Mate Çayı Nedir?
Mate çayı, yaprakları kurutulan mate bitkisi ile hazırlanan bir çay çeşitidir. Yaprakları genellikle ateşte kurutuluyor ve bu yapraklar çay yapmak için sıcak suya batırılıyor. Arjantin, Brezilya ve Paraguay’da yetişen mate bitkisi, Güney Amerikalıların geleneksel içeceğidir. Mate bitkisinin içerdiği yüksek orandaki vitamin ve mineraller sayesinde sağlığa yararı çok. Ilex paraguariensis bitkisinin dallarından ve yapraklarından elde edilen mate, yüksek oranda kafein barındırıyor ve çay olarak tüketiliyor. Yaygın tüketilen ülkelerde geleneksel bir kaptan birden fazla kişiyle içilen mate çayının arkadaşlığı ve bağlılığı simgelediğine dair bir inanış da mevcut. Aktarlarda ve marketlerde satılan mate bitkisi, kafein içeriğiyle uyarıcı ve termojenik özellik gösteriyor.
Mate Bitkisinin Faydaları
- Potasyum, magnezyum ve manganezden zengin olan mate, kötü kolesterolü düşmesine yardımcı oluyor.
- Mate yaprağı, çok sayıda aktif fitokimyasal içermesi sayesinde kalp damar hastalıklarını önlemede yardımcı oluyor.
- Doğal hücre yenileyici özellik göstererek cildi tazeleyici ve canlandırıcı özelliklere sahip. Yaşlanma belirtilerini yavaşlatabilir.
- Diüretik özelliği bulunan mate yaprağı, vitamin ve mineral yapısı açısından da güçlü bir fiziksel performans sağlıyor. Bu vitamin ve mineraller vücuttaki yağ parçalayıcı enzimlerin aktivitesini engelleyerek yağ emilimini azaltıyor.
- Özellikle spor yapan ve ağır bedensel aktivite gösteren kişiler için oldukça iyi bir enerji kaynağı olan bitki, vücudun ve zihnin erken yorulmasını engelliyor, zihinsel aktivitenin artmasına da katkıda bulunuyor.
- Mate bitkisi, sindirim kolaylaştırıcı ve bağırsak çalıştırıcı etkiye sahiptir.
- Bitki kafeinin emilimini geciktirerek kafeine bağlı uyarıcı etkinin daha dengeli ve uzun süreli olmasını sağlıyor. Ancak kafein içeriği nedeniyle hamilelik ve emzirme döneminde kullanılması önerilmiyor.
- Bakteri, parazit ve mantardan koruyarak enfeksiyonu önlemeden etkili olabiliyor.
- Kan şekerini düşürmeye, diyabetin yaratabileceği sağlık sorunlarının önüne geçilmesini sağlayabilir.
- Stres ve uykusuzluğun azaltılmasına yardımcı olur.
- İştahınızı keserek sindirim sistemini rahatlatır.
- Yeşil çaya göre yaklaşık yüzde 90 daha fazla antioksidan içerir.
- Linosis Üniversitesi tarafından yapılan araştırmalar, mate bitkisinin kanser hücrelerini yavaşlatıcı etkisi ve orofaringeal, özofagus, gırtlak ve mesane kanserlerinin yavaşlatılması ile arasında bir ilişki olduğunu ortaya koyuyor. Mate bitkisinin anti-kanser olduğunu belirten bazı çalışmalar da mevcut.
Matı Çayı Zayıflatır mı?
Merkezi sinir sistemini uyarıcı etkisi nedeniyle dokularda yağ ve glikozun hareketini ve hızlı yakılmasını sağlıyor. Açlık duygusu ve aşırı iştahın önüne geçmeye yardım ediyor. Ödem giderici etkisi ile de özellikle karbonhidrat kısıtlı zayıflama diyetlerine olumlu katkı sağlıyor. Mate bitkisinin içeriğinde kafein, teobromin, kafeik asit türevleri ve flavanoidler başta olmak üzere saponinler ve nitrit glikozitleri de bulunur. Bileşimindeki kafein ve klorojonik asit nedeniyle uyarıcı bir etkisi vardır. Aynı zamanda iştahı baskılar ve sindirimi kolaylaştırır.
Araştırmalar mate çayının metabolizmayı hızlandırdığını belirtiliyor. Bir araştırmada aşırı kilolu kişilere 12 hafta boyunca, günde 3 gram mate bitki tozu veriliyor. Araştırma sonunda kişilerin ortalama 0,7 gram kilo kaybettiği, bu kaybın yüzde 2’sinin bel-kalça bölgesinden olduğu belirtilmiş. Mate verilmeyen grubun ise araştırma sonunda 2,8 kilo aldığı ve bunun bel-kalça bölgesinde yüzde 1’lik bir artış yarattığı kaydedildi.
Yeşil Çaydan Daha Güçlü Antioksidan
Mate yaprağı bünyesinde; A, C, E, B1, B2, B3 ve B5 vitaminleri ile klorofil, kalsiyum, manganez, demir, selenyum, potasyum, magnezyum, fosfor ve protein yapı taşı olan 15 farklı aminoasit türü barındırıyor. Yeşil çaydan daha kuvvetli antioksidan içeriğine sahip bitki, bu sayede bağışıklık sistemini güçlendirirken birçok kronik dejeneratif hastalığa, romatizmaya, kalp-damar hastalıklarına karşı koruyucu özellik gösteriyor.
Mate Çayı Nasıl Demlenir?
Kurutulmuş ve kıyılmış mate bitkisi, sıcak su içerisinde bekletilerek çay olarak tüketilir. Yeşil çay tadını andıracak şekilde acımsı bir tadı vardır. Demliğin 3’te biri kadar mate bitkisi koyulur ve üzerine kaynar olmayan sıcak su dökülür. Bir iki dakika demlenmeye bırakılır. Hatta bu dem birkaç defa kullanılabilir. French press yardımıyla da demleyebilirsiniz. Genellikle sade ve sıcak olarak içilir. Farklı lezzetler elde etmek için süt veya limon ekleyebilirsiniz. Yazın ise soğuk çay olarak da tüketilebilir.
Mate Çayı Ne Zaman İçilmeli?
Mate çayının içerdiği yüksek miktardaki kafein nedeniyle gün içinde içilmesi tavsiye edilirken, akşam alınması önerilmez. Uyarıcı özelliği olmasından ötürü uykusuzluk yaratabilir.
Mate Çayının Yan Etkileri
- Mate çayı, her gün ve gün içinde çokça tüketilmesi bazı kişiler için sağlık sorunu teşkil edebilir. Çok miktarda ve uzun süre tüketim, üst solunum yolu ve sindirim sistemi kanserleri riskini artırabilir. Polisiklik aromatik hidrokarbonlar içeren bu bitkinin sıcak içilmesi sebebiyle solunum ve sindirim sistemine zarar verebileceği ve kanser hücrelerine zemin hazırlayabileceği belirtiliyor.
- Yüksek miktardaki kafein bazı kişilerde migren, baş ağrısı ve yüksek tansiyon yaratabilir.
- Mate bitkisindeki bileşenler, Parkinson ve depresyon tedavisinde kullanılan bazı ilaçlarla etkileşime geçebildiği için zararlı olabilir.
- Yine kafein içeriği bazı kas gevşetici ilaçlarla etkileşime girebilir. İlaçların etkilerini artırabileceği için bu ilaçları alan kişilerin mate çayı içmemesi tavsiye edilir.
- Kalp çarpıntısı, tansiyon sorunu gibi nedenleri önlemek için fazla tüketilmemelidir.
- Hamile ve emziren anneler kullanmamalıdır.
- Aşırı kullanımda uykusuzluk belirtisi yapabilir.
- İştahsızlık, asabiyet, mide bulantısına sebep olabilir.
