Gebelik diyabetinin yanı sıra bu sorunlara dikkat!
Gebelikte anne adaylarının en önemli istekleri sağlıklı bir bebek dünyaya getirmektir. Çoğu zaman bu mümkün olsa da bazı durumlarda bebeğin ve annenin sağlığıyla ilgili riskler ortaya çıkabilir. Bu tip durumlarda ise anne ve bebeğin sağlığı için ek önlemler almak gerekir. Normal gebeliklere oranla çok daha fazla dikkat ve takip gerektiren bu sorunlarla ilgili son yıllarda bilgi ve teknolojinin gelişimine paralel olarak önemli ilerlemeler kaydedildi. Öyle ki, günümüzde tüm gebeliklerin yüzde 10-15’inde rastlanabilen bir takım risklerin yaklaşık yüzde 90’ı kontrol altına alınarak sağlıklı gebelikle sonlanır. Gebelikte risk yaratacak nedenler…
1. Genetik faktörler
Gebelikte risk yaratacak en önemli etkenlerin başında anneye bağlı faktörler vardır. Bu nedenler, hamileliğin gelişimi, bebeğin sağlığı ve doğum şeklini etkileyebilir. Ancak hamilelik öncesinde bu riskleri belirlenecek anne adaylarının, durumu dengeleyecek, olumlu tarafa yönlendirecek bazı destek ve ilaç düzenlemeleriyle sağlıklı bebek dünyaya getirmeleri mümkün olabilir. En önemli riskler şöyle sıralanır:
- Anne yaşının 17’nin altında ve 35’in üstünde olması
- Anne adayının boyunun 150 cm’in altında, kilosunun da obezite kategorisinde yer alması
- Sigara, alkol, uyuşturucu ilaç veya ilaç kullanım öyküsünün bulunması
- Akraba evliliği yapılmış olması
- Genetik geçişli veya ailevi hastalık öyküsü
- Anne adayının sistemik hastalığının bulunması
- İleri hamilelik sayısı (4 ve üzeri)
- Geçirilmiş cerrahi operasyon öyküsü
2. Gebelik tansiyonu (preklampsi)
Halk arasında ‘hamilelik zehirlenmesi’ olarak da bilinen bu sorun, hamilelikte oluşan damar yapısı değişiklikleri nedeniyle anne adayının kan basıncının yükselmesiyle ortaya çıkar. Yaşlılıkta görülen tansiyon yükselmesinden farklı özellikleri olduğu için annede beyin kanaması, organ içi kanamaları, eşin anneden ayrılması ve bebeğin anne karnında kaybı gibi çok ciddi problemler doğurabilir. Hamileliklerin yüzde 4-5’inde görülen, düzenli takip ve tedavi gerektiren hamilelik tansiyonunda ciddi durumlarla karşılaşıldığında tek tedavi bebeğin doğurtulmasıdır.
3. Hamilelik şekeri (gestasyonel diyabet)
Hamileliklerin yüzde 10’unda görülen gebelik şekeri, insülin metabolizmasındaki değişiklikler nedeniyle meydana gelir. Bebekte sakatlık, iri bebek, erken doğum, zor ve müdahaleli doğum gibi riskleri yaratması açısından önemlidir. Tanı, hamileliğin 24-26’ncı haftalarında yapılacak şeker yükleme testleri ile konur. Sonrasında ise diyet veya ilaç kullanımıyla kan şekeri düzeyi dengelenebilir ve bu olumsuz durumların hepsini ortadan kaldırmak mümkün olabilir.
4. 36 haftadan önce doğum
Beklenen zamandan (36 haftadan) önce doğum eyleminin başlaması erken doğum olarak tanımlanır ve hamileliklerin yüzde 10’u erken doğumla sonuçlanır. Rahim şekil bozuklukları, bebeğin iriliği, su fazlalığı, bebeğin gelişiminin durması gibi nedenler erken doğuma götüren etkenler olarak sıralansa da, en sık suçlanan neden enfeksiyonlardır. Bu sorunları yaşayan anne adaylarında, hamilelik öncesi kontroller ve hamilelikte doğru ve düzgün bir takiple erken doğum önlenebilir.
5. Plasentanın yerleşim sorunları
Hamileliklerin yüzde 1-2’sinde plasenta yerleşim problemlerine rastlanır. Eşin rahim ağzını kapatarak yerleşmesi sık ve şiddetli kanamalara neden olabilir. Kanamalar genellikle hamileliğin 2’nci üç aylık döneminde başlar ve doğuma kadar tekrarlayabilir. Bu nedenle hem normal doğum imkansız hale gelir hem de erken doğum olasılığı artar. Bu grupta yer alan hamilelerin mutlaka tam teşekküllü hastanede yakından takip edilmesi gerekir.
6. Çoğul hamilelikler
Anne karnındaki bebeğin gelişimi sırasında doğabilecek ve önemli risk faktörleri arasında gösterilen sorunların başında çoğul gebelikler gelir. Bu durumda bebek sayısıyla birlikte riskler de artar. Erken doğum, gelişme bozuklukları, sakatlıklar, annede tansiyon ve şeker gelişmesi çoğul gebeliklerde çok sık görülen problemlerden bazılarıdır.
7. Gelişme geriliği
Bebeğin beklenenden daha küçük olması, anne karnında beslenmesinin bozulması olarak tanımlanabilecek gelişme geriliği hamileliklerin binde 4-5’inde görülür. Ancak erken doğum veya anne karnında bebeğin kaybı gibi ciddi riskler taşıdığı için yakın takip gerektirir.
8. Suyun azlığı veya fazlalığı
Bebeğin içinde bulunduğu ve onu travmalara karşı koruyup gelişme ve büyümesini sağlayan suyun azlığı veya fazlalığı da erken doğum ve gelişme bozuklukları nedenleri arasında yer alır. Su azlığında bebeğin akciğer gelişimi ve büyümesi geri kalabilir. Su fazlalığında ise erken doğum ve bebeğin geliş pozisyonu anormallikleri oluşabilir. Aylık kontroller, anneye yapılan bazı testlerle suyun miktarı, kontrol ve takip edilerek gerekli önlemler alınabilir.
9. Zihinsel ve bedensel engeller
Bebekte olabilecek zihinsel ve bedensel sakatlıkların tespiti ve tedavisi günümüzde en fazla yol kat edilen konulardan biri. Zihinsel ve bedensel sakatlıklar gebeliklerin yüzde 3-4’ünde problem olabilir. Özellikle zeka geriliği ile giden ve herkes tarafından bilinen mongol (Down) bebek ve benzeri kromozomal hastalıklar, artık 11-14’üncü gebelik haftalarında riskli hamilelik uzmanlarınca yapılan genetik ultrason ve akabinde yapılan genetik tarama ve tanı testleri sayesinde tanınabilir. Ayrıca 18-22’nci gebelik haftalarında yapılan detaylı ultrasonografiyle de bebeğin organ ve yapısal gelişimi kontrol edilir ve sorunlar varsa önlem veya tedavi planlanabilir. Hatta bazı durumlarda bebeklere, doğmadan anne karnında bazı girişimler veya cerrahi işlemler uygulanabilir.
