Propolis Nedir?
Propolis, arıların kovanlarını bakteri ve mantar enfeksiyonlarından korumak için ürettikleri bir maddedir. Arı kovanlarının girişinde de bulunan propolisli bölge sayesinde dışarıdan kovana giren arılar her girişlerinde hijyeni sağlamış olurlar. Kovan girişindeki propolisli bölge diğer böcek ve hayvanların kovana girmesini de engeller. Propolis, arılar tarafından kovanların inşası ve petekteki çatlakların kapatılması sırasında da kullanılır. Peteklerdeki gözlerin içini propolis ile sıvayan arılar bu sayede içeriye koyacakları yumurtanın da korumasını sağlamış olurlar.
Arılar, bitki ve ağaçlardan topladıkları reçine benzeri maddeleri işleyerek propolisi oluştururlar. Propolisin rengi toplandığı bitkilere ve yerlere göre farklılık gösterir. Genellikle açık – koyu kahve renklerindedir. Sarımsı, kırmızımsı ve yeşilimsi renkleri de olan propolisin kendine özgü bir kokusu vardır. Farklı türleri bulunan propolisin içerisinde genel itibariyle yüzde 50 civarında reçine, yüzde 30 mum, yüzde 10 civarında uçucu ve aromatik yağlar, yüzde 5 polen yine yüzde 5 seviyelerinde mineral ve farklı bileşimler bulunur.
Propolisin Faydaları
Propolisin faydaları:
- Yara ve yanık tedavisine iyi gelir,
- Bağışıklık sistemini güçlendirir,
- Kanser tedavisine katkıda bulunabilir,
- Lösemi tedavisine yardımcı olabilir,
- Kemoterapi yan etkilerini azaltabilir,
- Grip virüsüne karşı etkilidir,
- Diş çürüklerine karşı kullanılabilir.
- Uçuğa karşı etkilidir.
Yara ve Yanık Tedavisinde Etkili
Eski Roma, Mısır ve Yunan döneminden beri propolisin çeşitli sağlık sorunları üzerinde olumlu etkileri olduğu bilinmektedir. Propolis o dönemlerde özellikle yara ve ülser tedavisinde kullanılmaktaydı. Bugün propolisin küçük yanık ve yaraların tedavisinde etkili olduğunu gösteren çalışmalar bulunuyor. Propolisin yanık ve yara tedavisi üzerinde etkili olmasının nedeni ise hücrelerin büyüme sürecine olumlu etkilerde bulunmasıdır.
Propolis, Bağışıklık Sisteminizi Güçlendirir
Propolis ne işe yarar sorusunun bir diğer yanıtı da bağışıklık sisteminize olan katkısıdır. Propolis bağışıklığınızı kuvvetlendiren önemli bir etkendir. Özellikle grip mevsimi öncesi ve süresince propolis kullanımı gribe yakalanmamak için atılacak önemli adımların başında gelir.
Kanser Tedavisine Katkısı Olabilir
Propolisin çeşitli kanser türlerinin tedavisinde de olumlu etkileri bulunur. Yapılan araştırma sonuçlarına göre propolis kanser hücreleri üzerinde sitotoksik etkide bulunur. Sitotoksik maddeler uygulandıkları tümörlü alanları zehirleyip öldürebilecek ya da durdurabilecek etkiler gösterir. Propolisin bazı kanser türleri üzerindeki olumlu etkilerini sağlayan dört faktör bulunur. Bunlar propolisin yapısında bulunan clerodane, diterpenod, kafeik asittir. Yine propoliste bulunan polifenoller tümör karşıtı etkili ajanladır.
Bilindiği üzere farklı tipte ve dolayısıyla farklı ülkelerde üretilen propolislerin, arıların topladığı bileşiklerin farklı olması nedeniyle farklı etkileri bulunmaktadır. Türkiye’de üretilen propolisler meme kanseri hücrelerini öldürürken sağlıklı hücrelere zarar vermemektedir. Bunun yanı sıra başka propolislerle karşılaştırıldığında Anadolu kökenli propolisler daha yüksek mikrop öldürücü ve daha yüksek antioksidan etkilere sahiptir.
Lösemi Tedavisine Yardımcı Olabilir
Lösemi üzerine yapılan bir araştırmada propolisin histiyositik lenfoma hücrelerine etkileri incelenir ve propolisin lenfoma hücrelerinin gelişmesini engellediği belirlenmiştir.
Propolis Kemoterapinin Yan Etkilerini Azaltabilir
Bilindiği üzere kanserli hastalara uygulanan kemoterapi tedavisinin insan bedeninde yarattığı bazı tahribatlar vardır. Propolisin kanserle ilgili olumlu etkilerinden biri de kemoterapinin bu olumsuz yan etkilerini azaltmasıdır. Ülkemizde yapılan bir araştırma ile kemoterapi ilaçlarının böbrek, karaciğer ve testislerde yarattığı tahribata karşı propolis kullanımının etkileri gözlemlendi. Çalışma sonucunda propolisin kemoterapi tedavisi sırasında görülen bu zararları azalttığı kanıtlandı. Araştırma sayesinde propolisin karaciğer, böbrekte ve testislerde oluşan hasarını engellediği belirlendi. Propolis kullanımı aynı zamanda sperm hareketliliğini artırırken testosteron seviyesini de normal seviyelere getirdi.
Araştırmacılar yapılan çalışmada propolisin kemoterapiden önce mi sonra mı kemoterapi sırasında mı tüketilmesi gerektiğini de mercek altına aldı. Propolisin koruyucu etkisinden daha fazla yararlanabilmek için kemoterapiye başlamadan önce propolis tüketilmesinin daha etkili olduğu tespit edildi. Kemoterapiyle birlikte propolis alındığında propolisin kemoterapinin etkisini azaltmadığı belirlenirken kemoterapi sonrası alındığında hasarı en aza indirdiği tespit edildi.
Grip İçin Propolis
Propolisin yapısındaki flavonoid türevleri tıpkı diğer virüslerde olduğu gibi grip virüsünde de etkili bir güçtür.
Propolis, Ağız ve Diş Sağlığında da Etkili
Pek çok sağlık sorununa iyi geldiği araştırmalarla tespit edilen propolis ağız ve diş sağlığı alanında da olumlu etkileri ile dikkat çekmektedir. Ağız ve diş sağlığının sık görülen ve diş kaybına neden olabilen diş çürüklerine karşı propolis kullanılabilir. Virüs, bakteri ve mantarlara karşı etkili olan propolis mikropları yok etme konusunda etkisini ispat etmiştir. Bunun yanı sıra ağız ülseri, aftlar, diş eti iltihabı, hassasiyeti ve çekilmesi propolisin tedaviye katkıda bulunduğu diğer ağız ve diş sağlığı riskleri arasında yer alır.
Uçuklara Karşı Propolis
Yapılan araştırmalara göre krem formundaki propolis, uçukların iyileşmesine olumlu katkıda bulunur. 2010 yılında yapılan bir araştırmaya göre propolis özleri uçuk nedeni olan Herpes Simpleks Tip 1’e karşı etkilidir.
Propolis Ne İşe Yarar?
Propolis, bağışıklık sistemini destekleme yarayan önemli bir besin takviyesidir. Propolisin bu özelliği sayesinde immün sisteminiz güçlenir ve hastalıklara yakalanma riskiniz azalır. Bunun yanı sıra propolis tüketimi hastalıkların daha rahat atlatılmasına yardımcı olur.
Güçlü bir antioksidan olan propolisin hem antiviral hem de antibiyotik etkisi bulunur. Propolis; enfeksiyonların, bakterilerin, mantarların oluşumunu önlemeye destek olur. Ayrıca bakteri gelişmesini durdurabilir. Yapılan bilimsel çalışmalar propolisin nar suyundan 70 kat daha fazla antioksidan etkiye sahip olduğunu göstermiştir.
Propolis Nasıl Kullanılır?
Özellikle bağışıklık sisteminin güçlendirilmesinde etkili olan propolis ham halde tüketilmeye uygun değildir. Bunun nedeni ise propolisin kovandan çıkarıldığı halinin sert olmasıdır. Kolayca tüketilebilmesi için ham propolisin bir dizi işlemden geçirilmelidir. Propolis işlendikten sonra farklı tüketim formlarında satılır. Propolis damlası şeklinde tüketiciye ulaşır. Bu tür propolisler su, kahve, çay, süt gibi içeceklere katılarak tüketilir. Propolisin suda çözünmeyen halini yoğurt, bir parça ekmek, pekmez, meyve püresi gibi besinlere damlatarak kullanabilirsiniz. Balla karışık olarak satılan propolisler çay ya da tatlı kaşığı ile doğrudan tüketilebilir. Bu karışımları aynı zamanda yoğurt, meyve püresi, süt ile bir arada da tüketebilirsiniz. Propolisin şurup, tablet, gargara, sprey şeklinde tüketilen çeşitleri de bulunur.
Propolis Zararlı mı?
- Sağlığa pek çok katkısı olan propolisi bazı sağlık sorunları olan kişilerin tüketmemesi gerekir. Astım bu hastalıklardan biridir.
- Bal ve diğer arı yan ürünleri tükettiğinde alerjik reaksiyon gösteren kişilerin de propolis kullanmaması gerekiyor. Kavak ağaçlarına, kozalaklı ağaçlara alerjisi olan kişilerin de propolisten uzak durması gerekir.
- Hassas ciltlerde kaşıntı ya da kızarıklık yapabilir.
- Propolisin fazla tüketilmesi mide sorunlarına neden olabilir.
- Propolis kanın pıhtılaşmasını yavaşlatabilir. Kanama kontrolünde sıkıntısı olan kişilerde ve ameliyat esnasında kanama ihtimalini artırabilir. Ameliyat randevusu alacak olan kişilerin ameliyat tarihinden iki hafta önce propolis kullanımını kesmeleri gerekir.
- Hamilelerin ve emzirme sürecindeki annelerin propolis kullanmadan önce doktora danışmaları önemlidir.
- Propolisin alkol ile beraber tüketilmesi sakıncalıdır. Alkol ile beraber alınması halinde bulantı ve kusmaya neden olabilir.
