Romatoloji

Romatoloji Nedir?

Romatoloji, kas-iskelet sistemini oluşturan eklemler, kemikler, kaslar ve bağ dokularını etkileyen hastalıkların tanı ve tedavisine odaklanan tıbbi bir uzmanlık dalıdır. Bu alan, romatoid artrit, osteoartrit, lupus, gut gibi çeşitli otoimmün hastalıklar ve yumuşak doku problemlerini kapsar. Bu tür hastalıklar, kişilerde şiddetli ağrı, hareket sınırlılığı, eklem sertliği ve şekil bozuklukları gibi belirtilerle yaşam kalitesini önemli ölçüde düşürebilir.

Romatoloji kelimesi, İngilizce'deki 'rheumatology' teriminden Türkçe'ye geçmiştir. Bu kelime, Yunanca 'akmak' anlamına gelen bir kökten türemiştir ve tarih boyunca vücuttaki akıcı bir süreci ifade eden artriti tanımlamak için kullanılmıştır. Modern tıp alanında 1940'larda yaygınlaşan romatoloji, zamanla derinleşen bilgi birikimi ve tedavi yöntemleriyle önemli bir tıbbi disiplin haline gelmiştir.

Romatoloji Hangi Hastalıklara Bakar?

Kas-iskelet sistemi, eklemler ve bağ dokularında meydana gelen hastalıkların teşhis ve tedavi edilmesi ile ilgilenen bölüm, “Romatoloji bölümü nedir?” sorusunun yanıtını verir. Genellikle sistemik otoimmün hastalıklar olarak bilinen bir grup hastalığın tedavisine odaklanır. Bu hastalıklar için kullanılan diğer terimler kolajen damar hastalıkları veya bağ dokusu hastalıklarıdır. Bunlar, kişinin bağışıklık sisteminin kişinin kendi vücuduna saldırdığı ve bunun sonucunda eklemler gibi bölgelerde iltihaplanmalara ve ağrı, şişlik gibi sorunlara neden olduğu hastalık gruplarıdır. Bazı hastalarda organ hasarları da görülebilir.

Romatolojik Hastalık Belirtileri Nelerdir?

Romatoloji, kas-iskelet sistemi, eklemler ve bağ dokularında ortaya çıkan hastalıkların teşhisi ve tedavisine odaklanan bir tıp dalıdır. Bu alan, genellikle sistemik otoimmün hastalıklar olarak tanımlanan bir dizi hastalığı içerir. Bu hastalıklar, bağışıklık sisteminin kendi vücut dokularına saldırması sonucu oluşur ve genellikle eklemlerde iltihaplanma, ağrı ve şişlik gibi belirtilerle kendini gösterir. Bu durum, zamanla organ hasarına da yol açabilir. Romatoloji bölümü, aşağıdaki organ ve sistemler dahil olmak üzere vücudun çeşitli bölümlerini etkileyebilen hastalıklarla ilgilenir:

• Gözler
• Deri
• Sinir sistemi
• Böbrekler
• Akciğerler
• Kalp
• Diğer iç organlar

Romatoloji bölümü ile ilgili hastalıklara bağlı olarak gelişen semptomların tamamı her hastada görülmeyebilir. Bunların gelişme derecesi kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Romatologlar, bu semptomlara dayanarak daha fazla tıbbi muayenenin gerekli olup olmadığına karar verebilir.

Romatolojik hastalık belirtilerinde sıklıklı görülen semptomlar şunlardır:

• Birden fazla eklemde ağrı, sertlik ve şişlik
• Sınırlı hareket açıklığı
• Açıklanamayan yorgunluk, ateş ve kilo kaybı gibi sistemik semptomlar
• Kalıcı ve anormal deri döküntüleri veya lezyonları
• Açıklanamayan saç dökülmesi

Romatolojiyle ilişkilendirilen sistemik otoimmün hastalıklar, vücudun çeşitli bölümlerinde çeşitli belirtiler gösterebilir. Gözler, deri ve sinir sistemi bu hastalıkların etkileyebileceği önemli organlardandır. İşte bu organlarla ilgili yaşanabilecek bazı sorunlar ve romatolojiye başvurmanız gereken durumlar:

Gözler

Sistemik otoimmün hastalıklar, gözlerde kızarıklık, ağrı, görme bulanıklığı gibi sorunlara yol açabilir. Özellikle Sjögren sendromu gibi hastalıklar göz kuruluğuna neden olur ve bu durum gözlerde yanma hissi ve yabancı cisim varmış gibi bir hisse sebep olabilir. Eğer gözlerinizde sürekli kuruluk veya tekrar eden iltihaplanmalar yaşanıyorsa, bir romatoloji uzmanına danışmak faydalı olabilir.

Deri

Lupus gibi otoimmün hastalıklar deride döküntülere, kızarıklıklara ve aşırı güneşe duyarlılığa neden olabilir. Derideki değişiklikler genellikle yuvarlak, pul pul döküntüler şeklinde olup, özellikle güneş gören bölgelerde belirginleşir. Ayrıca, bazı romatolojik hastalıklar cilt altında nodüller (küçük, sert yumrular) oluşumuna yol açabilir. Bu tür cilt belirtileri görüldüğünde romatolojik bir değerlendirme önemlidir.

Sinir Sistemi

Sistemik vaskülitler ve diğer otoimmün hastalıklar sinir sistemini etkileyebilir, bu da uyuşma, karıncalanma, kas zayıflığı veya hareketlerde koordinasyon kaybı gibi nörolojik belirtilere yol açabilir. Ayrıca, sinirlerin iltihaplanması sonucu ağrı (nöropatik ağrı) meydana gelebilir. Bu tür belirtiler fark edildiğinde, özellikle belirtiler hızla ilerliyorsa, derhal tıbbi yardım almak önemlidir.

Böbrekler

Sistemik lupus eritematozus (SLE) gibi otoimmün hastalıklar, böbrekleri etkileyerek nefrit adı verilen bir duruma yol açabilir. Böbreklerde iltihaplanma sonucunda protein veya kan idrarla atılabilir, bu da idrarın köpüklü veya kırmızımsı görünmesine neden olur. Ayrıca, böbrek fonksiyon bozukluğuna bağlı olarak yorgunluk, şişme (özellikle ayak ve bileklerde) ve yüksek tansiyon gibi belirtiler görülebilir. Bu tür belirtiler fark edildiğinde romatoloji uzmanına danışmak önemlidir.

Akciğerler

Romatolojik hastalıklar akciğer dokusunda iltihaplanmaya veya skarlaşmaya (fibrozis) yol açabilir. Bu durum, nefes darlığı, sürekli öksürük ve egzersiz kapasitesinde azalma gibi belirtilerle kendini gösterir. Sistemik skleroderma ve romatoid artrit gibi hastalıklar, akciğerlerdeki bu tür problemlere neden olabilir. Eğer bu belirtiler mevcutsa, bir romatoloji değerlendirmesi gerekebilir.

Kalp

Otoimmün hastalıklar kalp zarında (perikardit), kalp kasında (miyokardit) veya kalp kapakçıklarında iltihaplanma ile ilişkili olabilir. Bu, göğüs ağrısı, nefes darlığı ve anormal kalp ritimleri gibi belirtilere neden olabilir. Romatoid artrit veya lupus gibi hastalıklar kalp ile ilgili bu tür problemlere yol açabilir. Kalp ile ilgili bu belirtiler yaşandığında, kardiyolojik bir değerlendirme ile birlikte romatolojik bir inceleme de önem kazanır.

Diğer İç Organlar

Otoimmün hastalıklar karaciğer, sindirim sistemi ve dalak gibi diğer iç organları da etkileyebilir. Örneğin, primer biliyer siroz (PBC) karaciğeri etkileyen otoimmün bir hastalıktır. Sindirim sistemi sorunları, otoimmün hastalıkların bağırsakları etkilemesiyle ortaya çıkabilir ve bu durum karın ağrısı, ishal veya bağırsak kanaması gibi belirtilerle kendini gösterebilir. Bu tür belirtilerle karşılaşıldığında, uygun tıbbi değerlendirmenin yapılması önemlidir.

Bu belirtilerin herhangi biri veya birkaçı görüldüğünde, vakit kaybetmeden bir sağlık profesyoneline başvurmak ve gerekli tıbbi değerlendirmeleri yaptırmak önem taşır. Romatoloji, bu hastalıkların yönetimi konusunda uzmanlaşmış bir dal olduğundan, bu tür belirtilerle karşılaşıldığında bir romatoloji uzmanına danışmak faydalı olacaktır.

Romatoloji Muayenesi Nasıl Yapılır?

Bir romatolog öncelikle fiziksel muayene yaparak ve laboratuvar testleri, görüntüleme yöntemleri ve patolojik testler kullanarak spesifik hastalığı teşhis eder. Spesifik bozukluk belirlendikten sonra tedavi planı tasarlanır.

Romatizmal durumların doğru bir şekilde tanınması bazen zor olduğundan romatologlar öncelikle hastanın tıbbi geçmişini araştırır ve durumun kalıtsal olup olmadığını görmek için ailenin tıbbi geçmişini sorar. Bundan sonra altta yatan bir romatizmal hastalığın belirtisi olabilecek herhangi bir iltihabı araştırmak için kas-iskelet sisteminin fizik muayenesini yapar.

Yapılan ek testler arasında anormal sayıda antikor aramak için laboratuvar testi veya kas-iskelet sistemindeki herhangi bir anormalliği belirlemek için X-Ray, MR veya ultrason yer alabilir.

• Fiziksel muayene
• Kan testleri
• Röntgen, ultrason veya manyetik rezonans görüntüleme taramaları gibi görüntüleme testleri
• Eklem aspirasyonu/sinovyal sıvı analizi
• Kas-iskelet sistemi ultrasonu
• Biyopsiler
• Kemik yoğunluğu taraması

“Romatoloji tahlilleri aç karnına mı yapılır?” sorusu, çoğu hastanın merak ettiği konulardan biridir. Tahlillerin türü ve neden yapıldığı değiştiği için doktorun yönlendirmesine ihtiyaç vardır.

Ağrının kesin nedeni bulunduktan sonra romatoloji doktoru, tedavinin bir parçası olarak ilaç yazabilir, hastayı bir fizyoterapiste yönlendirebilir veya eklemlere enjeksiyon yapabilir. Romatizmal hastalıkların doğası gereği karmaşık olması nedeniyle belirtileri tam olarak tanımlamak ve tedavi etmek için romatoloğa birkaç kez tekrar başvurulması gerekebilir.

Romatolojik durumlar, sıklıkla inflamasyonu azaltan ve semptomlara neden olan aşırı aktif bağışıklık tepkisini baskılayan ilaçlarla tedavi edilir. Ağrı kesiciler ve antiinflamatuar ilaçlar kullanılarak ağrı en aza indirilebilir. Fizik tedavi de tedavi planının önemli bir parçasıdır.

Eklemlerinizde uzun süredir devam eden kronik ağrılardan şikayetçiyseniz ve “Romatoloji hangi hastanelerde var?” merak ediyorsanız, size en yakın Acıbadem Hastanesi Romatoloji bölümünden randevu alabilirsiniz.

Romatoloji Hastalıklarında Testler ve Tedavi Yöntemleri

Romatoloji hastalıkları, çeşitli eklem, kas ve bağ dokularını etkileyen kronik durumları kapsar. Bu hastalıklar arasında romatoid artrit, lupus, ankilozan spondilit ve gut gibi durumlar bulunur. Tanı ve tedavi süreçleri, hastalığın türüne ve şiddetine bağlı olarak değişkenlik gösterir.

Romatoloji Hastalıklarında Uygulanan Testler

Kan Testleri

• Tam Kan Sayımı (TKS): Enfeksiyon ve anemi gibi durumları kontrol etmek için kullanılır.
• Eritrosit Sedimentasyon Hızı (ESR) ve C-Reaktif Protein (CRP): Vücuttaki iltihaplanma seviyesini ölçer.
• Antinükleer Antikor Testi (ANA): Otoimmün hastalıkların varlığında genellikle pozitif çıkar.
• Romatoid Faktör (RF) ve Anti-CCP (Anti-siklik sitrülinize peptid): Romatoid artrit tanısında önemli rol oynarlar.

Görüntüleme Testleri

• Röntgen : Eklem hasarının boyutunu ve ilerlemesini değerlendirir.
• MR ve Ultrason : Eklem ve yumuşak dokulardaki değişiklikleri daha detaylı gösterir.

Diğer Testler

Eklem sıvısı analizi: Eklem sıvısının çeşitli bileşenlerini incelemek için yapılır.

Romatoloji Hastalıklarının Tedavi Yöntemleri

İlaç Tedavisi

• Ağrı kesiciler: Ağrıyı hafifletmek için kullanılır (örn. parasetamol, NSAID'ler).
• Kortikosteroidler: Güçlü iltihap gidericilerdir ve alevlenmeleri kontrol altına alır.
• Disease-Modifying Antirheumatic Drugs (DMARD'lar): Hastalığın ilerlemesini yavaşlatır. Methotrexate ve hydroxychloroquine gibi ilaçlar örnek verilebilir.
• Biolojik ajanlar ve Janus Kinaz (JAK) inhibitörleri: Özellikle ağır romatoid artrit vakalarında etkilidir.

Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon

Egzersiz programları: Güç ve hareketlilik sağlamak için uyarlanır.

Manuel terapi: Eklem hareketliliğini artırmak ve ağrıyı azaltmak için kullanılır.

Cerrahi Müdahale

Ağır hasar görmüş eklemlerin onarımı veya değiştirilmesi gerektiğinde başvurulabilir.

Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Sağlıklı beslenme: İltihabı azaltıcı diyetler faydalı olabilir.

Sigara bırakma: İltihap ve hastalık ilerlemesini kötüleştirebilir.

Her hasta için tedavi planı, semptomların şiddetine, hastalığın türüne ve hastanın genel sağlık durumuna göre özelleştirilir. Hastaların düzenli doktor kontrollerini sürdürmeleri ve tedavi planlarına uymaları önemlidir.

Sık Karşılaşılan Romatizmal Hastalıklar Nelerdir?

Romatologlar, 100'den fazla farklı hastalık türünü tanıyabilir. Ayrıca daha az yaygın olan diğer romatizmal rahatsızlıkların bakımını da sağlar ve ilgili sorunları ele almak için diğer uzmanlarla iş birliği yapar.

• Romatoid artrit
• Sistemik lupus eritematozus
• Psoriatik artrit
• Osteoartrit
• Gut
• Osteoporoz
• Jüvenil idiopatik artriti
• Fibromiyalji
• Tendinit
• Bursit
• Bel ağrısı
• Vaskülit
• Miyozit
• Polimiyalji romatika
• Lyme hastalığı
• Ehlers-Danlos Sendromu
• Spondiloartropatiler
• Bağ dokusu hastalıkları (sistemik skleroz, dermatomiyozit ve bağ dokularında iltihaplanma ve hasara neden olan karışık bağ dokusu hastalığı gibi)

Romatizmal hastalıklar, genellikle ilerleyici ve ağrıyla ilişkili olan hastalık ve sendromları içerir. En sık görülen inflamatuar romatizmal durumlar arasında romatoid artrit ve spondiloartropatiler (spinal kolon eklem hastalıkları) yer alır. Romatoloji bölümü olan hastaneler sayesinde bu hastalıkların teşhisi ve tedavisi yapılabilir.