Rahim Kanseri Nedir? Rahim Kanseri Belirtileri, Teşhis ve Tedavi Seçenekleri

Rahim Kanseri Nedir?

Rahim kanseri, rahmin (uterus) iç tabakasında başlayan, kanserli hücrelerin kontrolsüz bir şekilde büyümesiyle ortaya çıkan bir kanser türüdür. Farklı türlerde rahim kanserleri mevcuttur. Endometrial kanser rahmin iç yüzeyini oluşturan hücrelerde başlar; ikinci ve nadir bir rahim kanseri türü olan rahim sarkomu ise rahimdeki kaslar veya diğer dokularda başlar. Rahim sarkomları genellikle endometrial kanserlerden daha agresiftir.

Rahim Kanserinin Tanımı ve Türleri

Rahim, kadınların üreme sisteminin parçasıdır. Hamilelik sırasında fetüsün geliştiği yerdir. Rahmin üst kısmına “corpus” adı verilir. Rahmin sonunda ise, rahmi vajinaya bağlayan serviks (rahim ağzı) bulunur. Rahim kanseri ise rahmin gövdesindeki kanserdir. Rahimde anormal hücreler gelişip kontrolsüz bir şekilde büyümeye başladığında meydana gelir. Rahim kanseri, hem endometrial kanseri hem de rahim sarkomunu ifade eder. Endometrial kanserler tüm rahim kanseri vakalarının yüzde 95’ini oluşturur.

Endometrial kanser , rahmin iç tabakası olan endometriumda gelişir. Östrojen ve progesteron adlı hormonlar, endometriumun kalınlaşmasına neden olur, böylece gebelik için hazır hale gelir. Genellikle menopoz sonrası gelişir.

Rahim sarkomu , rahminizin kas duvarında (miyometrium) gelişir. Rahim sarkomları çok nadirdir.

Rahim Kanseri Risk Faktörleri

Rahim kanseri risk grubundaki kadınlar; 50 yaş üzeri, kilolu veya obez, desteklenmemiş östrojen hormon tedavisi kullanan, rahim duvarında kalınlaşma olan, kısırlık geçmişine sahip, nadir adet gören ve polikistik over sendromu geçmişi olan, hiç hamile kalmamış, diyabeti ve hipertansiyonu olan kadınlardır. Endometrial kanser teşhisi konma olasılığı yaşla birlikte artar. Endometrial kanseri olan kadınların çoğuna 55 yaşından sonra kanser teşhisi konulur.

Obez kadınların, normal kilodaki kadınlara göre rahim kanseri geliştirme olasılığı iki ila dört kat daha fazladır. Bunun nedeni, vücut yağının diğer hormonları östrojene dönüştürebilmesidir. Bir kadının östrojen seviyeleri ne kadar yüksekse endometrial kanser geliştirme riski o kadar yükselir.

Desteklenmemiş östrojen kullanmak, östrojen içeren ancak dengeleyici hormon olan progesteron içermeyen bir hap veya takviye almak anlamına gelir. Bu ilaçlar kanser riskini artırır.

Rahim duvarı kalınlaşması yani endometrial hiperplazi, kadın üreme sisteminde ortaya çıkan ve rahim duvarının kalınlaşmasıyla birlikte ağır veya anormal kanamalara sebep olan bir hastalıktır. Bu hastalık kadınlarda rahim kanseri geliştirme olasılığını yükseltir.

Östrojen, adet döngülerinin önemli bir bileşenidir, bu nedenle erken adet görmek, bir kadının ömrü boyunca yüksek östrojen seviyelerine daha fazla maruz kalması anlamına gelir.

Menopoz, yumurtalıklar işlevini durdurduğunda meydana gelir ve sıcak basmaları gibi semptomlara neden olan östrojen kaybına yol açar. Menstrual döngüler 50 yaşından sonra devam ederse, yumurtalıklar östrojen üretmeye devam eder ve ömür boyu östrojen seviyeleri yükselir.

Kısırlık geçmişi olan kadınlar, nadir adet gören veya polikistik over sendromu geçmişi olan kadınlar, hiç hamile kalmamış kişiler, diyabeti ve hipertansiyonu olan, 50 yaşından önce kolon kanseri geçirmiş, doğuştan kansere yakalanma riskini artıran bir gen taşıyan kadınlarda risk fazladır.

Rahim Kanseri Neden Olur?

Rahim kanseri nedenleri arasında; obezite, hormon dengesizliği, menopoz sonrası hormon tedavisi, geç menopoz gibi faktörler bulunur. Erken yaşta adet görmek de kanserli kitlelerin oluşumunda bir başka nedendir.

Rahim kanseri nedenleri arasında şunları sayılabilir:

• Obezite
• Hormon dengesizliği
• Menopoz sonrası hormon tedavisi
• Geç menopoz
• Aile öyküsü
• Yaşlanma
• Erken yaşta adet görmek
• Polikistik over sendromu
• Sigara kullanımı

Obezite

Obezite ile vücuttaki yağ dokusu fazla östrojen üretir, bu da rahim iç zarının anormal şekilde büyümesine ve kansere dönüşmesine yol açar.

Hormon Dengesizliği

Rahim kanseri, östrojen ve progesteron hormonlarının dengesizliği ile ilişkilidir. Östrojenin yüksek, progesteronun düşük seviyelerde olması rahim içi hücrelerinin aşırı büyümesine neden olur.

Menopoz Sonrası Hormon Tedavisi

Menopoz sonrası östrojen bazlı hormon tedavisi alan kadınlarda rahim kanseri riski artar. Progesteron ile birlikte alınmadığında risk daha da yükselir.

Geç Menopoz

50 yaşından sonra menopoza giren kadınlar, uzun süre yüksek östrojen seviyelerine maruz kaldıkları için rahim kanseri riski taşır.

Aile Öyküsü

Ailede rahim kanseri veya Lynch sendromu gibi genetik rahatsızlıklar varsa, rahim kanseri riski artar.

Yaşlanma

Yaş ilerledikçe, rahim kanseri riski artar çünkü hücrelerde biriken genetik mutasyonlar kanser oluşumuna zemin hazırlar. Özellikle menopoz sonrası dönemlerde rahim kanseri görülme olasılığı daha yüksektir.

Erken yaşta adet görmek

Erken yaşta adet görmeye başlamak, östrojen hormonuna daha uzun süre maruz kalmayı sağlar ve bu durum rahim iç yüzeyinde hücre değişikliklerine yol açarak kanser riskini artırır. Adet döngüsünün uzun yıllar boyunca devam etmesi rahim kanseri risk faktörlerinden biridir.

Polikistik over sendromu

Polikistik over sendromu, hormonal dengesizlikler nedeniyle rahim duvarının kalınlaşmasına ve uzun süre östrojene maruz kalmasına neden olur. Bu durum, rahim kanseri riskini artıran önemli bir faktördür.

Sigara kullanımı

Sigara içmek, bağışıklık sistemini zayıflatarak rahim kanserine yol açan hücresel değişiklikleri tetikleyebilir. Ayrıca, sigara içen kadınlarda kanser riskini artıran zararlı kimyasallar vücuda girer ve rahim hücrelerine zarar verir.

Rahim Kanseri Belirtileri Nelerdir?

Rahim kanserinin en yaygın belirtisi anormal vajinal kanamalardır. İki adet arasında meydana gelen kanamaların yanı sıra, adet döngüsünde değişiklik görülür. Rahim kanseri belirtileri arasında lekelenme, akıntılar, pelvik ağrı, vajinada kitle hissetme gibi sorunlar da yer alır.

Rahim kanseri belirtileri şu şekildedir:

• Anormal vajinal kanamalar,
• Adet döngüsünde değişiklik,
• İki adet arasında kanama,
• Menopoz sonrası kanamalar,
• Pelvik ağrı,
• Açıklanamayan kilo kaybı,
• Bel ve bacaklarda ağrı,
• Cinsel ilişki sırasında ağrı,
• Ağrılı veya sık idrara çıkma,
• Anemi,
• Karında kitle hissi.

Anormal Vajinal Kanamalar

Rahim kanseri olan kadınların %90'ında anormal vajinal kanama görülür. Adet döngüsünde değişiklik, iki adet arasında kanama ve menopoz sonrası kanamalar rahim kanserinin en yaygın belirtilerindendir. Herhangi bir düzensiz kanama mutlaka bir doktor tarafından değerlendirilmelidir.

Pelvik Ağrı

Pelvik bölgede hissedilen ağrı ve rahatsızlık, rahim kanserinin ileri evrelerinde daha sık görülür. Bu ağrı, rahim bölgesindeki tümörlerin büyümesiyle artar.

Kilo Kaybı

İstem dışı kilo kaybı, kanserin vücut üzerindeki etkilerinden biridir. Özellikle ileri evrelerde, mideye baskı yaparak erken doyma ve şişkinlik hissi yaratabilir.

Bel ve Bacak Ağrıları

Rahim kanseri ilerledikçe, alt karın, bel ve bacaklarda ağrı ve güçsüzlük görülür. Bu ağrılar sürekli ya da aralıklı olarak hissedilebilir.

Cinsel İlişki Sırasında Ağrı

Cinsel ilişki sırasında ağrı yaşamak, rahim kanserinin bir diğer belirtisidir. Bu durum, özellikle ileri evrelerde daha yaygındır.

Sık İdrara Çıkma

Rahim kanseri, idrar yollarına baskı yaparak sık idrara çıkma ya da ağrılı idrara çıkma gibi semptomlara yol açar.

Anemi

Aşırı vajinal kanamalar, anemiye neden olabilir. Bu durum, halsizlik ve yorgunluk belirtileriyle kendini gösterir.

Karında Kitle Hissi

İleri evre rahim kanserinde, karında kitle veya şişlik hissi oluşur. Bu his, kanserin büyümesiyle artar ve karın bölgesinde rahatsızlığa neden olur.

Rahim Kanseri Evreleri

Rahim kanseri, hastalığın yayılma derecesine göre dört ana evrede sınıflandırılır. Kanserin erken evrelerinde, sadece rahim içinde sınırlı olabilirken, ilerleyen evrelerde çevre dokulara ve organlara yayılır.

Rahim Kanseri 1. Evre

İlk evrede, kanser rahmin dışına yayılmamış olur. Kanser, rahmin altındaki dar geçit olan serviksin bezlerini etkileyebilir ancak dokulara yayılmaz. Bu evrede, kanser rahmin iç tabakasında yani endometriumda bulunabilir ve alttaki kas tabakasına yarısından daha az veya fazlasına yayılabilir. Bu aşamada, en yaygın belirti adet dönemleri arasında lekelenme veya anormal kanamadır. Menopoz sonrası herhangi bir vajinal kanama da bu evrede dikkate alınmalıdır.

Rahim Kanseri 2. Evre

İkinci evrede kanser, rahimden serviks dokularına yayılmıştır, ancak hala rahmin dışına çıkmamıştır. Belirtiler, ilk evrede olduğu gibi anormal kanama, lekelenme ve vajinal akıntılardır.

Rahim Kanseri 3. Evre

Üçüncü evrede kanser, yumurtalıklar, fallop tüpleri, vajina veya lenf düğümlerine yayılmıştır ancak mesane veya rektumun iç tabakalarını henüz etkilememiştir. Bu evrede kanser, rahmin dış katmanına, fallop tüplerine, yumurtalıklara, rahim çevresindeki dokulara ya da lenf düğümlerine yayılabilir. Belirtiler arasında anormal kanama, pelvik veya karın ağrısı, şişkinlik, cinsel ilişki sırasında ağrı, hızlı doygunluk hissi ve bağırsak ya da mesane alışkanlıklarında değişiklikler yer alır.

Rahim Kanseri 4. Evre

Dördüncü evrede ise kanser mesane, rektum veya akciğerler gibi rahimden uzak organlara yayılmıştır. Kanser mesane ve rektuma, üst karın bölgesine, akciğerler, karaciğer veya kemikler gibi uzak organlara yayılmış olabilir. Bu evrede, önceki belirtilere ek olarak, kemik ağrısı veya nefes darlığı gibi kanserin yayıldığı bölgelerde yeni belirtiler ortaya çıkabilir.

Rahim Kanseri Nasıl Teşhis Edilir?

Rahim kanseri teşhis sürecinde, belirtiler ve aile geçmişi incelenir, fiziksel ve pelvik muayene yapılır. Bu ilk adımlar tanının temelini oluşturur. Anormal vajinal kanama, adet döngüsünde düzensizlik, menopoz sonrası kanama gibi şikayetler ve belirtiler değerlendirilir. Aile geçmişi de dikkate alınacak bir konudur.

Belirtilere yönelik fiziksel bir muayene yapılır. Karın bölgesinde hassasiyet, ağrı ve şişkinlik gibi fiziksel sorunlar kontrol edilir. Kilo ve tansiyon değerlendirmesi yapılır.

Pelvik Muayene ile Tanı

Teşhis sürecindeki en önemli tedavilerden birisi pelvik muayenedir. Rahim, yumurtalıklar ve serviks gibi üreme organları fiziksel olarak incelenir. Rahimde anormallikler olup olmadığı belirlenir. Herhangi bir hassasiyet, büyüme veya kitle gibi belirtiler tespit edilirse ileri testler yapılabilir. Eğer bu muayeneler sonucunda rahim kanserinden şüphelenilirse, kan testleri, görüntüleme yöntemleri ve biyopsi gibi daha ileri teşhis yöntemleri uygulanır.

Biyopsi ve Kan Testleri

Tanı koymak için CA-125 testi uygulanabilir. Bu test, CA-125 adlı proteinin seviyesini ölçer. CA-125'in yüksek seviyeleri vücutta kansere işaret eder. Endometrial biyopsi ile de rahimden küçük bir doku örneği alınır. Alınan örnek laboratuvara gönderilir. Patolog, bu dokuyu inceleyerek kanser olup olmadığını sorgular.

Görüntüleme Yöntemleri

Bilgisayarlı tomografi (BT) taramaları aracılığıyla, vücudun iç kısmının detaylı görüntüleri elde edilir. Rahim kanseri tanısında MR taramaları da kullanılabilir. Transvajinal ultrason yönteminde, rahmi görüntülemek için vajinaya özel bir pürüzsüz ve yuvarlak cihaz yerleştirilir ve görüntülenme sağlanır.

Histeroskopi yönteminde ise, histeroskop adı verilen ince uzun bir tüp, vajina ve rahim ağzından geçerek rahme ulaşır. Bu ışık ve kameraya sahip dar alet, rahmin ayrıntılı görüntülerini sağlar.

Rahim Kanseri Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Rahim kanserinde en sık kullanılan yöntem cerrahi müdahaledir. Bu genellikle rahmin alınması anlamına gelen histerektomi ile birlikte fallop tüpleri ve yumurtalıkların çıkarılmasını ve lenf düğümlerinin çıkarılmasını içerir.

Cerrahi Müdahale ile Tedavi

Endometrial kanserin tedavisinde ana cerrahi yöntem, rahim ve rahim ağzının alınmasıdır. Bu operasyona histerektomi denir. Rahim karın bölgesinden yapılan bir kesi ile çıkarıldığında basit ya da total abdominal histerektomi olarak adlandırılır. Eğer rahim vajina yoluyla çıkarılıyorsa, bu işlem vajinal histerektomi olarak bilinir. Bu yöntem, diğer cerrahi işlemlere uygun olmayan kadınlar için bir seçenek olabilir.

Eğer kanser rahim ağzına veya çevresindeki dokuya yayılmışsa, radikal histerektomi yapılır. Bu operasyon, rahmin tamamı, rahim çevresindeki dokular ve rahim ağzına bitişik vajinanın üst kısmı ile birlikte çıkarılır.

Rahmin çıkarılması sırasında genellikle yumurtalıklar da alınır. Bu işleme bilateral salpingo-ooferektomi (BSO) adı verilir

Kanserin evresini belirlemek için pelvik ve aort çevresindeki lenf düğümleri de çıkarılır. Bu işleme lenf düğümü diseksiyonu denir. Eğer histerektomi vajinal yolla yapılıyorsa, lenf düğümleri laparoskopik cerrahi ile çıkarılabilir.

Karın içi dokuları kaplayan yağ tabakası olan omentum bazen kanserin yayıldığı bir alandır. Bu dokunun çıkarılması işlemi omentektomi olarak adlandırılır.

Sentinel Lenf Düğümü Haritalaması

Erken evre endometrial kanserlerde, kanserin lenf düğümlerine yayılıp yayılmadığını belirlemek için mavi veya yeşil boya enjekte edilerek sentinel lenf düğümleri bulunur ve test edilir. Eğer bu lenf düğümlerinde kanser hücreleri bulunmazsa, daha fazla lenf düğümü çıkarılmasına gerek kalmaz.

Pelvik Yıkamalar

Bu işlem sırasında karın ve pelvik bölge tuzlu suyla yıkanır ve bu sıvı laboratuvarda incelenir. Eğer sıvıda kanser hücreleri bulunursa, kanserin evresi değişebilir ve tedavi süreci bu duruma göre yeniden planlanabilir.

Kemoterapi ve Radyoterapi

Kemoterapi genellikle erken evre kanserleri tedavi etmek için kullanılmaz. Ancak, hızlı büyüyen ve yayılan yüksek dereceli kanserler ile tedavi sonrası nükseden kanserlerde yaygın olarak kullanılır.

Endometrial kanserleri tedavi etmek için radyoterapi kullanılabilir. İç radyoterapide (brakiterapi) radyoaktif materyaller vücut içine yerleştirilir. Dış radyoterapide ise bir makine aracılığıyla tümöre odaklanmış radyasyon ışınları verilir.

Brakiterapi

Rahmi (ve rahim ağzı) alınan kadınlar, vajinanın üst kısmını brakiterapi ile tedavi ettirebilir. Bu işleme vajinal brakiterapi denir. Radyoaktif bir materyal, silindir şeklindeki bir uygulayıcıya yerleştirilir ve bu silindir vajinaya yerleştirilir, rahimde tampon benzeri bir his verir. En yaygın yan etki, vajina astarında değişikliklerdir. Buna radyasyon vajiniti denir. Gerekirse, tedavi sırasında daha rahat hissetmenizi sağlamak için ağrı kesiciler kullanılabilir.

İmmünoterapi ve Hedefe Yönelik Tedaviler

İmmünoterapi, bir kişinin kendi bağışıklık sisteminin kanser hücrelerini daha iyi tanıyıp öldürmesini sağlayan ilaçlarla yapılan bir tedavi türüdür. Hedefe yönelik tedavi ise kanser hücrelerindeki belirli değişiklikleri hedef alan ilaçlarla yapılan bir tedavi türüdür. Hedefe yönelik tedavi, endometrial kanser tedavisinde yenidir. Şu anda bu ilaçlardan yalnızca birkaçı kullanılmaktadır.

Hormonal Tedaviler

Bu tedavi türü kanseri tedavi etmek için hormonları kullanır. Hormon tedavisi genellikle ileri evre endometrial kanser veya tedavi sonrası tekrar eden kanser vakalarında kullanılır. Bu tedavi, kemoterapi ile birlikte uygulanabilir. Progestinler en yaygın kullanılan hormon tedavisidir.

Rahim Kanserinden Korunma Yolları

Rahim kanserini tamamen önlemenin bir yolu yoktur. Ancak bu hastalığın riskini azaltabilirsiniz.

Düzenli Tarama ve Erken Teşhis

Şu anda rahim kanseri, endometrial kanser veya rahim sarkomu için standart tarama testleri bulunmamaktadır. Ancak risk grubundaysanız erken teşhis için pelvik muayene ve transvajinal ultrason gibi yöntemler kullanılabilir.

Pelvik muayene; vajina, rahim ağzı, rahim, fallop tüpleri, yumurtalıklar ve rektumun iç muayenesidir. Doktor, vajinaya eldivenli bir el veya spekulum yerleştirir ve karnın dışına baskı yaparak organları inceler.

Transvajinal ultrasonda ise; bir doktor veya ultrason teknisyeni, vajinaya yerleştirilen bir ultrason probu ile iç organları inceler.

Sağlıklı Yaşam Tarzı ve Beslenme ile Korunma

Fazla kilolu veya obez kadınların, sağlıklı kilodaki kadınlara kıyasla rahim kanserine yakalanma olasılığı daha fazladır. Bu nedenle sağlıklı kiloya ulaşmak ve beslenme ile korunmak söz konusudur.

Araştırmalar, yüksek seviyeli fiziksel aktiviteleri düşük rahim kanseri riski ile ilişkilendirmiştir. Aktif bir yaşam tarzına sahip olmak, sağlıklı kiloda kalmaya yardımcı olur, tansiyon ve diyabet gibi risk faktörlerini de azaltır.