Üst Solunum Yolu Enfeksiyonu (ÜSYE) Nedir? Belirtileri ve Nedenleri

Üst Solunum Yolu Nedir?

Üst solunum yolu , vücutta burun, ağız, sinüsler, farenks (yutak) ve larinks (gırtlak) gibi hava geçiş yollarını içeren, havanın akciğerlere ulaşmadan önce geçtiği solunum sisteminin üst bölümüdür. Üst solunum yolu, solunan havanın nemlendirilmesi, ısıtılması ve filtrelenmesi işlevlerini yerine getirir ve aynı zamanda vücudun enfeksiyonlara karşı ilk savunma hattını oluşturur.

Üst Solunum Yolu Hastalığı Nedir?

Üst solunum yolu hastalığı, burun, sinüsler, farenks (yutak) ve larinks (gırtlak) gibi üst solunum yolunu oluşturan bölgelerde meydana gelen enfeksiyon ve iltihaplanmaları kapsayan bir hastalık grubudur. Bu hastalıklar, genellikle virüs veya bakteriyel enfeksiyonlar nedeniyle ortaya çıkar ve soğuk algınlığı, sinüzit, farenjit ve larenjit gibi yaygın hastalıklara yol açar. Üst solunum yolu hastalıkları burun tıkanıklığı, boğaz ağrısı, öksürük, baş ağrısı ve ateş gibi belirtilerle kendini gösterir. Çoğunlukla kendiliğinden iyileşmekle birlikte bazı durumlarda tıbbi tedavi gerekebilir.

Üst Solunum Yolu Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Üst solunum yolu hastalığı belirtileri arasında burun tıkanıklığı, burun akıntısı, boğaz ağrısı, öksürük, hapşırma, ses kısıklığı, baş ağrısı, halsizlik, kas ağrıları ve ateş bulunur. Bu belirtiler genellikle viral enfeksiyonlar nedeniyle ortaya çıkar ve hafif seyretse de bazı durumlarda bakteriyel enfeksiyonlara bağlı olarak daha şiddetli olabilir. Üst solunum yolu hastalığı belirtileri, hastalığın türüne göre değişiklik gösterebilir ve çoğunlukla birkaç gün ila bir hafta içinde kendiliğinden geçer.

Üst solunum yolu hastalığı belirtileri şunlardır:

• Burun tıkanıklığı veya burun akıntısı,
• Boğaz ağrısı veya boğazda kaşıntı,
• Öksürük,
• Hapşırma,
• Ses kısıklığı,
• Baş ağrısı,
• Yutkunmada zorluk,
• Gözlerde sulanma ve kızarıklık,
• Kulak ağrısı veya dolgunluk hissi,
• Yorgunluk ve genel halsizlik,
• Ateş (bazı durumlarda).

Üst Solunum Yolu Hastalıkları Nelerdir?

Üst solunum yolu hastalıkları, özellikle kış aylarında yaygın olarak görülen enfeksiyon türleridir ve genellikle soğuk algınlığı, boğaz enfeksiyonları, sinüzit ve larenjit gibi rahatsızlıklara yol açar. Hastalıklar, burun, sinüsler, yutak ve gırtlak gibi üst solunum yolu bölgelerinde enfeksiyon ve iltihaplanmaya yol açar. Kış aylarında havaların soğuması, hava kirliliğinin artması ve kalabalık ortamlarda bulunma gibi faktörler bu enfeksiyonların hızla yayılmasına neden olur. Üst solunum yolu enfeksiyonları çocuklarda sıklıkla görülmekle birlikte, yeni doğanlarda bağışıklık sisteminin zayıf olması nedeniyle alt solunum yolu enfeksiyonlarına (bronşit, zatürre gibi) dönüşme riski daha yüksektir. Ayrıca, bağışıklık sistemi zayıf veya alerjisi olan bireyler de bu enfeksiyonlara daha açık hale gelir. Bu dönemde doğru antibiyotik kullanımı, ateş kontrolü ve enfeksiyon yönetimi gibi konularda bilgi sahibi olmak, hastalığın etkilerini hafifletmek için önemlidir.

Rinit (Nezle)

Nezle ya da soğuk algınlığı olarak bilinen rinit, üst solunum yollarını özellikle de burnu tutan bir hastalık. Okul dönemindeki çocukların yılda ortalama 3-5 kez bu hastalığı geçirmesi normal kabul ediliyor. Hastalığa virüsler yol açıyor ve damlacık yoluyla yani hapşırma ya da öksürme sırasında ortama yayılan tükürük parçacıkları nedeniyle meydana geliyor. Bu damlacıklar hem ortama yayılıyor hem de eller ve eşyalar üzerine bulaşarak, temas yoluyla geçiş yapıyor.

Grip

Grip , “ İnfluenza virüs ” denilen virüslere bağlı olarak ortaya çıkıyor. Grip mikropları damlacık yoluyla bulaşıyor, öksürük ve hapşırıkla yayılıyor. Belirtiler virüsün tipine göre değişiyor. Bazı durumlarda tablo biraz daha ağır seyredebiliyor ve çocuk kendini daha hasta hissediyor.

Orta Kulak İltihabı (Otit)

Üst solunum yolu hastalıklarıyla birlikte, burundaki tıkanıklık kulağı da etkiliyor ve çoğunlukla orta kulakta enfeksiyon oluşuyor. Enfeksiyon, ağrı ve ateşe neden oluyor. Çocukluk çağında nezle ve gripten sonra en sık görülen hastalık grubunu oluşturuyor. Üç yaşına kadar olan çocukların üçte ikisi en az bir kez orta kulak iltihabı geçiriyor. 10 yaşından sonra bu sıklık azalıyor.

Orta kulak iltihabı okula devamsızlığın en önemli nedenlerinden biri oluyor. İşitme kaybına yol açma tehlikesi nedeniyle bu rahatsızlığı önemsemek gerekiyor. Sıklıkla nezle ve grip enfeksiyonları nedeniyle meydana gelen orta kulak iltihapları, geniz etinin büyük ve orta kulağın havalandırma borusu olan östakinin daha kısa, düz ve geniş olmasından da kaynaklanabiliyor.

Sinüzit

Alın kemiği, üst çene kemiği ve burun etrafındaki kemiklerin içindeki hava dolu boşlukların iltihabına sinüzit deniyor. Üç yaşına kadar olan çocukların yüzde 6-13’ünün sinüzit geçirdiği biliniyor. Çocuklar üst solunum yolu enfeksiyonu geçirdiğinde ve direncin düşmesiyle bu enfeksiyonlar ağız içerisinde havalanmayı sağlayan boşluklara giden kanalcıkları kapatıyor. Burun tıkanıklığı, burun akıntısı, boğazda bademciklerin şişmesi, farenjit geçirilmesi sinüslerin havalanmasını engelliyor. Dolayısıyla kapalı alanlarda enfeksiyon gelişiyor.

Farenjit

Farenjit , kışın en çok görülen hastalıklardan biri. Çoğunlukla viral kökenli olsa da bakteriyel de olabiliyor. Vücut direnci, soğuk algınlığını yenemediği zaman ortaya çıkıyor.

Akut Faranjit (Tonsilit)

Damlacık yoluyla bulaşan akut faranjit öksürük , burun akıntısı, ateş ve halsizlikle başlıyor. Şikayetler giderek artıyor ve çocuğun genel durumu bozuluyor. Zamanında ve doğru tedavi edilmezse bademciğe bağlı orta kulak iltihabına, streptekoklara (bulaşıcı ve daha çok bademcikte bulunan mikrop türü) bağlı bir enfeksiyon ise kalp romatizmasına yol açabiliyor.

Larenjit

Larenjit, krup ve halk arasında kuşpalazı olarak da biliniyor. Boğaz bölgesindeki lariksin iltihaplanmasına denir.

Bronşiyolit

Enfeksiyonun uç hava yollarını tuttuğu bu hastalık daha çok 6 ay-2 yaş arasındaki çocuklarda görülüyor.

Bronşit

Sık görülen bu hastalık genellikle üst solunum yolu enfeksiyonu yapan virüslerin ana bronşlara yerleşmesiyle ortaya çıkıyor. Dolayısıyla basit bir üst solunum yolu enfeksiyonu çok nadir de olsa günler içerisinde bronşite dönüşebiliyor.

Pnömoni (Zatürre)

Akciğerdeki hava keseciklerinin iltihaplı bir sıvı ile dolması olarak tanımlanabilecek zatürre, daha çok kalp hastalığı ya da önceden geçirilmiş akciğer hastalığı olan çocuklar ile erken doğumlarda görülüyor. Virüsler ya da bakteriler yoluyla bulaşan bir hastalık olan pnömonide çocukta ciddi bir solunum sıkıntısı ve hasta görüntüsü oluyor. Hastalığa bakteriler neden olursa antibiyotik kullanımı gerekiyor.

Üst Solunum Yolu Hastalıkları Tedavi Seçenekleri

Üst solunum yolu hastalıklarının tedavi seçenekleri, hastalığın türüne ve şiddetine göre değişiklik gösterir. Viral enfeksiyonlarda genellikle bol sıvı alımı, istirahat ve semptomları hafifletici ilaçlar önerilirken bakteriyel enfeksiyonlarda antibiyotik tedavisi gerekebilir. Ayrıca, burun tıkanıklığı için spreyler, ağrı ve ateş için ağrı kesiciler kullanılabilir. Ciddi vakalarda ise doktor gözetiminde daha ileri tedavi yöntemlerine başvurulabilir.

Üst solunum yolu hastalıklarında yaygın olarak kullanılan tedavi yöntemleri şu şekildedir:

• Dinlenme ve Sıvı Tüketimi : Vücudun bağışıklık sistemini güçlendirmek ve enfeksiyonla mücadele edebilmek için bol sıvı tüketimi ve yeterli dinlenme önemlidir.
• Semptom Giderici İlaçlar : Burun tıkanıklığını gidermek için burun açıcı spreyler veya damlalar, ağrı ve ateşi hafifletmek için ise ağrı kesici ve ateş düşürücü ilaçlar reçete edilir.
• Nemli Ortam Sağlama : Nemlendirici cihazlar veya buhar tedavisi, boğaz ve burun yollarını nemlendirerek rahatsızlığı azaltmaya yardımcı olur.
• Tuzlu Su Gargarası : Boğaz ağrısını hafifletmek için tuzlu su ile gargara yapmak, enfeksiyonları yatıştırmaya yardımcı olabilir.
• Antiviral İlaçlar : Bazı viral enfeksiyonlarda, özellikle grip gibi belirli virüslerin neden olduğu hastalıklarda doktor tarafından reçete edilen antiviral ilaçlar kullanılabilir.
• Antibiyotikler : Üst solunum yolu enfeksiyonlarının çoğu viral kaynaklı olduğundan antibiyotikler genellikle gerekli değildir. Ancak, bakteriyel bir enfeksiyon tespit edilirse (örneğin, streptokok kaynaklı boğaz enfeksiyonu), doktor antibiyotik tedavisi önerebilir.
• Alerji Tedavisi : Alerjiye bağlı üst solunum yolu hastalıklarında antihistaminikler veya alerji ilaçları semptomları hafifletebilir.

Çocuklarda Solunum Yolu Hastalıklarında Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Çocuğun taze meyve suları ve bitki çayları gibi seçeneklerle bol sıvı tüketmesi, ılık banyo ile rahatlatılması gerekiyor. Bu dönemde iştahı olmayan çocuğun yemeye zorlanmaması tavsiye ediliyor
• Mümkün oldukça bulunulan ortamın havalandırılması, serin tutulması ve çocuğun açık havaya çıkartılması da iyileşme sürecini hızlandırıyor
• Hasta çocuk okula gönderilmemeli. Bu konuda okul yönetimi ve aileler gerekli hassasiyeti göstermeli
• Evde sigara içilmemeli
• Viral enfeksiyonlar 3-5 gün içinde iyileşmeye başlar
• İyileşme görülmezse mutlaka bir doktora başvurmak gerekiyor.