Tomografi Nedir? Bilgisayarlı Tomografi Nasıl Çekilir?

Tomografi Nedir?

Tomografi, vücudun iç yapılarının detaylı kesitsel görüntülerini elde etmek için kullanılan tıbbi bir görüntüleme yöntemidir. Bilgisayarlı Tomografi (BT) ve Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR) gibi farklı türleri bulunur ve organlar, kemikler, damarlar veya dokuların incelenmesi için yaygın olarak kullanılır. Özellikle hastalıkların teşhisinde, yaralanmaların değerlendirilmesinde ve cerrahi planlamalarda önemli bir rol oynar.

Tomografi Neye Yarar?

Tomografi, vücuttaki iç organlar, kemikler, damarlar ve dokuların ayrıntılı kesitsel görüntülerini oluşturarak hastalıkların teşhis ve takibinde kullanılan bir görüntüleme yöntemidir. Özellikle tümör, enfeksiyon, iç kanama, damar tıkanıklıkları, kemik kırıkları ve beyin hastalıklarının tespitinde büyük önem taşır. Cerrahi müdahaleler öncesinde planlama yapmak, tedavi sürecini değerlendirmek ve acil durumlarda hızlı teşhis koymak için de yaygın olarak kullanılır.

Bilgisayarlı Tomografi Nedir?

Bilgisayarlı Tomografi (BT), X-ışınları kullanarak vücudun kesitsel görüntülerini oluşturan gelişmiş bir tıbbi görüntüleme yöntemidir. Organlar, kemikler, damarlar ve yumuşak dokuların detaylı incelenmesini sağlar ve özellikle tümörler, iç kanamalar, kırıklar, damar hastalıkları ve enfeksiyonların teşhisinde kullanılır. Hızlı ve net görüntüler sunması sayesinde acil durumlarda hayati önem taşır.

Tomografi Nasıl Çekilir?

Tomografi çekimi sırasında hasta, özel bir masa üzerine yatar ve görüntüleme cihazının içine doğru yavaşça hareket ettirilir. Bilgisayarlı Tomografi (BT) cihazında X-ışınları kullanılarak vücudun kesitsel görüntüleri alınırken, Manyetik Rezonans (MR) tomografisinde manyetik alan ve radyo dalgaları kullanılır. İşlem sırasında hastanın hareket etmemesi önemlidir ve bazı durumlarda daha net görüntü elde etmek için kontrast madde kullanılabilir. Çekim genellikle birkaç dakika içinde tamamlanır.

Tomografi cihazı, X-ışınlarını kullanarak vücudun iç yapısını detaylı bir şekilde görüntülemek için tasarlanmıştır. Hastanın tarama cihazına ait dairesel açıklığın içinde yer alan masa üzerine uzanması istenir. Kesitler hâlinde alınan görüntüler birleştirildiği için hastanın kıpırdamadan durması gerekir. Tomografi işlemi ağrısız bir prosedürdür, bu nedenle çekim öncesi özel bir hazırlık gerektirmez. Uzman teknisyen, tarayıcı kontrollerini ayrı bir odadan yönetir ve hastayı odanın penceresinden gözlemleyerek ses sistemi aracılığıyla iletişim kurar.

Tomografi cihazına ait motorlu röntgen cihazı, hastanın uzandığı masanın etrafında dönerek farklı açılardan görüntüler alır. Cihaz çalıştırıldığında röntgen motoru dönmeye başlar ve her bir dönüş yaklaşık 1 saniye sürer. Bu süreçte cihazın çalıştığını gösteren hafif bir uğultu duyulabilir. Vücut dokuları tarafından emilen X-ışınları, tarayıcı tarafından toplanarak bilgisayara yönlendirilir ve detaylı kesitsel görüntüler oluşturulur. Yakın zamanda ameliyat olan veya yaralanan hastalar için hareketsiz kalmak zorlayıcı olabilir, ancak teknik ekip, hastanın konforunu sağlamak için gerekli önlemleri alır.

Tomografi Neden Çekilir?

Tomografi, vücuttaki organlar, kemikler, damarlar ve dokuların ayrıntılı incelenmesi için çekilir. Tümör, iç kanama, kırık, enfeksiyon, damar tıkanıklıkları, beyin hastalıkları ve organ hasarlarının teşhisinde kullanılır. Ayrıca cerrahi planlama, tedavi sürecinin takibi ve acil durumlarda hızlı teşhis koymak amacıyla da yapılır.

Tomografi yaygın olarak şu nedenlerle gereklidir:

• Kemikte meydana gelmiş bir kırılma olup olmadığını görebilmek,
• Kas dokudaki hasarı teşhis edebilmek,
• Tümör oluşumundan şüpheleniyorsa durumu netleştirmek veya yerini tespit edebilmek,
• Trafik kazası gibi olaylardan sonra organların durumunu izleyebilmek,
• Akciğerde veya karaciğerde kitle gibi anormal oluşumları belirlemek,
• Kanser taraması ve kanserli yapının takibini yapmak,
• Kanser tedavisi sürecinde tedavi yönteminin ne kadar etkili olduğunu değerlendirmek,
• Biyopsi almadan önce görüntüleme yapmak,
• Ameliyat gibi işlemlerden önce tedavi planı oluşturmak,
• Kan pıhtısı veya enfeksiyon gibi rahatsızlıkların yerini tespit etmek,
• Çeşitli bağırsak bozukluklarına tanı koyabilmek,
• Böbrek taşı gibi sorunları tespit etmek,
• Beyin yaralanmaları, beyin ve omurilik hasarı gibi ciddi durumlarda ilgili bölgenin ayrıntılı incelemesini yapabilmek.
• Bu örneklerin yanı sıra pek çok farklı durumda bilgisayarlı tomografiye ihtiyaç duyulabilir.

Tomografi ile Hangi Organlar Görüntülenebilir?

Tomografi ile beyin, akciğerler, kalp, karaciğer, böbrekler, pankreas, bağırsaklar, mide, dalak, mesane ve üreme organları gibi birçok iç organ detaylı şekilde görüntülenebilir. Ayrıca damar yapıları, kemikler, omurga ve yumuşak dokular da tomografi ile incelenebilir. Özellikle hastalıkların teşhisi, yaralanmaların değerlendirilmesi ve cerrahi planlama süreçlerinde önemli bir rol oynar.

Tomografi ile görüntülenebilecek organlar şu şekildedir:

• Batın Tomografisi : Karın bölgesinde yer alan karaciğer, dalak, böbrekler ve pankreas gibi organlar görüntülenir. İç kanama, tümör veya apse şüphesi durumunda tercih edilir.
• Beyin Tomografisi : Beyin, sinüsler ve kafa içi yapılar detaylı şekilde incelenir. Beyin kanaması, tümör, inme veya şiddetli baş ağrılarının nedenini belirlemek için kullanılır.
• Göğüs Tomografisi : Toraks tomografisi olarak da bilinir. Akciğerler, kalp ve çevresindeki dokular görüntülenir. Nefes darlığı, göğüs ağrısı, akciğer hastalıkları veya tümör şüphesinde tercih edilir.
• Boyun Tomografisi : Boyun bölgesindeki yumuşak dokular, lenf bezleri, ses telleri ve tiroid bezi gibi yapılar değerlendirilir. Kitle, tümör veya iltihabi durumların tespiti için kullanılır.
• Pelvik Tomografi : Pelvik bölgeyi oluşturan üreme organları, mesane ve bağırsakların görüntülenmesini sağlar. Kadın ve erkek üreme sistemi hastalıklarının teşhisinde kullanılabilir.
• Kemik Tomografisi : Kemik yapılarının detaylı incelenmesi için kullanılır. Kırıklar, tümörler veya enfeksiyonların belirlenmesi amacıyla tercih edilir.

Batın Tomografi

Karın bölgesinde yer alan karaciğer ve dalak gibi organların taraması yapılır. İç kanamadan veya apse oluşumundan şüphelenildiğinde başvurulan ilk yöntemlerden biridir.

Beyin Tomografisi

Beyin ve sinüs gibi başın üst bölümünde yer alan bölgenin görüntülerini yakalamak için tercih edilir. Beyin tümörü, Şiddetli baş ağrısı görüldüğünde bunun nedeninin (beyin kanaması, beyin tümörü gibi) açığa kavuşturulması

Göğüs Tomografisi

Toraks tomografi olarak da bilinir ve akciğerlerin detaylı görüntülenmesini yapar. Göğüs ağrısı veya nefes darlığı gibi sorunlarla gelen hastalarda tercih edilebilir.

Boyun Tomografisi

Boyun tomografisi kafatasının hemen altından başlayarak akciğerlerin başına kadar olan boyun bölgesini kapsar. Bu bölgede yer alan dil ve ses telleri gibi kısımlar da görüntülenerek tümör veya kitle tespiti yapılabilir.

Pelvik Tomografisi

Kalça kemikleri arasında kalan ve pelvik olarak tanımlanan bölgenin taranması için tercih edilir. Üreme sistemine ait genital yapıların veya idrar yoluna ait organların görüntülenmesini sağlar.

Kemik Tomografisi

Kemiklerin detaylı görüntülenmesi ve olası kırıkların tespitinde kullanılan tomografi çeşididir. Ek olarak kemik dokunun çevresinde bulunan çeşitli yapılar da yine bu yöntemle görüntülenebilir.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

İlaçlı Tomografi Nedir?

İlaçlı tomografi, kontrast madde kullanılarak organ ve dokuların net görüntülenmesini sağlayan bir bilgisayarlı tomografi yöntemidir. Kontrast madde, X-ışınlarını yansıtarak parlaklık oluşturur ve uygulama, incelenen bölgeye göre ağızdan, enjeksiyonla veya lavman yöntemiyle yapılır. İşlem ortalama yarım saatte tamamlanır, yan etkileri kısa sürede geçer ve 24 saat içinde idrar yoluyla atılır.

Tomografi Sonucu Ne Zaman Çıkar?

Tomografi sonucu yaklaşık 1 ila 2 günlük bir süreçte çıkar. Eğer kişi acil servisten giriş yapmış bir hastaysa veya durum acilse sonuçlar daha erken çıkabilir. Tomografi sonuçlarınız radyolojik bir görüntüden oluşacağı için öncelikli olarak uzman radyolog tarafından değerlendirilir. Saptanan bulgular açıklayıcı biçimde rapor edilir. Bu rapor hastayı tomografi çekimine yönlendiren doktora iletilir ve sonuçlar doktor tarafından hastaya aktarılır.

Tomografi Çekimi Ne Kadar Sürer?

Çekim işleminin kendisi, çekim yapılacak bölgenin yerine ve boyutuna bağlı olarak genellikle 10 ila 15 dakikalık sürede tamamlanabilir. Ancak çekim öncesi hazırlık süreci de dâhil edildiğinde bu sürenin daha fazla olması mümkündür. Bunun yanı sıra ilaçlı tomografi çekilecekse süre daha uzun olabilir. Çekim alanının ayarlanması, hastanın hazırlanması, verilecekse kontrast maddenin hastaya verilmesi gibi adımlar hazırlık süreci kapsamındadır. Dolayısıyla tüm süreci değerlendirdiğimizde 30 dakika ile 1 saatlik bir süreci tomografi çekimine ayırmanız gerekebilir.

Hamileler Tomografi Çektirebilir Mi?

Eğer tomografi çekilmesi istendiğinde hamileyseniz, hamilelik şüphesi taşıyorsanız veya emziriyorsanız bunu mutlaka doktorunuza bildirmelisiniz. Tomografi esnasında vücuda gelen radyasyonun bebeğinize zarar verme riski tahmin edildiği kadar yüksek olmasa da doktorunuz tedbir amaçlı farklı görüntüleme yöntemlerine başvurmak isteyebilir.

Tomografi Çektirmenin Zararları Var Mı?

Tomografi, teşhis koymak veya tedavi planı geliştirmek için tıbbi amaçla yapılan bir işlem olduğundan işlemin kendisini zararlı olarak nitelendirmek yanıltıcı olabilir. Tomografi işlemi sırasında kişi radyasyona maruz kalacağından oluşabilecek riskler konusunda endişe duyulması mümkündür. Ancak bilgisayarlı tomografi taramalarında maruz kalınan radyasyon dozlarının uzun vadeli zararları düşüktür. İlaçlı tomografi çekiminde kullanılan kontrast madde, çeşitli maddelere alerjisi bulunan bireyler için tehlikeli olabilir. Özellikle iyota karşı alerjisi olanlarda yan etkilere neden olabilir. Ancak bu madde vücuttan hızlı bir şekilde atılır ve genellikle hayati risklere sebep olmaz.

Tomografi, Röntgen ve MR Arasındaki Fark Nedir?

Tomografi, röntgen ve MR işlemleri vücutta çeşitli bölgelerin ve yapıların görüntülenmesini sağlar. Röntgen ve tomografi X-ışınları sayesinde görüntü elde edilen yöntemlerdir. İlk akla gelen ve yaygın olarak bilinen yöntem röntgendir ancak tomografi, röntgene kıyasla daha detaylı ve üç boyutlu bir görüntü sunarak röntgenin yetersiz olduğu durumlarda tercih edilir.