üst kısmında yaygın bir ağrı görülür. Hafif veya aralıklı olabilir, şiddeti zamanla artıp azalabilir. Hastalarda mide bulantısı ve kusma görülebilir. Enfeksiyon kaynaklı titreme veya açıklanamayan ateş ortaya çıkabilir, vücudun diğer bölgelerine sıçraması durumunda hayati tehlikeler oluşturabilir. 

Safra Kesesi Hastalıkları Tanı Yöntemleri

Safra kesesi tanı yöntemlerinin ilki fiziksel muayenedir. Doktorunuz karnınızdaki şişliği ve ağrıyan bölgeyi tespit etmek için fiziksel muayene yapabilir.

Kan testleri safra kesesi taşlarının neden olduğu enfeksiyon, sarılık, pankreatit veya diğer sağlık sorunları ortaya çıkarabilir. Ayrıca safra kesesi hastalığına kanıt olabilecek karaciğer fonksiyon testleri kullanılabilir. Bu testlerde kanınızdaki ALT, ALP, AST, Bilirubin, GGT ve PT gibi değerlere bakılır.

Safra kesesi de dahil olmak üzere karın içi organların görüntülenmesi ve resminin oluşturulması için karın ultrasonu istenebilir. Ayrıca, bilgisayarlı tomografi (BT) taraması yapılarak karın organlarının ayrıntılı X-ışını görüntüleri oluşturabilir ve safra kesesinin durumu görüntülenebilir. 

Kolesintigrafi taraması veya HIDA taraması olarak adlandırılan görüntüleme testiyle, safra kesesinin ince bağırsağa boşalma işlevi ve safra kanallarından akış ölçülür.

Safra Kesesi Ameliyatı Süreci

Doktorunuz gerekli gördüğü takdirde safra kesesinin çıkarılmasını isteyebilir. Kolesistektomi, safra kesesini çıkarmak için yapılan bir ameliyattır. Safra kesesi taşı ve buna bağlı oluşan komplikasyonların tedavi yöntemleri arasında kullanılan en sık yöntem kolesistektomi olur.

Ameliyat Öncesi Hazırlık

Kolesistektomi ameliyat süreci, öncesinde yapılacak bazı hazırlıklarla başlar. Ameliyatınızdan önceki gece hiçbir şey yememeniz istenir. İlaçlarınızla birlikte bir yudum su içebilirsiniz, ancak ameliyatınızdan en az dört saat önce yeme ve içmeden kaçınmalısınız. Ameliyat günü hiçbir şey yiyip içmeyin.

Doktorunuza ve sağlık ekibinize aldığınız tüm ilaçları bildirin. Sağlık ekibiniz, kanama riski artabileceğinden dolayı ilaçları almayı bırakmanızı isteyebilir. 

Hastanede bir gece veya daha fazla kalma ihtimaline karşı kişisel eşyalarınızı almayı unutmayın. Diş fırçası, rahat kıyafetler, telefon şarjı, kitap veya ilgi alanınızı kapsayan eşyaları çantanıza koyabilirsiniz. Sizinle ilgilenmesi için bir arkadaşınızdan veya aile üyenizden yardım isteyebilirsiniz. 

Ameliyat Aşaması

Kolesistektomi işlemi genel anestezi kullanarak yapılır. İşlem sırasında uyanık olmaz ve acı hissetmezsiniz. Kolunuzda açılan bir damar yolundan anestezi verilir.

Sonrasında cerrahınız laparoskopik kolesistektomi ve açık kolesistektomi yöntemlerinden birisiyle işleme başlar. Laparoskopik kolesistektomi sırasında karında küçük kesiler oluşturulur. Küçük bir video kamerası olan bir cihaz karnınıza yerleştirilir. Cerrahınız safra kesesini çıkarmak için diğer kesilerden sokulan aletleri kullanır, başka organlara zarar vermemek için video monitöründen görüntüleri takip eder. Bu işlemlerle safra kesesi çıkarılır, kesikler kapatılır.  Laparoskopik kolesistektomi ortalama 1-2 saat sürer. 

Açık kolesistektomi operasyonunda ise kesik alanı daha büyüktür. Cerrah, sağ tarafınızdaki kaburgalarınızın altına 15 santimetreye kadar uzanan bir kesi yapar. Sonrasında ortaya çıkarılan safra kesesi çıkarılır. Kesik kapatılır ve hasta dinlenme alanına götürülür. Bu işlem de ortalama 1-2 saat süre içerisinde tamamlanır. 

Safra Kesesi Ameliyatı Sonrası Bakım

Ameliyat tamamlandıktan sonra anestezi etkisi geçinceye kadar bir bakım odasına götürülürsünüz. Ardından durumunuzun takip edilmesi ve iyileşme sürecinin tamamlanası için dinlenme odasına alınırsınız. İyileşme süresi her hastada değişiklik gösterebilir.

Laparoskopik kolesistektomi işleminden sonra insanlar genellikle aynı gün evlerine gidebilir. Bazı durumlarda doktorunuz hastanede bir gün kalmanızı isteyebilir. Ağrılarınız azaldığında, rahat yiyip içebildiğinizde ve kendi başına yürüyebildiğinizde eve gitmenize izin verilir. Tamamen iyileşme için süre bir haftayı bulabilir.

Açık kolesistektomi sonrasında hastanede kalma süresi daha uzun olur. Hastaların 2-3 gün boyunca hastanede kalması istenebilir. Durumunuzu takip eden doktorunuz, iyileşme prosedürüne göre eve gitmenize izin verir. Evde tam iyileşme süresi 4-6 hafta arasında değişebilir. 

Safra Kesesi Ameliyatı Sonrası Beslenme Önerileri

Ameliyattan uyandığınızda ve uyanık olduğunuzda, içmeniz için size az miktarda sıvı verilecektir. Mideniz bozulmazsa, hemşireniz size biraz yiyecek önerebilir. 

Eve gittiğinizde sindirimi kolay az yağlı yiyecekler yemeniz önerilebilir. Daha büyük miktarlar sindirilmeden kalabilir ve gaz, şişkinlik ve ishale neden olabilir. Ameliyattan sonra en az bir hafta boyunca yüksek yağlı, kızarmış yiyecekler ve yağlı soslar tercih edilmemelidir. Bunun yerine yağsız veya düşük yağlı yiyecekleri tercih edin.

Diyetinize yulaf ve arpa gibi çözünür lif içeren besinler ekleyin. Ancak lif miktarını yavaşça artırın, çünkü ilk başta çok fazla lif tüketmek gaz ve kramplara neden olabilir. 

Daha küçük ve daha sık porsiyonlar tercih edebilirsiniz. Sebzeler, meyveler ve tam tahıllarla birlikte kümes hayvanları, balık veya yağsız süt ürünleri gibi az miktarda yağsız ürünler tüketebilirsiniz. 

İshali kötüleştirebilecek kafein, süt ürünleri ve çok tatlı yiyeceklerden uzak durmak faydalı olabilir. 

Safra Kesesi Ameliyatının Riskleri ve Komplikasyonları

Safra kesesinin alınması (kolesistektomi) nispeten güvenli bir işlem olarak kabul edilir. Ancak tüm ameliyatlarda olduğu gibi küçük de olsa bir komplikasyon riski vardır. Aşağıdaki komplikasyonlar ortaya çıkabilir:

• Safra kaçağı.
• Kanama.
• Enfeksiyon.
• Safra kanalı, karaciğer ve ince bağırsak gibi yakın yapıların yaralanması.
• Genel anestezinin riskleri (kan pıhtısı ve zatürre vb.)

Komplikasyon riskiniz genel sağlık durumunuza ve kolesistektomi nedeninize bağlıdır. Safra kesesi alındıktan sonra bazı kişilerde yara veya iç enfeksiyon gelişebilir. Artan ağrı, şişlik, kızarıklık, yaradan irin sızması gördüyseniz doktorunuza başvurmanız gerekir. Ameliyatınızdan sonra kanama meydana gelebilir, ancak bu nadirdir. 

Safra kesesi alındıktan sonra, vakaların yaklaşık yüzde 1’inde safra sıvısı karın içine sızabilir. Safra kaçağının belirtileri arasında karın ağrısı, mide bulantısı, ateş ve karında şişkinlik yer alabilir. Bu sıvıyı boşaltmak için karnınızı yıkamak gerekebilir ve yeni bir operasyona ihtiyaç duyulabilir. 

Safra Kesesi Ameliyatı Ne Kadar Sürer?

Safre kesesi ameliyatı ortalama 1-2 saat içerisinde tamamlanır. Ameliyat süresinin uzaması genellikle beklenmez. Operasyon sırasında ortaya çıkabilecek bir komplikasyon nedeniyle süre uzayabilir. 

Safra Kesesi Ameliyatı Sonrası İyileşme Süresi

Safra kesesi ameliyatından sonra iyileşme sürecinin ne kadar olacağını ameliyatın türü belirler. Laparoskopik kolesistektomi, halk arasında bilinen ismiyle ‘kapalı ameliyat’ geçiren bir kişinin iyileşme süreci daha hızlıdır. Bu işlemden sonra aynı gün içinde hastaneden ayrılabilirsiniz. Masa başı bir işiniz varsa normal aktivitelerinize dönmeniz genellikle 2 hafta sürer. Efor gerektiren bir iş yapıyorsanız bu süre daha uzun olabilir. 

Açık ameliyattan sonra iyileşme süreci uzun olur. 3-4 gün hastanede kaldıktan sonra evde dinlenme istenir. Normal aktivitelerinize ve masa başı işlerinize dönmeniz yaklaşık 3-4 hafta sürebilir. 

Ameliyat sonrası bakım sürecinde, günde 8-10 bardak su içerek yeterli sıvı alınması ve dışkılama sırasında ıkınmaktan kaçınması önerilir. Hastanın ayağa kalkma ve yürüme ile başlayarak günlük iş ve aktivitelerine kademeli olarak dönmesi gerekir. Ameliyat yarasının temiz tutulması için doktorunuzun önerdiği süreler içerisinde bandaj değişimi yapılması önemlidir. 

Safra Kesesi Ameliyatının Uzun Dönem Sonuçları

Safra kesenizin çıkarılması, yemeklerden sonra oluşan ağrı, tokluk hissi, mide bulantısı, kusma, ateş ve titreme gibi rahatsız edici semptomların çözülmesine yardımcı olur. Safra keseniz çıkarıldığı için safra kesesi taşlarının oluşması önlenir. 

Safra kesesi ameliyatından sonra istenmeyen semptomların görülmesine ise postkolesistektomi sendromu denir. Bazı kişilerde ameliyattan sonraki uzun vadede şu belirtiler görülebilir: 

• Yağlı gıda intoleransı
• Mide bulantısı
• Kusma
• Gaz (şişkinlik)
• Geğirme
• Hazımsızlık
• İshal
• Sarılık (ciltte ve göz aklarında sarımsı bir renk)
• Karın ağrısı atakları

Safra Kesesi Ameliyatı ve Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Safra kesesi ameliyatından sonra sağlıklı beslenme alışkanlıkları kazanmak önerilir. Diyette yapılacak değişikliğe düzenli egzersizler de eşlik edebilir. Bu değişiklikleri kalıcı hale getirmek kendinizi daha sağlıklı hale getirebilir. Uzun vadede sindirim sorunlarından kaçınmanıza yardımcı olabilir. 

Safra kesesi alındıktan sonra rahatsızlık yaşamamak için yağlı yiyecekleri diyetinizden uzak tutun. Ameliyattan sonraki haftalarda yüksek lifli yiyecekleri diyetinize yavaşça ekleyin. Tam tahıllar, kuruyemişler, tohumlar ve sebzeleri çok fazla ve çok hızlı yerseniz şiddetli şişkinlik ve gaz sorunları yaşayabilirsiniz.

Kahve ve çay gibi kafein içeren içeceklerin yanı sıra baharatlı yiyeceklerden de kaçınmalısınız.         

Et yiyorsanız çok fazla yağ tüketmemek için az yağlı etleri tercih edebilirsiniz. Düşük yağlı protein kaynakları arasında tavuk, hindi göğsü, balık ve deniz ürünleri, baklagiller, fındık ve tohumlar bulunur. 

Tam tahıllar, taze meyve ve sebzeler, baklagiller ve fasulye, kepekli tahıllar ve yulaf ezmesi ameliyattan sonra diyetlerde tercih edilebilir. 

Safra kesesiniz alındıktan sonra tam yağlı süt ürünlerinden kaçınabilirsiniz. Bunun yerine yağsız sütler veya az yağlı yoğurt gibi ürünler tüketebilirsiniz.

Safra Kesesi Ameliyatı Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Safra kesesi ameliyatı riskli midir?

Safra kesesi ameliyatı genellikle güvenlidir, ancak her cerrahi müdahale riskler barındırır. En yaygın riskler arasında enfeksiyon, kanama ve anesteziye bağlı komplikasyonlar bulunur. Safra yollarında yaralanma veya sızma gibi nadir durumlar oluşabilir.

Ameliyat sonrası komplikasyonlar nelerdir?

Ameliyat sonrası komplikasyonlar arasında yara enfeksiyonu, kanama ve safra sızıntısı gibi durumlar yer alabilir. Bazı hastalarda cerrahi alan çevresinde ağrı veya rahatsızlık yaşanabilir. Nadir durumlarda, safra yollarında yaralanma veya bağırsak tıkanıklığı gibi daha ciddi komplikasyonlar meydana gelebilir.

Ameliyat öncesi hazırlıklar nelerdir?

Ameliyat öncesi hazırlıklar sırasında kan testleri, EKG ve röntgen gibi ön tetkikler istenir. Hastaların ameliyat öncesi gece yarısından itibaren yemek yememesi ve su içmemesi gerekir. Ayrıca kullanılan ilaçlarla ilgili doktora tam bilgi verilmesi büyük önem taşır.