Gebelik diyabeti risk faktörleri
Daha önceden diyabeti bulunmayan kadınların yaklaşık yüzde 3-5’inde hamilelik sırasında diyabet gelişebilir. Diyabet, genellikle bebeğin doğumuyla birlikte ortadan kalkmasına rağmen hem anne hem de bebeğin sağlığını etkileyebildiği için hamileliğin dikkat edilmesi gereken sorunların başında gelir. Gebelik diyabetinin (gestasyonel diyabet) yaratabileceği olası komplikasyonların önüne geçmek için, hamilelik boyunca alınan kiloya dikkat edilmesi gerekir.
Gebelik diyabeti devam edebilir
Hamilelik vücut yapısında önemli değişimlerin yaşandığı bir dönem. Özellikle hormon dengesindeki farklılıklar birçok hastalığın tetiklenmesine ya da ortaya çıkmasına neden olabilir. Genellikle gebeliğin 24’üncü haftasında görülen gebelik diyabeti de bunlardan biri. Doğumla birlikte ortadan kalktığı için geçici diyabet olarak tanımlanır. Özellikle birinci derece yakınlarında tip 2 diyabet bulunan kişiler, vücut kitle indeksi 25’in üzerinde olan fazla kilolu kadınlar ve önceki gebeliklerinde diyabet tanısı alanlarda gebelik diyabetine daha sık rastlanır. Ancak, gebelikte diyabet saptanan kadınların bir kısmında hastalık doğum sonrası da devam edebilir. Bu gruptaki kadınların doğum sonrası da sıkı takip edilmesi gerekir. Bu nedenle hem sıkıntısız bir gebelik sürmek, hem de hastalığın doğum sonrası da devam etmesinin önüne geçmek için çok iyi kontrol edilmesi gerekir. Problemin tedavisinde öncelikle diyet ve egzersizden yararlanılır. İhtiyaç duyulduğunda insülin tedavisine de başvurulur.
Tanı şeker yükleme testiyle konur
Diyabet hastalığı olmayan tüm gebelere, 24-28’inci haftalar arasında 50 gram glikoz ile tarama testi ile tanı konur. Sonrasında gerekirse 100 gr şeker yüklemesi yapılarak gebelik tanısı kesinleşir. Bazı kişilerde ise tek seferde 75 gr yükleme testi ile tanıya ulaşılabilir. Tanı konulduktan sonraki hedef ise açlık kan şekerini 95 mg/dL’nin, tokluk birinci saat kan şekerini ise 130 mg/dL’nin altında tutmayı sağlamak olur.
Gebelik diyabeti tedavisi
Gebelik diyabeti konan kişilerde düzenli takipler, ara öğünlerin sayısının artırıldığı yeni bir beslenme düzeni ve günlük düzenli egzersizlerle kan şekeri kontrol altına alınmaya çalışılır. Tedavi, her hamilenin durumuna ve kan şekeri düzenine göre planlanır.
Diyabet nasıl takip edilir?
Kişinin 3 haftalık periyotlarla gebelik muayeneleri ve ultrason takibiyle izlenmesi gerekir. Kontrolsüz diyabette zamanla bebekte irileşme ve annenin suyunda artma gözlenebilir. Kontrollerde eş zamanlı olarak NST ve tansiyon takipleri de yapılır. Bununla birlikte, annenin suyunda artış olması durumunda bebeğin hareketleri da azaldığı için, evde bebek hareketlerinin takip edilmesi de önem taşır. Bu nedenle, akşam yemeğinden sonra bebeğin 2 saat içinde en az 10 defa hareket edip etmediğine dikkat edilmeli. Aynı zamanda HbA1 c değerlerinin de takibe alınması, günlük kan şekeri değerlerinin glikometri ile ölçülerek kayıt altına alınması gerekir.
İnsülin tedavisi uygulanabilir
Gebelik diyabeti olan anne adaylarının ara öğünden 30 dakika ve ana yemekten 60 dakika sonra egzersiz yapması önemli. Özellikle gebeliğe uygun olan yürüme, hafif bel ve kalça kaslarını çalıştıracak egzersizlere başlanması gerekir. Egzersizle birlikte fazla kilo alımının da önüne geçilebileceği için diyabeti kontrol etmede son derece önem taşır. Diyet ve egzersize cevap alınamayan ve kan şekeri yüksekliği devam eden hastalarda insülin tedavisine geçilir. Kişinin kilosuna göre günde 4 kez kısa veya uzun etkili insülinlere başlanır. Ağızdan diyabet ilaçları gebelikte kullanılmaz. Doğumdan sonra ise tedavi sonlanır. Ancak doğum sonrası kontrollerde diyabetin devam ettiği belirlenirse ilaç veya insülin tedavisine başlanabilir.
Hamilelik diyabetinde nasıl beslenilir?
Diyabet tanısı alan gebelerde beslenme son derece önemlidir. Ana öğünlere iki ara öğün daha eklenir. Yağsız bir bardak süt ve bir elma ara öğünlerde tercih edilebilir. Gebelik boyunca, kompleks karbonhidratlardan da uzak durmak önem taşır. Bu nedenle çikolata, pasta, kek, tatlı, şekerleme, börek gibi karbonhidrat ve şeker oranı yüksek gıdaları tüketmemek gerekir. Ayrıca, üzüm, incir, muz, kavun, karpuz, dut, hurma gibi şeker oranı yüksek meyveler belli miktarda tüketilmeli ve kişiler bu konuda daha ayrıntılı bilgiyi mutlaka hekimlerden öğrenmeliler.
Hamilelik diyabeti kimlerde görülür?
- 25 yaş üstündeki hamile kadınlar
- Normalden fazla kilolu olan anne adayları (vücut kitle endeksi 25’in üstünde olanlar)
- Birinci derece akrabalarında gebelik diyabeti olan veya tip 2 diyabeti olanlar
- Daha önceki hamileliklerinde gebelik diyabeti tanısı alanlar
- Tansiyon hastaları
- Daha önceki hamileliklerinde 4 bin gramdan ağır bebek dünyaya getiren kadınlar
