FOR INTERNATIONAL PATIENTS
Psoriatik Artrit Nedir?
Psoriatik artrit, sedef hastalığı olan bazı insanları etkileyen bir artrit çeşididir. Çoğu insan önce sedef hastalığı geliştirir ve daha sonra psoriatik artrit tanısı alır fakat bazı vakalarda eklem sorunları, cilt lekeleri ortaya çıkmadan başlayabilir. Sedef hastalığı toplumda her 100 kişiden 2’sinde görülmektedir. Psoriatik artrit ise, sedefli hastalarının yaklaşık olarak 5’te 1’inde rastlanılmaktadır.
Eklem ağrısı, sertliği ve şişlik, psoriatik artritin ana belirtileridir. Parmak uçları ve omurga da dahil olmak üzere vücudun herhangi bir bölümünü etkisi altına alabilir ve etkisi nispeten değişiklik gösterebilir. Parmak eklemlerindeki inflamasyondan (iltihap) dolayı parmaklar sosis şeklini alabilir.
Artrit, gelişen eklemin üzerindeki deri de kızarıklığa rastlanılabilir. Hem sedef hastalığında hem de psoriatik artritte hastalık alevlenmeleri remisyon dönemleri ile değişebilir. Eklemlerle beraber çevresindeki tendon ve ligamentlerinde de inflamasyon meydana gelebilmektedir.
Psoriatik artritin tedavisi bulunmamaktadır, bu nedenle belirtileri kontrol etmek ve eklemlerin zarar görmesini engellemeye çalışmak önemlidir. Tedaviye gerek duyulmaksızın psoriatik artrit , etkisiz hale gelebilmektedir.
Psoriatik Artrit Nedenleri Nelerdir?
Psoriatik artrit , vücut bağışıklık sistemi sağlıklı hücre ve dokulara saldırmaya başladığında ortaya çıkar. Anormal bağışıklık tepkisi, eklemlerde iltihaplanma ve cilt hücrelerinin aşırı üretimine sebep olur.
Bağışıklık sisteminin sağlıklı dokulara neden saldırdığı tam net olmasa da, genetik ve çevresel faktörler rol oynamaktadır. Psoriatik artritli birçok kişinin ailesinde sedef hastalığı ya da psoriatik artrit geçmişi vardır. Fiziksel bir travma, çevreden kaynaklı bir şey psoriatik artritin tetiklenmesine neden olabilir.
Az güneş ışığına maruz kalma, sıcaklığın düşmesi, sonbahar-kış döneminde insanların daha sık hastalanmalarına sebep olmaktadır. Havadaki nem oranının azalması, derinin kurumasına ve kaşınmasına yol açar ve bu da bağışıklığın düşüp hastalığın alevlenmesine ortam hazırlayabilir. Ultraviyole ışınlarının sedefe yararı söz konusudur fakat güne yanığı hastalığın alevlenmesine ön ayak olabilir.
Psoriatik Artrit Risk Faktörleri Nelerdir?
Sedef hastalığı: Sedef hastalığına sahip olmak, psoriatik artrit gelişimi için en büyük risk faktörüdür. Çukurlaşmış, deforme olmuş tırnaklara sahip kişilerde psoriatik artrit gelişme olasılığı oldukça fazladır.
Aile geçmişi: Psoriatik artritli birçok kişinin, hastalığa sahip bir ebeveyni ya da kardeşi vardır.
Yaş: Psoriatik artrit, 30 ila 50 yaş arasındaki yetişkinlerde görülür.
Psoriatik Artrit Riskleri Nelerdir?
Psoriatik artritli insanların küçük bir yüzdesi, hastalığın şiddetli, ağrılı, sakat bırakan formu olan artrit mutilans geliştirir. Zamanla artrit mutilans, ellerdeki küçük kemikleri özellikle de parmakları yok ederek kalıcı deformiteye ve sakatlığa yol açar.
Psoriatik artriti olan kişilerde bazen konjuktivit veya üveit gibi göz problemleri de gelişir. Bu da ağrılı, kızarık gözler ve bulanık görmeye sebep olabilir. Ayrıca kardiyovasküler hastalık riski daha yüksektir.
Psoriatik Artrit Belirtileri Nelerdir?
Psoriatik artritte sedef hastalığı da zamanla kötüleşen kronik hastalıklardır. Fakat belirtilerin iyiye ya da kötüye gittiği dönemler yani dalgalanmalar yaşanabilir. Vücudun sadece bir tarafındaki eklemleri ya da her iki tarafındaki eklemleri de etkileyebilir. Psoriatik artritin belirtileri arasında; eklemlerde ağrı, şiş ve dokunulduğunda ısınma gözlenir.
Psoriatik Artrit Belirtileri
Şişmiş el ve ayak parmakları: Psoriatik artrit, parmaklarınızda ve ayak parmaklarında ağrılı sosis benzeri bir şişmeye sebebiyet verebilir. Ayrıca önemli eklem sorunları yaşanmadan önce ellerde ve ayaklarda şişlik ve şekil bozuklukları meydana gelebilir.
Ayak ağrısı: Psoritatik artrit, tendonların ve bağların kemiklere bağlandığı noktalarda ağrılara sebep olabilir. Özellikle topuğun arkasında ve ayak tabanında sıklıkla rastlanılabilir.
Bel ağrısı: Bazı insanlar psoriatik artritin bir sonucu olarak spondilit adı verilen bir durum geliştirir. Spondilit, esas olarak omurganın omurları arasındaki ve omurga ve pelvis arasındaki eklemlerde iltihaplanmaya sebep olur. Sedef hastalığınız mevcutsa, eklem ağrısı geliştirdiğinizde hekime gözükmeyi ihmal etmeyin. Psoriatik artrit tedavi edilmediği takdirde eklemlere ciddi şekilde zarar verebilir.
Eklemlerde sertlik, katılık: Eklemlerde sabah kalkıldığında ya da dinlenme sonrasında gözlenen sertlik katılık gözlenir.
Hareket sorunları: Hareket kısıtlılığı ve yorgunluk gözlenir.
Psoriatik Artrit Tanı Yöntemleri Nelerdir?
Psoriatik artrit teşhisi için eklemlerin şişlik ve hassasiyeti, tırnaklarda meydana gelen çukurlaşma, pullanma ve diğer anormallikler, ayak tabanları ve topuklardaki hassasiyetin kontrolü yapılabilir.
Yapılan tek bir test, psoriatik artrit tanısını doğrulayamaz. Ancak bazı test türleri, romatoid artrit ya da gut gibi diğer eklem ağrılarını ekarte edebilir. Genellikle romatoloji uzmanları tarafından; hasta öyküsü, fiziksel muayene, laboratuvar testleri, radyolojik bulgulara bakılarak tanı konur.
Görüntüleme Testleri
Bu görüntü testleri, ayaklardaki ve sırttaki tendon ve bağlarla ilgili sorunları kontrol etmek için kullanılabilir.
X ışınları: Düz röntgenler, psoriatik artritte meydana gelen ancak diğer artritik durumlarda olmayan eklemlerdeki değişiklikleri saptamaya yardımcı olabilir.
Manyetik rezonans görüntüleme (MRI): MRI, vücuttaki yumuşak ve sert dokuların çok ayrıntılı görüntülerini üretmek adına radyo dalgaları ve güçlü bir manyetik alan kullanır.
Laboratuvar Testleri
Romatoid faktör (RF): RF, romatoid artritli kişilerin kanında yaygın olarak bulunan bir antikordur ancak genellikle psoriatik artritli kişilerin kanında bulunmaz. Bu nedenle bu test, doktorunuzun iki durumu ayırt etmesine yardımcı olabilir.
Eklem sıvısı testi: Bir iğne yardımıyla, dizden küçük bir sıvı numunesi alınabilir. Eklem sıvısında bulunan ürik asit kristalleri, psoriatik artrit yerine gut göstergesi olabilir.
Psoriatik Artrit Tedavisi
Psoriatik artrit için bilinen hiçbir tedavi yöntemi mevcut değildir. Bu nedenle tedavi yöntemleri, etkilenen eklemlerdeki iltihabı kontrol altına almaya odaklanır. Kullanılan çeşitli ilaçlar, bağışıklık sistemi iltihabını tetikleyen ve eklem hasarına yol açan belirli kısımları hedef alır. Eklem protezi ameliyatıyla, psoriatik artrit sebebiyle ciddi hasar görmüş eklemlerin protezlerle değiştirilmesi amaçlanır.
Psoriatik Artrit Ev Önlemleri
Eklemlerinizi korumaya özen gösterin. Günlük görevlerinizi yerine getirme şeklinizdeki meydana gelen değişiklikler, sizin daha iyi hissetmenizi sağlayabilir.
- Sağlıklı kilonuzu koruyun. Sağlıklı kiloyu muhafaza etmek, eklemlere daha az yük binmesine neden olur. Bu da ağrının azalıp, enerji ve hareketliliğin artmasına sebep olur.
- Gerektiği takdirde kilo vermek. İdeal ölçüler arasında yer almak, ilaçların daha iyi çalışmasına yardımcı olabilir.
- Düzenli egzersiz yapmaya özen gösterin. Egzersiz, eklemlerinizin ve kaslarınızın esnek ve güçlü olmasını sağlar.
- Sigara içmeyi bırakmak. Sigara kullanan kişilerde sedef hastalığı geçirme riski fazladır.
- Alkol kullanımını sınırlayın. Alkol, sedef hastalığı riskinin artmasına ve uygulanan tedavinin etkisinin azalmasına sebep olabilir.