Pelvik taban yetersizliği nedir?
Pelvik taban yetersizliği toplumda pek bilinmeyen bir rahatsızlık. Her 4 kadından birinde görülen bu sorun, ciddi sorunlara neden olabilir. Bu sorunlar arasında idrar kaçırma, dışkı kaçırma, cinsel fonksiyonlarda bozukluk ve kronik ağrı yer alır. Pelvik taban denilen bölge leğen kemiğinin alt kısmını döşeyen kaslardan oluşur. Bu bölgede idrar yapmayı sağlayan üretra, cinsel fonksiyonlar için gerekli olan cinsel organlar ve dışkı yapma fonksiyonu olan anüs bulunur. Pelvik tabanın en önemli fonksiyonu ise leğen kemiğinin altını döşeyerek bu yapılara destek olması ve koordinasyonu düzenlemesi. Pelvik taban bu işleviyle idrar, dışkı ve cinsel fonksiyonlarda önemli bir etkiye sahip.
İdrar kaçırmaya neden olur
Aşağıda yer alan sorunların birkaçı bir arada gelişebilir:
- Kaslar zayıf ise: İdrar kaçırma, idrara çok sıkışma ve sık idrar enfeksiyonları ile dışkı kaçırma problemi oluşur.
- Kasların fonksiyon bozukluğu varsa, yani kasılma ve gevşeme fonksiyonu yeterli değil ise kabızlık, cinsel fonksiyon bozukluğu (vaginismus vb.) ile pelvik ağrı görülebilir.
- Kaslar kısa ve kasılmış ise kronik pelvik ağrılarının çoğunda altta yatan neden pelvik taban kaslarının içinde yer alan küçük noktacıklar olur. Ayrıca kasların kısa ve zayıf olması da kişilerde o bölgede ağrıya neden olabilir.
En önemli nedeni: Hamilelik ve doğum travması
Bu sorunlarda altta yatan en önemli neden; hamilelik ve doğum travması. Doğum sırasında pelvik taban kaslarında oluşan yırtıklar, doğum sonrası gelişen kas zayıflıkları ve menopozla birlikte östrojen hormonunun azalması bu tür sorunlara yol açabilir. Diyabet ve tiroit hastalığı, sigara, D vitamini eksikliği, B12 eksikliği, kilo, bel ile karın kaslarının zayıf olması da önemli risk faktörleri arasında yer alır. Ayrıca tuvalette uzun süre oturmak, yanlış ıkınma, kabızlık, bölge çevresinde geçirilmiş ameliyatlar da diğer risk faktörlerini oluşturur. Leğen kemiğinin duruşu, ön veya arkaya doğru eğrilikler de açıları etkileyerek kasları zayıflatır. Uzun süre oturarak çalışanlarda, bel karın kasları zayıf olanlarda da pelvik tabanlarda kas gücünde zayıflama görülür.
Pelvik taban yetersizliği tedavisi
Pelvik taban yetersizliği tedavisi altta yatan nedene göre değişir. Tedavinin başarılı olmasında en önemli faktör ise multidisipliner bir yaklaşımla incelenmesi. Bu nedenle ürolog, kadın doğum, fizik tedavi, gastroentoroloji, hatta psikolog ya da psikiyatri uzmanı da tedavi sürecinde etkin rol oynar. Hastalık belirtilerinden hangisi daha ön plandaysa ona göre tedavi uygulanır. Örneğin doğum öncesi ve sonrası kişinin kastaki kaybını yerine koyabilmesi için pelvik taban egzersizlerini uygulaması gerekir.
Hasta eğitimi
Kişinin öyküsü, tuttuğu 3-4 günlük idrar ile gaita günlüğü ve muayene doğrultusunda temel sorun belirlenir. Ardından kişiye uygun tedavi belirlenir. Tedavinin en önemli kısmı; kişinin eğitimi. Kişiye yapması ve yapmaması gerekenler öğretilir, diyet düzenlemesi diyetisyen gözetiminde yapılır. İhtiyaca göre gerekirse ilaç tedavisine başlanabilir ve kişi fizik tedavi programına alınır. Ameliyat endikasyonu olan kişiler, ilgili bölüme (üroloji, kadın doğum veya genel cerrahi) yönlendirilir.
Fizik tedavide ne yapılır?
Pelvik taban yetersizliğinin fizik tedavi programı kasların güçlendirilmesi, bölgeye masaj yapılması, biofeedback tedavileri (bölge kordinasyonu ve farkındalık arttırıcı) elektrik stimülasyonları ve diğer bölgeleri de güçlendiren egzersizlerden oluşur. Tedavi sonrasında kişinin idrar kaçırma probleminde yüzde 80 oranında düzelme sağlanabilir. Kişi yılarca yanlış metotla ıkınma yapmış, dışkı çıkarma sırasında fazla efor sarf etmiş ve uzun süre tuvalette kalmış ise bu durum pelvik tabanın zarar görmesine sebep olabilir. Pelvik taban yetersizliği dışkı kaçırmaya neden olmuşsa kişiye biofeedback eğitimi verilir. Biyofeedback; sözel, görsel veya işitsel yapılabilir. Örneğin kişiye tuvaletini nasıl yapacağı konusunda eğitim verilir. Parmakla, balonla veya biyofeedback aleti kullanılarak kişiye ne zaman gevşemesi, ne zaman kasılması gerektiği öğretilir. Bu eğitim kişinin şikayeti ve sorunun şiddetine göre ayarlanır.
