Dereotu Ne İşe Yarar?
Dereotu aromatik tadıyla dünyada pek çok mutfakta yaygın olarak kullanılır. Türkiye’de mutfakların özellikle zeytinyağlı yemeklerini süslemek için tercih edilir. Salatalar, turşular, bazı sulu yemekler ve çorbalar da dereotunun girdiği diğer lezzetlerdir. Güçlü aroması sebebiyle seveni kadar sevmeyeni de çok olan dereotu, koyu yeşil yapraklı sebzelerden biridir. Kereviz (Apiaceae) ailesinden gelen bitkinin botanikteki adı ise Anethum graveolens’tir. Akdeniz, Batı Afrika ve Rusya’ya özgü gibi görünse de dünyada pek çok mutfakta kendisine yer bulur. Dereotu tohumu ekildiği takdirde bahçede kolaylıkla yetiştirilebilen bu bitki güneş ışığını sever.
Dereotunda Hangi Vitaminler Bulunur?
Dereotu vitamin ve mineral zengini otsu bir bitkidir. “Dereotunda hangi vitaminler var?” merakına karşılık bu bitkinin A, B1, B6, C, D ve E vitaminleri bakımından güçlü olduğu söylenebilir. Dereotu faydaları vitaminlerin yanı sıra bileşiklerden de gelir. Limonen, karvon, anethofuran, kemferol, vicenin gibi bileşikler, potasyum, sodyum, çinko, manganez, selenyum, folat, demir ve manganez gibi minerallerin yanında dereotunu faydalı kılar.
Dereotunun Besin Değerleri Nelerdir?
Dereotu besin değeri açısından bir tablo ile özetlenebilir. 100 gram dereotunda şunlar bulunur:
- Protein: 3.5 g
- Total yağ: 1 g
- Karbonhidrat: 7 g
- Toplam diyet lifi: 2 g
- Kalsiyum: 208 mg
- Demir 6.6 mg
- Magnezyum: 55 mg
- Fosfor: 66 mg
- Potasyum: 738 mg
- Manganez 1.3 mg
- C vitamini: 85 mg
- A vitamini: 7717 IU
Dereotunda günlük almanız gereken folat miktarının yüzde 38’ini, riboflavinin yüzde 17’sini alırsınız. Dereotunun tüm faydalarını görmek istiyorsanız satın alırken ve aldıktan sonra saklarken dikkatli olmalısınız. Peki dereotu nasıl saklanır? Yaprakları koyu yeşil, sarı olmayan bir demet dereotu alın. Daha sonra bir kağıt havluya gevşek bir şekilde sarın ve buzdolabınızda kapaklı bir kapta tutun. Taze dereotunu 2-3 gün bu şekilde saklayabilirsiniz. Kuru dereotu tazesinden daha dayanıklıdır. Dereotunu ayrıca alır almaz yıkayıp, kurutup hızlıca dondurabilirsiniz. Dondurucuya atmadan önce ağzı hava almayacak şekilde bir torbaya koyun.
Dereotunun Faydaları ve Zararları
Dereotunun gücüne güç katan vitamin, mineral ve bileşikler limonsu tada sahip bu otun bağırsaklardan kemiklere kadar pek çok faydasını ortaya çıkarır. Dereotu faydaları şöyle açıklanabilir:
Kan Şekerini Düzenler: Biyoaktif bileşen eugenol, kan şekeri seviyelerinin dengede olması konusunda etkilidir. Bu sayede anti-diyabetik bir özellik gösteren taze dereotunun tüketilmesiyle insülin üretimi aktive olur. Nişastanın glikoza parçalanmasını azaltmaya yardım ederken ani kan şekeri yükselmeleri önlenmiş olur. Araştırmalar dereotunun tip 2 diyabetin hem yönetilmesinde hem de önlenmesinde önemli bir yere sahip olduğu gösterilmiştir.
Kalp Sağlığını Korur: Dereotundaki flavonoidler kalp sağlığını korumada ve felç riskini azaltmada önemli roller oynar. Sınırlı araştırmalarda dereotunun LDL yani kötü kolesterol üzerinde çarpıcı etkileri olduğu belirtilmiştir. Kolesterolün düşürülmesi kalp sağlığını korumadaki öncelikli tedbirlerdendir.
Kemikleri Güçlendirir: Kemiklerin sadece kendileri için var olduğun düşünmeyin. Kemikler kaslar, organlara da şekil ve destek verdiği için önemli bir yere sahiptir. Kemikleri güçlü kılan vitamin, mineral ve bileşikler de dereotunda kalsiyum, demir, D vitamini, tiamin, riboflavin ve lif olarak karşımıza çıkar. Kemiklerde hücre büyümesi ve yenilenmesini sağlarken vücut yapısının sağlıklı gelişimini destekler. Dereotu tükettiğinizde kalsiyum emilimi artarken kemik kaybı ve osteoporoz (kemik erimesi) gibi kronik hastalıkların önlenmesinde fayda sağlar.
Enfeksiyonu Önler: Antioksidan ve C vitamini içeriği eski zamanlardan beri dereotunun mikroplarla savaşma ve vücudu enfeksiyonlardan korumak için güçlü kılar. Anti-mikrobiyal dereotu yaprakları, bakteri ve mikropları vücuttan uzak tutarken yaraların tedavisi ve iyileşmesinde önemli rol oynar. Öksürük, soğuk algınlığı, halsizlik, yorgunluk gibi sorunlara karşı genel bir canlanma ve iyileşmeye yardım eder.
Bağışıklığı Artırır: Tabii ki vitaminler, vitaminler ve bileşiklerden bahsederken bağışıklıktan bahsetmemek imkansız. Çünkü antioksidan ve biyoaktif bileşikler, dereotunun bağışıklık sisteminin güçlenmesinde söz sahibi yapar. Vücudun mikroplarla savaşma yeteneği güçlü bir bağışıklıkla artar. Dereotu, farklı enfeksiyonları önlemede güçlü anti-bakteriyel, anti-viral ve mantar karşıtı bir özellikle gösterir.
Sindirimi Destekler: Sağlıklı bir sindirimde önemli bir rol oynayan dereotu, gaz giderici olarak bilinir. Şişkinlik, gaz ve hazımsızlık gibi mide ve sindirim sorunlarını önleme konusunda yardımcı olabilir. Lifli yapısı dereotu faydası olarak kabul edilir. Çünkü dereotundaki diyet lifleri, bağırsak hareketliliğini teşvik ederek kabızlığa karşı destekleyicidir. Ayrıca dereotundaki antasit özellik, midedeki aşırı asit oluşumunun önüne geçilmesini önleyebilir. Böyle besinler daha iyi sindirilir ve hazımsızlık, ülser, gastrit gibi rahatsızlıkların tedavisine destekçi olarak kabul edilir. Hazımsızlık ve mikrop kaynaklı ishal durumlarında da dereotu yardımcı olabilir.
Ağrıları Dindirebilir: Güçlü bileşikler sayesinde dereotu, anti-inflamatuar ve ağrı giderici kabul edilir. Özellikle artrit ve eklem ağrılarında etkili olabilen dereotu iltihaplara karşı da tedavinizi destekleyebilir. Kas spazmları ve ağrılı kasları rahatlatmak için dereotunu beslenmenize ekleyebilirsiniz. Romatoid artrite karşı olumlu etkileri kabul edilir. Ayrıca kadınların adet sancıları için de etkili olduğu araştırmalarla kanıtlanmıştır.
Solunumu Rahatlatabilir: Güçlü anti-inflamatuar, antibiyotik ve anti-astım özellikleri dereotunu, solunum sorunu çeken kişiler için tüketilebilir yapar. Soğuk algınlığı, öksürük, boğaz ağrısı, grip gibi sorunlara karşı önemli bir rol oynar. Akciğerler, göğüs, burun boşlukları içindeki balgam partiküllerini inceltip gevşetir. Böyle nefes alıp vermek kolaylaşır. Bronşit, astım gibi hastalıkların iyileşme sürecinin hızlanmasında destekçidir.
Ferah Bir Nefes Verir: Dereotu tohumu faydaları nefes üzerinde hissedilebilir. Dereotu tohumu ve yaprakları nefes tazeleyici olarak bilinir. Dereotundaki uçucu yağların anti-mikrobiyal, dezenfektan, antioksidan özelliği ağız enfeksiyonlarını hafifletmeye yardımcı olurken, serbest radikallerin diş etlerine ve dişlere verdiği zararı aza indirebilir. Sağlıklı bir ağız için bu bitkinin gücünden yararlanabilirsiniz.
Dereotu Uyku Yapar mı?
Dereotu yapraklarındaki flavonoidler ve B grubu vitaminler sayesinde uykusuzluğu karşı etkili olabilir. Günlük beslenmenizde tüketeceğiniz dereotu, vücutta belli hormonların ve enzimlerin salgılanmasını aktive ederek sakinleştirici bir etki yaratır. Aynı zamanda stres hormonu olarak nitelendirilen kortizol seviyesini de düşürmeye yardım eder. Stres seviyesinin düşmesiyle huzurlu ve kaliteli bir uyuyabilirsiniz. Dereotunun anti-depresan etki gösterdiği de bilinir.
Dereotu Zayıflamaya Yardımcı mıdır?
Dereotu kalori bakımından oldukça düşüktür. Bu nedenle “Dereotu zayıflatır mı?” sorusunu akıllara getirebilir. Peki dereotu kaç kalori? Gerçekten zayıflamaya yardımcı olabilir mi? 1 tatlı kaşığı kuru dereotu 3 kaloridir. Taze 100 gram dereotu ise yaklaşık 43 kaloridir. Karbonhidrat miktarı düşük olduğundan kilo verme amacıyla yapılan diyetlerinizde yardımcı bir rol oynayabilir. Ancak “Dereotu zayıflatır” iddiasında bulunmak doğru değildir.
Dereotu Nasıl Tüketilmeli?
Taze kıyılmış dereotunu salatalarınıza ve yemeklerinize ekleyebilirsiniz. Dereotu salatası olarak ince ince doğradığınız dereotlarını dilerseniz maydanoz, nane gibi otlarla karıştırıp yapabilirsiniz. Bol limon ve biraz zeytinyağı ile tatlandırabilirsiniz.
Dereotunu cacığınıza ekleyebilirsiniz. Pişirdiğiniz balık yemeklerinizde dereotunu kullanabilirsiniz. Fırında yaptığınız patates gibi kök sebzelerde çeşni olarak kullanabilirsiniz.
Dereotu ile lezzetli omletler yapabilirsiniz.
Ayrıca çorbalarınıza ve soslarınıza dereotu ile lezzet verebilirsiniz. Dereotu tohumlarını ise baharat olarak kullanabilir, isterseniz kurduğunuz turşularınıza ilave edebilirsiniz. Yine tohumlarla dereotu çayı yapabilirsiniz.
Kuru dereotu kullanmak isterseniz aktardan satın alabilirsiniz. Ancak unutmayın kuru dereotu taze dereotundan daha acı ve güçlü bir tada sahiptir. Bu nedenle doğru miktarda kullanmanız gerekir.
Dereotu tüketmek için karbonhidrata başvurmayın. Dereotu poğaça gibi ürünler yapıp gereksiz kalori almayın.
Dereotu yan etkiye sebep olabilir. Dereotu zararları burada ortaya çıkar. Dereotu fazla tüketilmesi halinde alerjik reaksiyon olarak ishal, mide bulantısı, kusma, ağızda kaşıntı, dilde ve boğazda şişlik yapabilir. Havuca alerjisi olanlar kişilerin bir kısmında dereotuna da alerji gelişebilir. Bunun yanı sıra lityum kullanan diyabet hastaları ve iki hafta içinde ameliyat olacak kişiler, dereotu içeren takviyeleri kullanmadan önce doktora danışmalıdır. Emziren ve hamile kadınlar ise bu tip takviyeleri kullanmamalıdır. Hamile kadınlarda düşük riskini artırabilir. Bazı araştırmalar tiroit hastalığı olanlar için dereotunun zararlı olabileceğini söylerken bazıları dereotunun hem hipotiroidi hem hipertiroidi olanlara faydalı olabileceğini belirtir.
