Dışkı kaçırma nedir?
Dışkı kaçırma sorunu pek çok insanın utanma nedeniyle doktora gidemedikleri, yaşam kalitesini önemli ölçüde düşürebilen bir sorun. Doktora gitmekten çekinilmesi nedeniyle rahatsızlık ilerler ve kaçırma atakları sıklaşarak birçok kişinin eve kapanmasına, sosyal hayatını ve seyahatlerini sınırlandırmasına, hatta asosyal bir birey hale gelmesine neden olabilir. Yetişkinlerin ortalama yüzde 20’sinde karşılaşılan bu sorun daha çok kadınlarda görülür. Bunun nedeni ise en başta doğum travmaları olmak üzere, kadınların pelvik kaslarının daha zayıf olması ve menopozla birlikte kasları güçlü tutan östrojen hormonunun azalması. Tedavide başarı sağlayabilmek içinse öncelikle altta yatan nedenin belirlenmesi gerekir, çünkü sanılanın aksine dışkı kaçırma bir hastalık değil, hastalığın habercisi olan bir uyarı işaretidir. Peki, hangi etkenler bu probleme yol açar? Dışkı kaçırmanın en önemli 5 nedeni…
1. Dışkı kaçırmada makat kasları zayıflığı
Makat kaslarının zayıflamasına sıklıkla şu durumlarda karşılaşılır: Doğum yapmak, menopoz, yaşlanmak, anal bölgede çatlak ya da hemoroidlerin cerrahi ya da başka yöntemlerle tedavi edilmesi veya rekto anal kanser, rektosel cerrahisi gibi makat cerrahileri geçirmek, makat bölgesini kapsayan radyasyon terapisi almak. Kadınlarda görülen dışkı kaçırmanın en sık görülen sebebi ise doğum travmalarıdır. Özellikle bebek 4 kilonun üzerinde doğduysa, doğum uzun sürdüyse, yardımcı teknikler kullanıldıysa (vakum, forseps), makat kaslarında yaralanmalar olduysa ve anında uygun tedavisi yapılmadıysa, özellikle menopoz sonrasında dışkı kaçırma riski artar. Bu nedenle doğumun ardından pelvik taban kaslarına yönelik kontrollerin mutlaka yaptırılması gerekir. Sorun tespit edilmişse, gerekli tedavilerin uygulanmasıyla ileride oluşabilecek dışkı kaçırma riski büyük oranda azaltılır.
2. Bağırsak problemleri
Bağırsak enfeksiyonları ve ishalle seyreden her türlü bağırsak ile metabolik hastalıklar (iltihaplı bağırsak hastalıkları, ishalle seyreden hassas bağırsak sendromu, çölyak hastalığı, hipertiroidi gibi) da dışkı kaçırmanın önemli nedenlerini oluşturur. Özellikle kalın bağırsağın son bölümü olan rektumun dışkıyı depolayabilme fonksiyonunun bozulduğu ülseratif kolit ya da Crohn hastalığı gibi inflamatuar bağırsak hastalıkları da dışkı kaçırma problemine neden olabilir.
3. Dış kaçırma psikolojik olabilir
Depresyon, panik atak, kaygı bozuklukları ve bağımlılıklar (alkol, kahve gibi) gibi zihinsel karmaşa sorununa neden olabilen psikiyatrik hastalıklar bu tabloya yol açabilir. Bu rahatsızlıkların varlığında, herhangi bir organik ya da fonksiyonel bozukluk olmadan beyin-bağırsak ilişkisinde yaşanan problemlerden dolayı ortaya çıkan dışkı kaçırma durumuna “psikolojik dışkı kaçırma” adı verilir.
4. Nörolojik hastalıklar
Dışkının gelme hissinin kaybolmasına neden olan ya da makat kaslarını besleyen sinirlerde hasar yaratan diyabet, omurilik hastalıkları ya da sakatlanmaları, demans, inme, Parkinson, Multiple Skleroz gibi bazı nörolojik hastalıklar da bu tabloyla sonuçlanabilir.
5. Kabızlık
Özellikle çocuklarda ve yaşlılarda dışkı tutamamanın en sık görülen sebeplerinden biri, kabızlık sorunu. Kabızlık nedeniyle dışkı bağırsağın çıkışına doğru biriktikçe ve dışkı çıkışını engelledikçe, arkadan gelmeye devam eden daha yumuşak kıvamlı dışkı sert dışkıların yanından akıp dışarıya çıkarak yalancı ishal, hatta dışkı kaçırma durumu yaratabilir.
Dışkı kaçırma tedavisi
Tedavi için öncelikle kişinin yakınmaları sorgulanır ve fiziksel muayeneyle dışkı kaçırmanın tipi ile şiddeti belirlenir. Kişi bu sorunla doktora ilk kez başvurduysa, bu tabloya sebep olabilecek bağırsak kanseri ve iltihaplı bağırsak hastalığı gibi hastalıklarının dışlanması gerekir. Altta ciddi sağlık problemi yatmıyorsa, hastaya pelvik taban kaslarına yönelik basit egzersizler, tuvalete çıkmanın kontrol altına alınmasını sağlayan ilaç ve beslenme önerileri verilir. Kişinin şikayeti bu basit önlemlerle geçerse çoğunlukla ek incelemeye ve tedavilere gerek kalmaz.
Tedaviden sonuç alınamazsa…
Yakınmalarında gerileme olmayan kişilerde ya da ilk başvuruda şiddetli dışkı kaçırma saptanan durumlarda ise bu tablonun sebebi tespit edildikten sonra nedene yönelik tedaviler uygulanır. Bu tedaviler pelvik taban kaslarına yönelik fizyoterapi ve/veya çeşitli cerrahi onarımlar (kas onarımları, kasa dolgu madde enjeksiyonları yada kas etrafına mıknatıslı halka yerleştirilmesi gibi), doğru tuvalet ve diyet eğitimleri, sinir hasarlarına yönelik nöromodülasyon terapileri, özellikli lavman ve ilaç tedavileri gibi çok çeşitli yöntemlerden oluşur. Tedaviler tek olarak uygulanabildiği gibi, birkaç tedavinin kombin edilmesi de gerekebilir.
