Piriformis Sendromu Nedir? Piriformis Sendromu Belirtileri ve Tedavisi

Piriformis Nedir?

Piriformis kası gluteal bölgede bulunan düz, armut biçimli bir kastır. Bu kas sakrumun ön yüzeyi, gluteal kasların spinal kısmı, büyük siyatik çentiğin kenarına yakın iliumun üst gluteal yüzeyi, bitişik sakroiliak eklemin kapsülü ve bazen sakrotüberoz ligamentleri kaynaklıdır. Derin gluteal kaslar arasında en kalın ve en yüzeysel olan kastır.

Piriformis Sendromu Nedir?

Piriformis sendromu piriformis kasının kasılarak siyatik sinir sıkışmasına ve burada iltihaplanmaya yol açmasıyla ortaya çıkar. Birey için bazı rahatsız edici belirtilere sahip olan bu sendrom vücudun tek tarafında ya da her iki tarafında hissedilebilir. İnsan vücudunun en uzun ve en büyük siniri olan siyatik sinir omurilikten, kalçalardan, her iki bacağın arkasından ayaklara doğru aşağıya uzanır. Genellikle de piriformisin altından geçer. Bir ağrı sendromu olan piriformis sendromu etkilenen bireylerde ağrıya ve rahatsızlığa neden olabilir. Söz konusu ağrı ve rahatsızlık, günlük aktiviteleri ve çalışma kapasitesini sınırlandırabilir. Piriformis sendromu toplumda çok yaygın olarak görülen rahatsızlıklar arasında değildir. Bilim insanları alt sırt ağrısı nedenlerinin yaklaşık olarak %0, 3 ila %6'sını piriformis sendromunun oluşturduğunu belirtir.

Piriformis Sendromu Neden Olur?

Siyatik sinir sıkışması piriformis kasının önünde ya da iskiyal tüberozite seviyesinde meydana gelir. Piriformis kronik bir durumda vücut mekaniğinin zayıflamasıyla ya da akut bir yaralanma nedeniyle strese girebilir. Bazı anatomik anormallikler de sıkışmaya sebebiyet verebilir.

Priformis sendromuna neden olan etkenler arasında şunlar yer alabilir:

• Piriformis kas hipertrofisi (Genellikle sporcularda görülür),
• Tümörün bölgeye yayılımı ya da siniri sıkıştırabilecek bir alt gluteal arter anevrizması,
• Uzun süre oturma,
• Dipartit piriformis kası ve piriformis kasına göre siyatik sinir seyri/dallanma varyasyonları gibi çeşitli anatomik anomaliler,
• Piriformis kasında oluşan spazm, tahriş ya da sakroiliak eklem veya kalça gibi yakındaki bir yapının tahriş olması,
• Kas sıkışması,
• Priformis kasının şişmesi,
• Piriformis kasının olduğu bölgede kanama.

Piriformis Sendromu Belirtileri Nelerdir?

Piriformis sendromu çeşitli belirtilerle ortaya çıkabilir. Piriformis ağrısı çoğu zaman siyatik sinirin sıkışmasından kaynaklanır. Bireyler genellikle siyatik semptomlarıyla gelirler ve spinal stenozdan kaynaklanan radiküler ağrının kökenini piriformis sendromundan ayırt etmek zor olabilir. Ağrı uyluğun arkasına yayılabilir, bazen alt bacakta L5 ya da S1 dermatomlarında da ortaya çıkabilir. Priformis sendromunun belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• Kalçada ve kalça bölgesinde kronik ağrı,
• Pudendal sinirin sıkışmasından ötürü kasık ağrısı,
• Yataktan kalkarken ağrı,
• Uzun süre boyunca oturamama,
• Oturunca artan kalça ağrısı,
• Hareketle birlikte kötüleşen kalça ağrısı.

Piriformis Sendromu Tanısı Nasıl Konulur?

Piriformis sendromu tanısı öncelikle klinik olarak belirtilerin değerlendirilmesi ve diğer olasılıkların elenmesine dayanır. Doğru teşhisi koymak için dışlanması gereken benzer rahatsızlıklar arasında faset artropatisi, bel fıtığı, lomber kas gerginliği ve spinal stenoz sayılabilir. Fiziksel muayenede piriformis kasına germe manevraları yapılır. Siyatik sinirin etrafına manuel basınç uygulamak semptomların yeniden oluşmasına neden olabilir. Bu germeler şunları içerebilir:

Freiberg: Uyluğun kuvvetli iç rotasyonu.

Pace: Dirençli abdüksiyon ve uyluğun dış rotasyonu.

Beatty: Yan yatan bireyin büktüğü dizini masadan birkaç santim uzakta tutmasıyla oluşan derin kalça ağrısı.

FAIR: Fleksiyon, adduksiyon, iç rotasyon manevraları.

Bunlara ek olarak ultrason, MRI, BT ve EMG gibi tanı yöntemleri de faydalıdır. Elektrofizyolojik yaklaşım H dalgalarını tespit ederek teşhise yardımcı olabilir. Manyetik rezonans nörografisi siyatik çentiğe hemen bitişik siyatik sinir tahrişini gösterebilir. Bu konum da siyatik sinir piriformis kasının hemen altından geçer. Manyetik rezonans nörografisi tüm kliniklerde bulunmayabilir ve deneysel bir çalışma olarak kabul edilir.

Piriformis Sendromu Tedavisi Nasıl Yapılır?

Piriformis tedavisi multimodal bir programdan oluşur. Ayn anda birden fazla tedavi modalitesi bir arada uygulanır. Bu rahatsızlığı tedavi etmek için kullanılan yöntemler şunlardır:

• Egzersiz: Esnemeler ve egzersizler piriformis sendromunda sıklıkla başvurulan tedavi yöntemleri arasında yer alır. Düzenli olarak yapılan esneme hareketleri ve uyulan egzersiz planı, semptomları önemli ölçüde iyileştirebilir. Burada amaç piriformis kasını gevşetmek ve böylece siyatik sinir üzerindeki baskıyı azaltmaktır. Piriformis sendromunda yapılabilen egzersizleri öğrenmek ve bu konuda profesyonel destek almak için bir doktora danışmak gerekir.
• Kortizon: Kortizon iğneleri yani steroid enjeksiyonları vücuttaki sorunlu noktaya doğrudan ilaç vermeyi içerir. Kortizon son derece güçlü bir iltihap giderici ilaçtır. Ağrılı veya iltihaplı bir kasa enjekte edildiğinde var olan iltihabı ve şişliği azaltabilir. İltihapla birlikte ağrı belirtileri de azalır. Kortizon birkaç hafta işe yarayabilir. Birey bu süreçte kaslardaki kasılmayı ve spazmı gidermek için piriformis kasını güçlendiren ve esneten bir fizik tedavi programına başlayabilir.
• Fizyoterapi: Fizyoterapi piriformis sendromu için standart birinci basamak tedavi yaklaşımıdır. Fizyoterapide bir rehber eşliğinde piriformis kasının dikkatli ve kademeli olarak gerilmesi amaçlanır. Piriformis sendromunda fizik tedaviyle kalça ağrısını azaltmak, alt sırt, kalça ve uyluktaki kas fonksiyonlarını iyileştirmek ve semptomların tekrarlamasını önlemek amaçlanır.
• Ameliyat: Piriformis sendromunda ameliyatla kası gevşetme amaçlanır. Ameliyatta siyatik sinir üzerindeki baskıyı hafifletmek için piriformis kasının bir kısmı çıkarılabilir. Bu prosedür genellikle kalça bölgesinde minimal invaziv teknikler kullanılarak gerçekleştirilir.

Piriformis Sendromu Ameliyatı

Piriformis sendromu ameliyatı açık ve kapalı olmak üzere iki farklı teknik kullanılarak yapılabilir. Açık ameliyatta başvurulan endoskopik yöntem yumuşak dokuya ve kaslara daha az hasar verir. Bu sayede ameliyat sonrası oluşabilecek ağrı düzeyi minimuma indirilir ve iyileşme süresi de kısalır. Daha fazla anatomik yapı söz konusu olduğunda açık cerrahi yöntem gerekebilir. Kapalı ameliyatta endoskopik yönteme kıyasla ameliyat sonrası komplikasyon riski daha yüksek olabilir.

Piriformis Sendromu Ameliyatı Riskleri Nelerdir?

Her cerrahi müdahale bazı komplikasyon riskleri içerir. Piriformis sendromu ameliyatının olası riskleri ve komplikasyonları şu şekilde olabilir:

• Kanama: Atardamarlarda oluşan hasar kalçanın yumuşak dokularında lokal düzeyde kanamaya ve kan birikmesine neden olabilir. Atardamarın içinde hematom veya kan pıhtısı oluşabilir. Bunlar dokulara ve organlara giden kan akışını engelleyebilir.
• Enfeksiyon veya Apse: Ameliyat bölgesinin yeterli düzeyde sterilize edilmemesi ya da cerrahi aletlerin uygun şekilde kullanılmaması enfeksiyona yol açabilir. Ameliyat bölgesindeki yumuşak dokularda irin birikebilir.
• Sinir Hasarı: Ameliyat esnasında majör pelvik sinirlerde hasar oluşabilir. Bu hasar şiddete bağlı olarak geçici veya kalıcı olabilir. Hasar nedeniyle kalçada ve kalça bölgesinde his kaybı meydana gelebilir.
• Yara İzi: Ameliyat bölgesinde yara izi ya da yapışıklıklar oluşabilir. Bu durumda bireyin iyileşme süresi uzayabilir, ameliyattan sonra ağrı yaşanabilir.
  

Bazen piriformis sendromu semptomları ameliyattan sonra tekrarlayabilir. Bu durumda ameliyata ek olarak farklı tedaviler önerilebilir. Ameliyattan sonraki iyileşme süreci her bireyde farklılık gösterir. Bu süre prosedürün kapsamı, bireyin genel sağlığı ve rehabilitasyon programı gibi faktörlere bağlıdır. Minimal invaziv prosedürlerde bireyler ameliyattan sonraki bir iki gün içerisinde evlerine gidebilirler. Açık cerrahi teknikler kullanılmışsa birkaç gün daha hastanede yatmak gerekebilir. Genellikle piriformis sendromu ameliyatından sonra tamamen iyileşmek için birkaç hafta ila birkaç ay gerekir. İyileşme döneminin başlarında minimal düzeyde ağrı ve şişlik gibi sorunlar yaşanabilir. Bu süreçte gücü ve esnekliği artırmaya yardımcı olmak için fizik tedavi önerilebilir.

Piriformis Sendromu Kesin Çözüm Nedir?

Piriformis sendromu tedavisinde kullanılan yöntemler ilaçlar, egzersiz ve fizik tedaviyi içerebilir. Botolinum toksin enjeksiyonları ve kuru iğneleme de priformis tedavisinde yaygın olarak kullanılan etkili yöntemlerdir. Bununla beraber altta yatan neden şiddetli olduğunda veya bacak güçsüzlüğü gibi ilerleyici nörolojik defisitler ortaya çıktığında nadiren de olsa ameliyat gerekebilir.

Piriformis Sendromu Egzersizleri Nasıl Yapılır?

Piriformis sendromunda uygulanan egzersizler esneme, güçlendirme ve aerobik olmak üzere üçe ayrılır. Bu üç egzersiz tipi farklı amaçlarla etki göstererek iyileşme sağlar. Piriformis sendromu egzersizleri şu şekilde uygulanır:

Sırtüstü Piriformis Egzersizi: Sırtüstü piriformis egzersizi bir esneme hareketidir. Esneme egzersizleri piriformis sendromu tedavisinin önemli bir parçasıdır. Piriformis kasını ve kalça, uyluk ve bacaktaki diğer kasları esnetmek ağrının azaltılmasına yardımcı olabilir. Böylece hareketler de kolaylaşır. Sırtüstü piriformis esneme egzersizi adımları şu şekildedir:

• Her iki bacak düz ve yere değecek şekilde sırtüstü uzanılır.
• Sağ eli kullanarak sağ diz yukarı çekilir ve sol elle ayak bileği kavranır.
• Sol bacak düz tutulur ve alt sırt zemine eşit şekilde temas ettirilir.
• Kalçada esneme hissedene kadar sağ diz vücudun üzerinden çekilir.
• Esneme 30 saniye devam ettirilir ve ardından yavaşça başlangıç ​​pozisyonuna dönülür. Her iki bacak için üçer set yapılır.

Köprü Egzersizi: Köprü egzersizi bir tür güçlendirme egzersizidir. Piriformis ve daha büyük kalça kaslarını hedef alan egzersizlerle alt sırtta, pelviste ve kalçada kas gücü ve dayanıklılık artırılır. Köprü egzersizi adımları şu şekilde ilerler:

• Ayaklar yere düz bir şekilde basarken ve ayak parmakları düz bir şekilde öne bakarken iki diz aynı anda yavaşça bükülür.
• Kollar ve avuç içleri aşağı bakacak şekilde vücudun yan tarafına düz bir şekilde konur.
• Karın ve kalça kasları çalıştırılırken kalçalar yavaşça yukarı kaldırılır.
• Ağrı hissetmeden omuzdan dize kadar düz bir çizgi oluşturulur.
• 5 saniye boyunca bu pozisyonda durulur.
• Kalça yavaşça yere indirilir.
• Köprü pozisyonunu başlangıçta 5 saniye yapmak ve yavaşça 30 saniyeye kadar çıkarmak tavsiye edilir. Her gün üç esneme seti önerilebilir.
  

Yürüme: Her yaştan bireyin yapabileceği bir egzersiz olan yürüme piriformis sendromunda başvurulacak kolay tedavi yöntemlerinden biridir. Yürümeyle piriformis kası dâhil olmak üzere bacaklardaki ve kalçalardaki kaslar güçlenir. Kas gerginliği ve spazmı azaltılarak alt sırt ve kalça esnetilir. Yürüyüş rutinine yavaş yavaş başlamak, yürüyüşün süresini ve yoğunluğunu kademeli olarak artırmak önemlidir.

Piriformis Sendromu Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Piriformis sendromu kendiliğinden geçer mi?

Piriformis sendromu kendi kendine geçmeyebilir. Hafif vakalarda dinlenme ve basit tedavilerle rahatsızlığın birkaç gün ila birkaç haftada iyileşmesi beklenebilir.

Piriformis sendromu iyileşme süresi ne kadar?

Piriformis iyileşme süresi rahatsızlığın derecesine göre değişiklik gösterir. Hafif vakalar birkaç gün ila birkaç haftada iyileşebilir. Bununla beraber daha ağır semptomlarda tedavi birkaç hafta ila birkaç ay sürebilir. Piriformis sendromu tedavi edilmediği takdirde bazı bireylerde semptomlar kademeli olarak ilerleyebilir ve derin kalça ağrısı zamanla kötüleşebilir.

Piriformis sendromu nasıl geçer?

Piriformis sendromunda ağrı kesiciler, kas gevşeticiler ve iltihap giderici ilaçlar reçete edilebilir. Bununla beraber piriformis sendromunun tedavisinin temelinde fizik tedavi, egzersiz ve esneme hareketleri yer alır. Bu tedavilere düzenli olarak devam edildiğinde piriformis sendromu geçebilir.

Piriformis sendromuna hangi doktor bakar?

Piriformis sendromunun teşhisi ve tedavisinde birden fazla doktora başvurulabilir. Ağrının şiddetine göre ortopedi doktorları ve nörologlar ilk muayeneyi yapabilir. Tedavinin geri kalanında bir fizik tedavi uzmanı devreye girebilir. Gerekli durumlarda ameliyat ortopedi uzmanı tarafından yapılır.

Piriformis kası nerede?

Piriformis kası küçük pelvisin arka duvarında ve kalça ekleminin arkasında yer alır. Pelvisin çeşitli yerlerinden gelen bu kas büyük siyatik çentikten geçer ve büyük trokanterin üst kısmına yerleşir.

Piriformis germe nasıl yapılır?

Piriformis germe çeşitli egzersizlerle yapılabilir. Bunlardan en etkilisinde öncelikle sırtüstü uzanılır. Daha sonra ayaklar düz bir şekilde tutulur ve dizler bükülür. Sağ bacak iki elle kavranır. Ayağı sol kalça kemiğine hizalamayı hedefleyerek bacak göğse doğru nazikçe çekilir. Aynı hareket diğer bacakla da tekrarlanır.

Oturunca artan kalça ağrısı neden olur?

Birçok birey otururken kalça ağrısı yaşayabilir. Kötü duruş, uzun süre oturma ya da kalçalara baskı uygulayan bir şekilde oturma gibi çeşitli faktörler kalça ağrısına neden olabilir. Olası tıbbi nedenler arasında otoimmün durumlar ve sıkışmış sinirler de sayılabilir.

Sol kalçadan bacağa vuran ağrının nedenleri nelerdir?

Sol kalçadan bacağa vuran ağrı pek çok nedenden kaynaklanabilir. Bu tip ağrılar lomber veya sakral sinir köklerinin tahrişi nedeniyle oluşabilir. Sakroiliak eklem disfonksiyonu ya da piriformis sendromu gibi kas-iskelet sistemi rahatsızlıkları da siyatik benzeri ağrılara neden olabilir.