Kafein Nedir?
Kahve, çay, kola, asitli kutu içecekler, kakaolu tatlılar. Tüm bu ürünlerin ortak noktası, yüksek miktarda keyif verici bir madde olan kafein içermeleri. Gün içerisinde en fazla 300 mg kafein tüketimi normal kabul edilirken, 700 mg’nin üzeri bağımlılık seviyesi olarak kabul ediliyor. Özellikle sigara bağımlılığı, eş zamanlı olarak kahve ve çay bağımlılığını da beraberinde getiriyor. Nikotin ile birleşen kafeinin bağımlılık yapma olasılığı çok daha fazla. Bağımlıların yoksunlukları, “kahve içmeden uyanamıyorum” bahanesiyle başlar ve gün içindeki tüm boş vakitler kafeinli içeceklerle doldurulur. Gereksinim karşılanamadığında; baş ağrısı, yorgunluk, uykusuzluk ya da uyku hali, konsantrasyon eksikliği, iş gücü kaybı gibi yoksunluk belirtileri ortaya çıkarken; beraberinde depresyon, ülser başlangıcı ve çarpıntı gibi ciddi sağlık sorunları da gözlenebilir.
Vücut Kafeini Nikotin Gibi Algılıyor
Sigara ile kahve ya da çayın birlikte tüketilmesi ayrı ayrı tüketilmesine göre daha çabuk ve şiddetli bir bağımlılığa neden olur. Özellikle sigarayı bıraktıktan sonra aşırı kafein tüketimine devam edenlerde vücut bu maddeyi nikotin gibi algılar ve yoksunluk belirtileri daha da artar. Kahve ve sigaranın beraber kullanımının bir nedeni sosyal çevre ve alışkanlıklardır. Kişinin kahve ve sigarayı beraber kullanımının belli bir durum ve sosyal çevre ile özdeşleşmesi ikili kullanımı artırır. Kafein ve nikotini aynı ortamda almaya alışmış olanların, bu ortama yeniden girdiklerinde içme eğilimlerinde yeniden artma olur.
Kafein Bağımlılığı Belirtileri Neler?
Yüksek dozda tüketim sonucunda oluşan bağımlılıkta ve vücudun ihtiyaç duymaya başladığı doz alınamadığında, günlük hayatı olumsuz etkileyen yoksunluk hisleri baş göstermeye başlar. Görülen en yaygın yoksunluk belirtileri:
- Baş ağrısı
- Yorgunluk
- Halsizlik
- Uykusuzluk ya da uykulu olma hali
- Sersemlik hissi ve sık esneme
- Konsantrasyon eksikliği, motivasyon ve dikkat eksikliği sebebiyle meydana gelebilecek düşük performans gibi işte karşılaşılabilecek zorluklar
- Mutsuzluk, can sıkıntısı, tedirginlik gibi huzursuzluk hisleri
- Üzüntü, halsizlik, endişe, isteksizlik, küskünlük gibi depresyon belirtileri
- Sinirlilik
- Düşünsel aktivitede ve hafızada yavaşlama
Kafeinin Zararları
Kafein bağımlılığının neden olduğu hastalıklar:
- Uykusuzluk problemleri
- Kalsiyum kaybı
- Hızlı ve düzensiz kalp atışları, çarpıntı
- Kan şekerinin ve kolesterolün yükselmesi
- Mide asidinin aşırı salgılanması sonucu ülser riski
- Kaygı bozuklukları
- Depresyon
Çocuklar da Kafein Bağımlısı Olabilir
Kafein denildiğinde akla ilk gelen içecek kahve olur. Ancak kahve çeşitleri ve çay dışında birçok kafein kaynağı vardır. Tüm gazlı içecekler, enerji içecekleri, içine kakaonun girdiği tatlı, dondurma ve çikolata çeşitleri, farkına varmadan çocukların kafein almasına sebep olur. Çocuklar kafeinin zararlı etkilerine daha duyarlıdır ve daha hızlı bağımlılık kazanırlar. Yapılan araştırmalar çocukların kafeine yetişkinlerden 3 kat daha duyarlı olduklarını ortaya koyuyor. Çocukların günde içtiği 1 kutu kola, 3 fincan kahveye eş değerdedir.
Kahve İçmeden de Uyanabilirsiniz
Kafein bağımlılığı, günlük alınan kafein miktarına göre belirlenebildiği gibi, yoksunluk belirtileri de bağımlılıkla ilgili ipuçları verir. Günde 700 mg’den daha fazla alınan kafein, bağımlılığı işaret eder. Kahvenin çeşidine ve gün içinde diğer kafein alımlarına bağlı olarak, günde ortalama 7-8 bardak çay ve 2-3 bardak kahve, 700 mg’yi tamamlamaya yeter. 1 bardak demli çayda 40-80 mg kafein bulunur.
Özellikle sabahları günlük kafein alımını yüksek tutanların kahve içmeden güne başlayamayanları, bu durumdan bir an önce kurtulmaları için kahve alışkanlığını bırakmak ve alternatif içeceklere yönelmeleri gerekir. Örneğin güne suyla başlamak çok daha faydalı bir tercihtir. Sabahları taze nane yaprakları ve bir tatlı kaşığı tarçın ile tatlandırılan bir bardak su içildiğinde, vücut kafeinden çok daha sağlıklı bir şekilde uyanır ve metabolizma çalışmaya başlar. Ayrıca bitki çayları da güne başlamak için sağlıklı bir alternatiftir. Bu yüzden sabahları zencefil ya da tarçın gibi bitkilerin çayları ile de güne başlanabilir.
Kafein Bağımlılığından Kurtulmanın Yolları
Kafein yoksunluğu anları için bitki çayları sağlıklı bir alternatiftir. Vücuda kafeinsiz ne kadar sıvı girerse kafeinin etkilerinin atılması o kadar kolaylaşır.
Kafein bağımlılığınız var mı ölçmek için kafein bağımlılığı testini tıklayıp yapabilirsiniz.
