Dış gebelik nedir?
Normal koşullarda gebelik, embriyonun rahim tabakasının içinde çoğunlukla da rahmin tepe noktasına ve arka duvara yerleşmesiyle oluşur. Dış gebelikte ise durum tam tersidir; embriyo rahim içine değil, rahmin dışında farklı bir bölgesine yerleşir. Döllenme tüplerde gerçekleşir, sonra döllenmiş embriyo rahme doğru yol alır ve embriyonun yaptığı bu yolculuk bir yerde kesilirse dış gebelik gelişir.
Dış gebelik geçirenler
Vakaların yaklaşık yüzde 98’i tüplere yerleşir. Bunun dışında yumurtalık, karın zarı ve karın içindeki diğer organlarda da dış gebelik gelişebilir. Bu durumu yaşayan bir kadının tekrar dış gebelik geçirme riski yaklaşık yüzde 10-15 civarındadır. Her gebenin ilk kontrolünde gebelik kesesinin rahim içinde olup olmadığı kontrol edilir. Gebelik, rahim içinde görülmezse kanda Beta HCG testi ile yakın izleme alınır. Beta HCG değeri 1000-2000 mIU/ml aralığında ise gebelik kesesinin transvaginal sonografi ile rahim içinde görülmesi gerekir. İki günde bir yapılan Beta HCG testlerinde, değerlerde yüzde 65’ten fazla yükselme görülmemesi dış gebelik lehine yorumlanır.
Dış gebelik neden olur?
Tüp duvarına yerleşen dış gebelik, zamanla büyüyerek tüpü yırtar ve iç kanamaya neden olur. Bu iç kanama zamanında fark edilmez ve müdahale edilmezse anne ölümüne dahi neden olabilir. Üreme çağındaki bir kadında ani gelişen karın ağrısında dış gebelikten şüphelenilmelidir. Ultrasonografi, erken tanıyı ve tedaviyi kolaylaşmıştır. Ayırıcı tanıda kadın üst genital sistemi enfeksiyonları, yumurtalık kistlerine bağlı acil durumlar ve karın içi diğer acil patolojiler (apandisit, akut idrar yolu hastalığı gibi) düşünülmelidir. Bu sorunun ortaya çıkmasındaki etmenler şunlardır:
- İleri anne yaşı
- Sigara içilmesi
- Anne adayının üst genital sistem enfeksiyonu geçirmesi
- Rahim ve tüplerde enfeksiyon olması
- Tüplerin doğumsal anomalileri
- Geçirilmiş karın bölgesi ameliyatları (apandisit ameliyatı, yumurtalık kisti ve bağırsak ameliyatları)
- Tüplerde ve etrafında yapışıklıklara sebep olan hastalıklar (endometriozis, tüberküloz gibi)
- Tüp bebek tedavileri
- Rahim içi araç (spiral) uygulamaları
- Dış gebelik geçirmiş olmak
Dış gebelik belirtileri nelerdir?
Erken dönemde hekime başvurulmamışsa belli bir süre fark edilemeyebilir. Bu durumda genellikle kirli, kahverengi bir kanama olur. Kanama süresi ve miktarı normal adet gününden farklılık gösterir. Kanama ile beraber ya da kanama olmadan kasık ağrısı da ortaya çıkabilir. Ağrı çoğunlukla dış gebeliğin yerleştiği bölgede görülür. Başlıca belirtileri şunlardır:
- Adet gecikmesi
- Ağrı oluşması
- Anormal kanama
Dış gebeliğin artmasının nedenleri nelerdir?
Gelişmiş ülkeler başta olmak üzere 20 yıldır dünya genelinde dış gebelik oransal olarak artıyor. Araştırmalara göre, tanısı konmuş gebeliklerin 1000'de 16'sının bu şekilde olduğu ve en sık 35-44 yaş arasında görüldüğü belirtilmiştir. Dış gebeliğin artma nedenleri şöyle sıralanabilir:
- Yardımla üreme yöntemlerinin özellikle de tüp bebek işlemlerinin artması
- Cinsel temasla bulaşan hastalıkların artması ve buna bağlı olarak tüplerin yapısının zarar görmesi
Erken tanıya olanak sağlayan vajinal ultrasonografinin ve Beta HCG testi kullanımıyla, tanı daha kolay konabilir.
Erken tanı neden önemli?
Erken tanı konulduğu zaman annenin üreme kapasitesinin ciddi zarar görmesini engelleyebilmek mümkün. Daha da önemlisi durumun neden olacağı iç kanamaya bağlı anne ölümleri engellenebilir. Günümüzde erken tanı, sonografi ve Beta HCG testi sayesinde daha fazla artmıştır. Bazen tanı konulamayan durumlarda rahim içinden örnek alınması gerekebilir. Erken tanı konulursa cerrahi yöntemlere gerek kalmadan medikal yöntemlerle de tedavi edilebilir.
Beta HCG’ye bakın, düşük sanmayın
Dış gebelik tanısı için kişinin yakınmalarının yanı sıra muayene, ultrasonografi ve laboratuvar testleri kullanılır. Gebelik testi pozitif ancak rahim içinde gebelik kesesi olmayan kişilerde dış gebelik düşünülür. Ancak her zaman bu tanı kolaylıkla konulamayabilir. Çünkü erken gebelik ve erken gebelik kaybı (düşük) ile karışabilir. Bu kişilerde de gebelik testi pozitiftir ancak rahim içinde gebelik kesesi izlenemeyebilir. Bunları ayırabilmek için kanda Beta HCG testi isteyerek takip etmek gerekir. Düşük yapan kişide Beta HCG değeri düşer, dış gebelikte yükselir veya aynı kalır. Normal gebelikte ise yükselir ve 1500 mIU/ml değerinin üzerine çıkan değerde vajinal ultrasonografide gebelik kesesi rahim içinde izlenir.
Dış gebelik sonrası dönem nasıldır?
Dış gebelik hikayesi olan kişilerin, tekrarlama riskinden dolayı bir daha gebe kalırlarsa hemen doktora başvurmaları önerilir. Ayrıca Beta HCG ve ultrason takiplerinin de titizlikle yapılması gerektiği konusunda bilgilendirilmeleri önem taşır. Rahim içi gebeliklerde olduğu gibi, dış gebelikte de eşler arasında kan uyuşmazlığı varsa daha sonraki gebeliklerde oluşabilecek bebeği koruma amacı ile kan uyuşmazlığı iğnesinin mutlaka yapılması önerilir.
