Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon

Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Nedir?

Fizik tedavi ve rehabilitasyon , kas-iskelet sistemi, sinir sistemi veya hareket kısıtlılığına yol açan sağlık sorunlarının tedavisinde uygulanan bir tıbbi disiplindir. Amaç, hastaların hareket kabiliyetini artırmak, ağrıyı azaltmak ve yaşam kalitesini iyileştirmektir. Bu süreç, çeşitli egzersizler, manuel terapiler ve teknolojik yöntemlerle desteklenir.

Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Bölümü Neye Bakar?

Fizik tedavi ve rehabilitasyon bölümü, kas-iskelet sistemi, sinir sistemi ve eklem problemlerine bağlı hareket ve fonksiyon kayıplarını teşhis ve tedavi eden bir tıp alanıdır. Bölümde ortopedik yaralanmalar, felç, omurilik yaralanmaları, spor sakatlanmaları, romatizmal hastalıklar, kronik ağrı, sinir sıkışmaları ve ameliyat sonrası iyileşme süreçlerinde hastaların ağrılarını azaltmayı, hareket kabiliyetini artırmayı ve yaşam kalitesini yükseltmeyi amaçlar. Ayrıca, hastaların günlük yaşam aktivitelerine bağımsız olarak dönebilmeleri için özel egzersiz programları ve rehabilitasyon planları oluşturur.

Fizik Tedavi Hangi Hastalıklarda Uygulanır?

Fizik tedavi bölümünde kas-iskelet sistemi, sinir sistemi ve hareket yetisini etkileyen birçok hastalıkta uygulanır. Yaygın olarak, omurga rahatsızlıkları (bel ve boyun fıtığı), eklem hastalıkları (artrit, osteoartrit), kas ve bağ yaralanmaları, spor sakatlanmaları, felç (inme) ve sinir sıkışmaları (karpal tünel sendromu) gibi durumlarda tercih edilir. Ayrıca, ameliyat sonrası rehabilitasyon, kronik ağrı sendromları, skolyoz gibi omurga deformiteleri, romatizmal hastalıklar ve bazı nörolojik rahatsızlıklar (örneğin, multiple skleroz ve Parkinson hastalığı) gibi durumlarda da hareket kabiliyetini artırmak ve ağrıyı azaltmak için fizik tedavi uygulanır.

Rehabilitasyon Hangi Hastalıklarda Gereklidir?

Rehabilitasyon, bireyin fiziksel, zihinsel veya duygusal işlevlerinde kayıplar yaşadığı durumlarda fonksiyonlarını geri kazanmasına yardımcı olmak için gereklidir. Genellikle felç, omurilik yaralanmaları, kırıklar, ortopedik ameliyatlar sonrası, kas-iskelet sistemi yaralanmaları, inme ve travmatik beyin hasarlarında rehabilitasyon süreci başlatılır. Ayrıca, kalp krizi sonrası kardiyak rehabilitasyon, akciğer hastalıklarında solunum rehabilitasyonu ve kanser tedavisi sonrası onkolojik rehabilitasyon da ihtiyaç duyulan alanlardır. Bu süreç, hastanın günlük yaşam aktivitelerine geri dönmesine, hareket yeteneğini ve yaşam kalitesini artırmasına destek olur.

Fizik Tedavi ve Rehabilitasyonu Kimler Uygular?

Fizik tedavi uzmanlarının, hastanın durumuna göre oluşturduğu fizik tedavi programı, hekimin öneri ve talimatlarına uygun olarak, fizyoterapistler tarafından gerçekleştirilmektedir.

Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Nedir?

Fizik tedavi ve rehabilitasyon, kişinin hareket ve fonksiyonel aktivitelerini kısıtlayan, yaşam kalitesini azaltan kemik, eklem, kas ve sinir sistemi hastalıklarının /yaralanmalarının tanı ve tedavisini kapsayan uygulamalardır. Bu sistemler, kendisine ait hastalıklarla doğrudan etkilendiği gibi dolaylı olarak diğer sistem bozukluklarında da etkilenir. Her iki durumda da bu programlar uygulanır.

Fizik Tedavi ve Rehabilitasyonun Amaçları Nedir?

Fizik tedavi ve rehabilitasyon gerektiren pek çok hastalığın tedavisinde; ağrıyı azaltmak, fonksiyon kayıplarını gidermek, yaşam kalitesini arttırmak ve günlük yaşam aktivitelerine dönüşü sağlamak amaçlanmaktadır.

Fizik Tedavi ve Rehabilitasyonun Uygulandığı Alanlar

Hareket sistemi ve diğer sistemlerin yapı ve fonksiyonlarını bozan akut veya kronik tüm hastalıklarda kullanılmaktadır.

Bunlar aşağıdaki gibi sıralanabilir:

1. Hareket Sistemi Bozuklukları

Omurga Rahatsızlıkları

• Bel ve Boyun, Eklem ve Kas İncinmelerine Bağlı Ağrılar
• Bel Fıtığı
• Boyun Fıtığı
• Duruş Bozuklukları
• Skolyoz

Eklem Rahatsızlıkları

• Artroz (Kireçlenme)
• Omuz, Dirsek, El ve El Bileği Ağrıları
• Kalça, Diz, Ayak ve Ayak Bileği Ağrıları
• Kırık Sonrası Eklem Sertlikleri
• Protez Ameliyatları Sonrası Rehabilitasyon
• Artroskopi Sonrası Tedavi
• Romatoid Artrit
• Ankilozan Spondilit (Donmuş Omurga)

Yumuşak Doku Romatizmaları

• Fibromiyalji Sendromu
• Kas tutulmaları ve Ağrıları
• Tetik Parmak
• Tenisçi Dirseği
• Karpal Tünel Sendromu
• Topuk Dikeni (Plantar fasiitis, epin kalkanei)

Kemik Bozuklukları

• Osteoporoz (Kemik erimesi)

2. Nörolojik Hastalıklar

• Beyin Kanaması
• Beyin Damarlarında Tıkanmaya Bağlı Felçler (İnme)
• Omurilik Yaralanmalarına Bağlı Felçler
• Sinir Felçleri
• Yüz Felci
• Düşük Ayak

3. Kas Hastalıkları

4. Solunum Bozuklukları

• Solunum Rehabilitasyonu ( Zatürre , bronşit, astım , KOAH )

5. Spor Yaralanmaları Rehabilitasyonu

6. Obstetrik-Ürojinekolojik Rahatsızlıklar

• İnkontinans-İdrar Kaçırma

7. Ortez-Protez ve Biyomekanik Bozukluklar Eğitimi

8 . Geriatri -Yaşlı Rehabilitasyonu

9. Pediatrik Rehabilitasyon

10. Onkolojik Rehabilitasyon

Ortopedik Rehabilitasyon

Bağ yaralanmaları, kas-tendon zorlanmaları, kırık-çıkıklar, kas yırtıkları, burkulmalar, menisküs yırtılmaları , artroskopik veya açık cerrahi sonrası uygulanan fizik tedavi ve egzersizler gibi pek çok yumuşak doku yaralanması /cerrahisi sonrası yapılan rehabilitasyon; ortopedik rehabilitasyon kapsamına girmektedir.

Yaralanmayla ilişkili eklem ve kaslara, normal hareket ve fonksiyonlarının, kaybolan kas kuvveti ve dengenin fizik tedavi ve egzersiz programlarıyla yeniden kazandırılması amaçlanır.

Nörolojik Rehabilitasyon

Nörolojik rehabilitasyon, hemipleji (inme), spinal kord yaralanmaları (omurilik felci), travmatik beyin hasarları, Parkinson Hastalığı, Multiple Skleroz (MS), parezive pleji(uzuvlarını kullanamama), sinir yaralanmaları, karpal tünel vb. tuzak nöropatiler ile kas hastalıkları gibi nörolojik problemlerde, fizik tedavi ve rehabilitasyon uygulamalarıyla hastanın maksimum fonksiyonel kapasitesine ulaşması sağlanmaktadır.

Eklem Hastalıklarının Tedavisi-Romatizmal Rehabilitasyon

İlerleyen yaşlarda, eklemlerin yıpranmasına bağlı olarak sıkça görülen ve ‘ kireçlenme’ olarak bilinen osteoartrit gibi dejeneratif hastalıklar ile eklem ile eklem çevresi dokularda ağrı, şişlik, kızarıklık, fonksiyon kaybı ve şekil değişikliklerine neden olan romatoid artrit gibi rahatsızların tanı ve tedavisi de fizik tedavi ve rehabilitasyon alanına girmektedir. Bu hastalıkların neden olduğu yakınmaların ortadan kaldırılması, oluşabilecek tutulumların önlenmesi ve günlük yaşamı olumsuz etkileyen, yaşam kalitesini bozan problemlerin çözülmesi amaçlanır.

El Rehabilitasyonu

Tendon – sinir yaralanmaları gibi el hastalıklarında, elin fonksiyonlarını yeniden kazandırmak için ortopedive travmatoloji veya plastik ve rekonstrüktif cerrahi uzmanları tarafından yapılan cerrahi tamir sonrası kısa sürede bireye özel, uygun rehabilitasyon programı düzenlenmektedir.

Lenfödem Tedavisi

Lenfödem , lenf sisteminde gelişen anormallik, cerrahi müdahale, travma, inflamasyon veya tümöral gelişme nedeniyle lenf yollarının tıkanması sonucu oluşmaktadır. Özellikle, meme kanseri tanısıyla mastektomi yapılan, lenf nodülleri alınmış ve radyoterapi uygulanmış hastalarda lenfödem görülmektedir.

Manuel lenf drenajı (lenfödem masajı), kompresyon bandajı teknikleri, gerektiğinde uygulanan kompresyon cihazları ve kişiye özel egzersiz programları ile ödemli uzuvda lenf sıvısının akışı aktif hale getirilerek, lenfatik sistemin yeniden çalışması sağlanmaktadır.

Omurga Sorunları

Toplumun yüzde 80’inde bel ağrısı, yüzde 50’sinde boyun ve sırt ağrısı görülmektedir. En sık bel ve boyun fıtıklarına , kas spazmları ve incinmelerine, mekanik ağrılara rastlanmaktadır.

Bu problemin en büyük nedenini ise duruş bozuklukları oluşturur. Ağrılı durum meydana gelmeden ya da yaralanma ciddi boyutlara ulaşmadan duruş eğitimi, düzgün duruşu sağlayabilmek için kişiye özel postür egzersiz programları veya oluşan rahatsızlığın tedavisine yönelik fizik tedavi yöntemleri uygulanmaktadır.

Egzersiz Danışmanlığı

Hekimin değerlendirmesi sonucu kişiye uygun egzersiz ve spor programının belirlenmesi, kalp-dolaşım ve solunum sistemi fonksiyonları ile kasların kuvvet ve dayanıklılığın arttırılması, eklemlerde hareket ve kaslarda esnekliğin geliştirilmesi, bedensel ve kas yaşlanmanın önüne geçilmesi, ilerleyen yaşlarda hızla azalan kuvvet ve dengenin arttırılması, egzersiz danışmanlığı alanına girmektedir.

Doku Masajı

Fizyoterapistler tarafından uygulanan derin doku masajı özellikle burkulmalar veya kas gerginliklerinin bulunduğu bölgelere yapılır. Masaj esnasında kaslardaki ve ya diğer yumuşak dokulardaki gerilimin azaltılması için bazı bölgelere basınç yapılarak uygulanır.

Sıcak ve Soğuk Terapiler

Sıcak terapiler, kan akışını artırarak hedeflenen bölgeye daha fazla oksijen gitmesini sağlarken, soğuk terapi ise kan dolaşımını yavaşlatır, vücuttaki iltihap ve ağrıyı azaltmaya yardımcı olur.

Yine hastalığa da bağlı olarak fizik tedavi uzmanı tarafından uygun görülen fizik tedavi hareketleri veya elektrik akımı, lazer tedavisi, hidroterapi ya da ultrason tedavisi gibi yöntemler de uygulanabilmektedir.

Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Programında Hangi Tedaviler Uygulanmaktadır?

1. Temel Uygulamalar

1.Isı Uygulamaları

• Parafin, infraruj ve hot pack gibi yüzeysel ısıtıcılar
• Cold pack gibi lokal kriyoterapi-Soğuk
• Derin ısıtıcı olarak Ultrason
• Sıcak ve soğuk terapiler

2.Elektrik Akım Uygulamaları

• TENS, diadinamik ve interferens gibi alçak ve orta frekanslı elektrik akımları
• Nöro-müsküler elektriksel stimülasyon
• İyontoforez-elektrikle deriden ilaç verilmesi

3.Işık Uygulamaları

• Lazer
• İnfraruj

4.Mekanik Uygulamalar

• Aletli ve aletsiz egzersizler
• Germe egzersizleri
• Mobilizasyon
• Kuvvetlendirme
• Proprioseptif egzersizler
• Ev egzersiz programı
• CPM (Devamlı pasif hareket egzersizi)
• Postür egzersizi
• Solunum egzersizleri
• Skolyoz egzersizleri
• Klasik masaj
• Traksiyon tedavisi
• Pnömatik kompresyon uygulaması-Lenfödem
• Whirpool – girdap banyosu
• Klasik masaj ve doku masajı

2.Diğer Uygulamalar

• Eklem içi enjeksiyonlar
• Ağrılı nokta enjeksiyonları
• ESWT
• Manuel terapi
• Kinezyobantlama
• Ortez uygulamaları
• İş-uğraşı / meşguliyet uygulamaları

Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uygulamaları Nasıl Etki Gösterir?

Fizik tedavi ve rehabilitasyon uygulamalarının hemen hepsinin ağrı kesici etkisi bulunmaktadır. Ayrıca değişik mekanizmalarla bazılarının ağrılı ve enflamasyonlu dokularda dolaşımı ve dokunun beslenmesini arttırıcı, gergin ve sertleşmiş dokuları esnetici, yumuşatıcı, kasları güçlendirici etkileri de bulunmaktadır.

Kas ve eklem hareketlerinin normale gelmesine katkı sağlamaktadır. Fizik tedavi uygulamaları, doğru tanıyla doğru biçimde uygulandığında olumsuz etki göstermemektedir.

Hastaların yaşam kalitesini arttırmaktadır. Engellilik durumlarını önleyici etkileri bulunmaktadır. Ayrıca, akut durumların kronikleşmesini de önlemektedir.

Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uygulamaları Nasıl Yapılmaktadır?

Doğrudan veya refere edilen hasta, ilgili hekim tarafından değerlendirilmekte, şikayet ve bulgularına göre, tedavi programı planlanmakta, günlük 1-1, 5 saatlik seanslar halinde, günde tek veya çift seans şeklinde fizyoterapistlerce yapılmaktadır. Büyük bir ünite içerisinde, kişiye özel odalarda tedavi gerçekleştirilmektedir. Hekimin uygun gördüğü 15-30 veya daha fazla sayılı kürler uygulanmaktadır. Değerlendirmeler, tedavi öncesi, ortası ve sonunda yapılmaktadır. Hastalar titizlikle takip edilmektedir. Tüm bu uygulamalar, ayaktan gelen ve yatan hasta gruplarında aynı itinayla uygulanmaktadır.