Gebelik diyabeti nasıl bir hamilelik sorunudur?
Diyabet, toplumda sık görülen ve önemli bir rahatsızlık. Bu nedenle, bilinirliği de yaygın. Farklı tipleri olan diyabet, hemen her yaştan insanı etkileyebilir. Bu rahatsızlıktan etkilenen kesimler arasında hamileler de bulunur. Anne olmaya hazırlandığınız 9 ay süren o özel süreçte, daha önce hiç yaşamadığınız bazı durumlarla karşılaşmanız mümkün. Bunlardan biri de gebelik diyabeti. Bu sorunla karşılaşan anne adaylarının ortak özelliği ise hamile kalmadan önce diyabetle tanışmamış olmaları. Yani bu anne adayları, ilk kez diyabet tanısı alırlar. Üstelik sayıları da az değil! Tüm hamilelerin yüzde 5’i, gebelik diyabetiyle karşılaşır ve çoğunlukla da doğum sonrası diyabet sorunları ortadan kalkar. Ancak gebelik döneminin hem anne hem de bebek açısından sıkıntısız tamamlanabilmesi için tanı alan anne adayının yakından takip edilmesi gerekir. Tanı konanların yarısında herhangi bir risk faktörü ya da belirtiye rastlanmaz. Bu nedenle her hamilede diyabet düşünülerek tarama yapılmasının önemli.
Gebelik diyabeti belirtileri
Gebelik diyabeti olan anne adaylarının yarısında belirti görülmese de diğer yarısında birden fazla belirti ortaya çıkabilir. Bunlar arasında; çok yemek yemek, çok su içmek, idrar testinde glukoz görülmesi yer alır. Önceden fazla kilolu olmak ya da gebelikte gereğinden fazla kilo almak, ileri yaşta gebe kalmak ya da birince derece yakınlarında diyabet varlığı, sorunun ortaya çıkmasındaki en önemli faktörler arasında yer alır. Daha önce cansız veya anomalili doğum yapan, tekrarlayan idrar yolu ve genital mantar enfeksiyonu geçiren hamilelerde de diyabetin araştırılması gerekir.
Gebelik diyabeti erken doğum riskini artırır
Kontrol altına alınmamış gebelik diyabetinin, anne adayı ve özellikle de bebek için önemli riskleri bulunur. Bebeğin suyunun ve kilosunun normalden fazla olması erken doğum riskini artırır. Doğum sırasında da bebeğin aşırı kilolu olması vajinal doğum için engel teşkil edebilir. Ayrıca yüksek şeker düzeyleri bebeğin oksijensiz kalmasına neden olabileceği gibi rahim içinde ani bebek kayıpları açısından da risk oluşturur.
Hamilelik diyabeti bebeğe böyle zarar verir
Anne karnında uzun süre yüksek kan şekerine maruz kalmak bebekte ileride obezite ve diyabet gelişme riskini artırır. Kontrolsüz diyabeti olan hamilelerin bebeklerindeki riskleri doğum sonrasında da devam eder. Anneden ayrıldıktan sonra bebekte, hipoglisemi (kan şekeri düşmesi), hipokalsemi (kalsiyum düşüklüğü), hiperbilirubinemi (yenidoğan sarılığı), konvülzyonlar (havale) gelişebilir. Ayrıca, aldığı fazla ağırlığı hızla kaybeden bebek, emme problemi de yaşayabilir.
Gebelik öncesi diyabet kontrolü
Diyabetin kontrol edilebilmesi için anne adayının hamilelik öncesi muayenesinde, risk faktörlerinin sorgulanarak ilk etapta açlık kan şekeri ve son 3 aylık ortalama kan şekeri düzeyini veren testin istenmesi gerekir. Test sonucunda risk belirlenenler, hamileliğin başlangıcından itibaren takibe alınır ve gerekli durumlarda bu testler tekrarlanır. Açlık kan şekerleri yüksek olanlarda takiplerin dahiliye veya endokrinoloji uzmanı ve gebelik konusunda deneyimli bir diyetisyenle birlikte yapılması önem taşır.
Hamilelikte kaç kilo almak ideal?
Yüksek kiloyla hamileliğe başlanması ya da bu sürede fazla kilo alınması gebelik diyabetinin ortaya çıkmasında çok önemli bir faktör. Anne adayının gebelik süresince 12-13 kg’dan fazla kilo almaması gerekir. Bu nedenle kan şekeri düzeyi normal olan, risk faktörleri taşımayan hamilelerin de sağlıklı beslenmeye özendirilerek kontrollü kilo alımının sağlanması önemli.
Gebelikte diyabet testi
Gebelik diyabetinde erken önlem alabilmek adına hiçbir şikayeti olmayan tüm gebelere risk faktörleri sorgulanmadan 24-28’inci haftalarda mutlaka oral glikoz tolerans testi uygulanması gerekir. Bu testler sırasında verilen glikozun hamileye ya da fetusa herhangi bir zararı bulunmaz. Yüklenen şeker miktarı ise bir adet gofret veya 2 dilim hamur tatlısı veya bir kase sütlü tatlıdan fazla değil. Bu nedenle bu konuda gereksiz endişeye kapılmamak gerekir. Glikoz tolerans testinden elde edilen sonuçlar öngörülen değerlerin altında kalırsa negatif olarak kabul edilir ve başka bir teste gerek kalmaz.
Gebelik diyabeti tedavisi
Yapılan kontrollerde kan şekerinin yüksek olduğu tespit edilen anne adayı dahiliye veya endokrinoloji uzmanı ve diyetisyen birlikteliği ile tedaviye alınır. Bu kişilerin öncelikle beslenme programı yeniden düzenlenir ve uygun egzersizler planlanır. Açlık ve tokluk kan şekerinin istenilen sevide tutulmasının amaçlandığı bu dönemde sık aralıklarda şeker takibi gerekir. Diyetini, egzersizini ve şeker takiplerini düzenli yapan hamilelerin yüzde 85-90’ında kan şekerlerinin düzelmesi beklenir. Takip ve diyete rağmen kan şekerleri istenen düzeye inmeyen anne adaylarında insülin tedavisi devreye girir. Aynı zamanda bebeğin kilo alımı, amniotik su durumu ve rahim içindeki iyilik durumunun da kadın doğum hekimi tarafından yakın izlenmesi gerekir.
Gebelik diyabeti bu kişileri tehdit eder
- Birinci derece yakınlarında diyabet bulunanlar
- Daha önce gebelik diyabeti geçirenler
- Yüksek kilo ile gebeliğe başlayanlar
- Gebelik sürecinde fazla kilo alanlar
- Sağlıksız beslenen hamileler
- İleri yaşta hamile kalanlar
- Bebeğinin tahmini kilosu beklenenden yüksek olanlar
- Polihidramnioslu (suyu fazla olan) hamileler
