Vajinal Mantar Nedir?
Vajinal kandidiyaz olarak da adlandırılan vajinal mantar enfeksiyonu, vajina ve vulvada, yani vajinal açıklıktaki dokularda, tahrişe, akıntıya ve yoğun kaşıntıya neden olan bir mantar enfeksiyonudur. Bu enfeksiyon sürecinde kandida adı verilen mantar hücreleri kontrolsüz bir şekilde çoğalmaya başlar.
Oldukça yaygın bir mantar enfeksiyonu türü olan vajinal mantar dört kadından üçünü hayatı boyunca en az bir defa etkiler. Bir defa vajinal mantar enfeksiyonu görülen bireylerde, aynı durumun tekrar görülmesi ihtimali yüksektir. Bu nedenle bir çok kadın en az iki defa vajinal kandidiyazdan etkilenir.
Vajinal mantar enfeksiyonu cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyon olarak kabul edilmez. Ancak, cinsel hayatın düzenli hale geldiği ilk dönemde vajinal mantar enfeksiyonu riski diğer dönemlere göre daha yüksektir. Vajinal mantarın ağız ile genital organ arasında temas kurulmasına bağlı olabileceğine dair bazı kanıtlar tıp uzmanları tarafından sunulmuştur.Vajinal mantar enfeksiyonları doktor tarafından tavsiye edilecek çeşitli ilaçlar yardımıyla etkili bir şekilde tedavi edebilir. Bu tedavi süreci normal şartlar arasında birkaç gün sürer. Ciddi ya da karmaşık vajinal mantar enfeksiyonu adı verilen daha ağır vakalarda ise şikayetlerin ortadan kalkması birkaç haftayı alabilir.Eğer vajinal mantar bir sene içerisinde dört veya daha fazla defa tekrar ediyorsa daha uzun süreli bir tedavi kürü ve bakım planına başvurulması gerekebilir.
Vajinal Mantar Neden Olur?
Vajinal mantar enfeksiyonunun en yaygın sorumlusu kandida albikans isimli bir mantar türüdür. Normal şartlar altında vajinada çeşitli bakteriler ve mantarlar doğal olarak dengeli bir oranda bulunurlar ve bu durum tehlikeli, vücuda yabancı organizmaların vücuda yerleşmesini engeller.Bununla birlikte bazı bakteri türleri, örneğin lactobacillus, kandida mantar türünün aşırı çoğalmasını önler. Ancak bu denge çeşitli nedenlerden dolayı bozulabilir. Bunun sonucunda kandida albikans aşırı büyümeye ve çoğalmaya başlar ve daha derinde bulunan, normalde ulaşamadığı vajinal hücre katmanlarına nüfuz eder. Bu da mantar enfeksiyonunun belirti ve semptomlarına neden olur.
Vajinal mantarın ortaya çıkmasına yol açan dengesizliğin nedenleri arasında doğal vajinal florada dengesizliğe neden olacak şekilde antibiyotik kullanımı, östrojen seviyelerinin artması nedeniyle gebelik, kontrolsüz diyabet nedeniyle kan şekeri dengesinin bozulması, bozuk bir bağışıklık sistemi, kortikosteroid tedavileri, oral kontraseptifler veya östrojen seviyelerini yapay olarak artıran hormon tedavileri sayılır.Vajinal mantar enfeksiyonunun en yaygın sebebi Kandida albikans yanı sıra diğer mantar türleri de mantar enfeksiyonuna neden olabilir. Diğer türdeki mantarların neden olduğu vajinal mantar enfeksiyonlarının tedavisi daha zor olabilir ve genellikle daha agresif tedavilere ihtiyaç duyulur.Vajinal Mantar Enfeksiyonu Nasıl Önlenir?
Vajinal mantar enfeksiyonu riskini azaltmak için, kasık kısmı pamuktan olan ve çok sıkı olmayan iç çamaşırı kullanılması önerilir.
Bununla birlikte çok sıkı külotlu çoraplardan kaçınmak, vajina üzerinde, kişiyi enfeksiyonlardan koruyan doğal bakterileri öldürecek antiseptik yıkamalardan kaçınmak, köpük banyoları, kokulu pedler ve tamponlar da dahil olmak üzere kokulu kadın ürünlerini kullanmaktan kaçınmak, çok sıcak suyla yıkanmaktan kaçınmak, özellikle soğuk algınlığında veya diğer viral enfeksiyonlarda gereksiz antibiyotik kullanımından kaçınmak ve mayo ya da terli egzersiz kıyafetleri gibi nemli kıyafetlerden kaçınmak vajinal mantar enfeksiyonuna yakalanma riskini azaltabilecek önlemlerdir.
Vajinal Mantar Belirtileri Nelerdir?
Vajinal mantar enfeksiyonunun semptom ve belirtileri hafif ve orta şiddet arasında değişen seviyelerde görülebilir. Bu belirtiler arasında öncelikle vajina ve vulva içinde kaşıntı ve tahriş görülür.Bununla birlikte cinsel ilişki veya idrar çıkarma sırasında yanma hissi, vulvanın kızararak şişmesi, vajinada ağrı ve hassasiyet, vajinal döküntü, yoğun, beyaz ve kokusuz vajinal akıntı ile çok sulu vajinal akıntı da vajinal mantar enfeksiyonunun belirtileri arasındadır.
Ciddi ya da karmaşık vajinal mantar enfeksiyonunda ise dolayı deride çatlama, yaralanma, yırtık, yoğun kızarıklık ve şişme gibi belirtiler görülür.
Bununla birlikte diyabet hastalarında, bağışıklık sistemi çeşitli tıbbi sorunlardan veya kullanılan çeşitli ilaçlardan zayıflamış bireylerde ve hamile bireylerde görülen mantar enfeksiyonları da karmaşık vajinal mantar enfeksiyonu olarak kabul edilir ve bunların tedavisi 14 günlük bir kürü gerektirebilir.
Vajinal Mantar Nasıl Teşhis Edilir?
Vajinal mantar enfeksiyonu teşhisinin yapılması fizik muayene esnasında gerçekleşebilir. Bu muayene sürecinde doktor hasta bireye tıbbi geçmişi hakkında sorular soracaktır. Bu sorular sayesinde geçmişte benzeri bir enfeksiyonun varlığı öğrenilebilir.Bunun ardından doktor pelvik muayene gerçekleştirir ve dış genital yapıda enfeksiyon belirtileri aranılır. Sonrasında vajina ve rahim ağzının incelenmesi için vajinal duvarları açık tutmak üzere spekulum adı verilen bir alet kullanılır.
Eğer bir mantar şüphesi varsa, vajinal akıntıların test edilmesi ve mantar enfeksiyonuna neden olan mantar türünü belirlemek için doktor tarafından vajinal sıvı örneği alınarak laboratuvara gönderilir. Enfeksiyona neden olan mantarı tanımlamak, doktorun tekrarlayan maya enfeksiyonları için daha etkili tedavi reçete etmesine yardımcı olabilir.
Vajinal Mantar Nasıl Tedavi Edilir?
Kısa süreli vajinal mantar tedavisi için, doktorun tavsiyesine göre üç ila yedi gün boyunca antifungal bir ilaç almak genellikle bir mantar enfeksiyonunu temizler. Antifungal ilaçlar kremler, merhemler, tabletler ve fitiller olarak mevcuttur. Ancak her ilaç her vakaya uygun değildir. Özellikle hamilelikte tek dozluk tabletlerin kullanılması önerilmez.
Eğer tedavi bireyin semptomlarını belirtilen süre içerisinde ortadan kaldırmazsa, ya da iki ay içinde durum nüks ederse, tedaviyi ilerletmek için tekrar doktora başvurmak gereklidir.
Bu daha şiddetli ve karmaşık vajinal mantar enfeksiyonu türünde doktor uzun süreli vajinal tedavi önerebilir. Buna göre iki hafta boyunca her gün alınan bir ilaç ve altı ay süreyle her hafta alınan ilaç reçete edilmesi mümkündür.
Vajinal tedavi yerine tablet şeklinde ağızdan alınacak antifungal ilaç iki ya da üç doz şeklinde reçete edilebilir, ancak bu tedavi yöntemi hamilelikte önerilmez. Son olarak antifungal ilaçlara karşı dirençli mantar türlerinde azole karşı dirençli terapisi uygulanabilir.
Bu tedavi yönteminde kullanılan ilaç ağızdan alınırsa ölümcül olabilir, bu sebeple sadece vajinal olarak kullanılmalıdır.
Alternatif Tıp ve Evde Tedavi Yöntemleri
Her ne kadar vajinal mantar enfeksiyonlarını tedavi etmek için çeşitli alternatif tıp tedavileri kullanılsa da, bunların etkinliği genellikle bilimsel olarak kanıtlanmamıştır. Ancak bazı tamamlayıcı ve alternatif tedaviler, doktorun tavsiye ettiği bakım ile birleştirildiğinde biraz rahatlama sağlayabilir.
Vajinal mantar enfeksiyonu için hangi alternatif tedavilerin birey için güvenli olabileceği konusunda doktora danışılması gereklidir. Takviye ve evde tedavi yöntemleri için genellikle şeker içermeyen doğal yoğurt ve probiyotik takviyeleri kullanılmaktadır.