FOR INTERNATIONAL PATIENTS
Peteşi Nedir?
Peteşi , deri veya mukozada, kılcal damarların hasar görmesi sonucu oluşan küçük, nokta şeklinde kanamalardır. Genellikle 2 mm’den küçük, kırmızımsı, mor veya kahverengi lekeler olarak kendini gösterir ve travma ya da pıhtılaşma sorunları gibi durumlarla ilişkilendirilebilir.
Peteşi Neden Olur?
Peteşi, genellikle kılcal damarların yırtılması veya hasarı sonucu ortaya çıkan küçük cilt içi kanamalardır ve peteşial döküntü olarak adlandırılır. Bu durum, trombositopeni (düşük trombosit seviyesi), vaskülit (damar iltihabı) veya koagulopati (pıhtılaşma bozukluğu) gibi hematolojik ve vasküler bozukluklarla ilişkilidir. Kılcal damarlardan sızan kan, cilt veya mukozada 2 mm’den küçük, kırmızı veya mor renkli noktalar olarak görünür ve basmakla solmaz. Peteşi, özellikle enfeksiyonlar, bağışıklık sistemi hastalıkları ve bazı ilaçların yan etkileri gibi birçok farklı faktöre bağlı olarak gelişebilir.
Peteşi oluşumuna yol açan yaygın nedenler şunlardır:
- Viral veya bakteriyel enfeksiyonlar (örneğin, meningokok, sepsis, endokardit),
- Trombosit düşüklüğü (trombositopeni) veya pıhtılaşma bozuklukları,
- Lösemi gibi kan hastalıkları,
- Kızamık, kızamıkçık veya kabakulak gibi bazı viral hastalıklar,
- Bazı ilaçların yan etkileri (kan sulandırıcılar, bazı antibiyotikler veya steroidler),
- Karaciğer hastalıkları (pıhtılaşma faktörlerinin azalmasına neden olabilir),
- Vitamin eksiklikleri (özellikle C vitamini eksikliği, skorbüt hastalığına yol açarak peteşiye sebep olabilir),
- Travma veya aşırı fiziksel zorlanma (örneğin, yoğun öksürük veya kusma sonrası yüz bölgesinde peteşi oluşabilir),
- Alerjik reaksiyonlar,
- Otoimmün hastalıklar (örneğin, lupus veya immün trombositopenik purpura).
Peteşi Tanısı Nasıl Konulur?
Peteşi tanısı, hastanın tıbbi öyküsünün ele alınması ve fiziksel muayenesinin gerçekleşmesiyle başlar. Doktor, ciltteki lezyonların şekli, rengi ve dağılımını inceler. Peteşi lezyonları basmakla solmadığından, ayırıcı tanıda önemlidir. Kan testleri ile tam kan sayımı yapılır; trombosit düzeyi ve pıhtılaşma faktörleri değerlendirilir. Altta yatan bir enfeksiyon, bağışıklık sistemi hastalığı veya koagulopati şüphesi varsa ileri tetkiklere başvurulabilir. Bu değerlendirmeler, peteşi oluşumunun nedenini saptamak ve uygun tedavi planını oluşturmak için önemlidir.
Peteşi Lekelerinin Özellikleri Nelerdir?
Peteşi lekeleri, deri veya mukozada görülen, 1-2 mm çapında, kırmızı, mor veya kahverengi nokta şeklinde lezyonlardır. Bu lekeler kılcal damarların yırtılması sonucu oluştuğundan basmakla solmazlar, bu da onları döküntülerden ayıran önemli bir özelliktir. Genellikle ağrısızdırlar ve cilt yüzeyinde kabarıklık oluşturmazlar. Peteşi lekeleri, sıklıkla bir arada kümelenerek yaygın döküntü izlenimi verebilir ve altta yatan ciddi sağlık sorunlarının belirtisi olabilir.
Peteşi lekelerinin özellikleri şunlardır:
- Kırmızı, mor veya kahverengi renklerde küçük nokta görünümü,
- Genellikle 1-2 milimetre çapında olmaları,
- Bastırıldığında solmama veya renk değiştirmeme,
- Derinin yüzeyine yakın olmaları,
- Ağrısız olmaları, ancak yaygın olduğunda cilt altında geniş kanama alanlarının habercisi olabilmeleri,
- Bacaklarda, kollarda, yüzde veya ağız içinde görülebilmeleri,
- Genellikle kümeler halinde bir araya gelmeleri,
- Kanama bozuklukları, enfeksiyonlar veya bazı ilaçlara karşı reaksiyonlar sonucu oluşabilmeleri.
Peteşi Nasıl Tedavi Edilir?
Peteşi tedavisi, altta yatan nedene bağlı olarak şekillenir. Eğer peteşi, enfeksiyon veya pıhtılaşma bozukluğu gibi bir duruma bağlı gelişmişse, öncelikle bu sorunun tedavisi hedeflenir. Enfeksiyon kaynaklı durumlarda uygun antibiyotik veya antiviral tedavi uygulanırken, trombositopeni gibi kan hastalıklarında trombosit seviyesini düzenleyici ilaçlar kullanılabilir. Bağışıklık sistemi hastalıklarına bağlı peteşilerde ise immünosupresif tedaviler gerekebilir. Ayrıca, bazı ilaçların yan etkisi olarak ortaya çıkan peteşi durumunda ilgili ilacın kullanımı gözden geçirilmelidir. Tedavi süreci boyunca doktor takibi önemlidir ve altta yatan sorunun kontrol altına alınmasıyla peteşi lekeleri genellikle kaybolur.
Peteşi ile Diğer Cilt Lekeleri Arasındaki Farklar
Peteşi, diğer cilt lekelerinden ayıran başlıca özellik basmakla solmayan, küçük, nokta şeklindeki kırmızı veya mor lekelerdir. Çapları genellikle 2 mm’den küçük olup cilt yüzeyinde kabarıklık oluşturmazlar. Örneğin purpura ve ekimoz gibi lezyonlar da kanamalı cilt lekeleri olmakla birlikte purpura 2-10 mm arasında olup daha geniş alana yayılırken ekimoz 10 mm’den büyük, mavi-mor renkte ve genellikle travma kaynaklıdır. Döküntü veya alerjik reaksiyonlar ise genellikle kaşıntılı ve basmakla solan lezyonlardır. Bu da peteşiden ayırt edilmelerini sağlar.
Sıkça Sorulan Sorular
Peteşi Nerede Ortaya Çıkar?
Peteşi genellikle ciltte ve mukozalarda, özellikle de vücudun basınca veya travmaya maruz kalan bölgelerinde ortaya çıkar. En sık bacaklar, ayaklar, kol ve gövde bölgelerinde görülür. Ağız içi, göz çevresi ve gözün beyaz kısmı (sklera) gibi mukozalarda da peteşi gelişebilir. Bazı sistemik hastalıklar veya pıhtılaşma bozukluklarında ise peteşi tüm vücuda yayılabilir ve yaygın döküntü şeklinde görülebilir.
Bacakta Peteşi Neyin Belirtisidir?
Bacakta peteşi, genellikle kılcal damarların zedelenmesi sonucu oluşan küçük kanamalarla ilişkilidir ve çeşitli sağlık sorunlarının belirtisi olabilir. En yaygın nedenlerden bazıları pıhtılaşma bozuklukları, trombositopeni gibi kan hastalıkları, vaskülit (damar iltihabı) ve enfeksiyonlardır. Ayrıca, uzun süre ayakta kalma, travma veya bazı ilaçların yan etkisi olarak da bacaklarda peteşi gelişebilir. Eğer peteşi geniş bir alanda yayılıyor ve diğer belirtilerle (ateş, halsizlik gibi) birlikte görülüyorsa, altta yatan nedeni araştırmak için tıbbi değerlendirme önemlidir.
Kolda Peteşi Neden Olur?
Kolda peteşi, genellikle kılcal damarların hasar görmesi sonucu ortaya çıkar ve çeşitli sağlık sorunlarıyla ilişkili olabilir. Sık görülen nedenler arasında kan hastalıkları (trombositopeni gibi), pıhtılaşma bozuklukları ve vaskülit (damar iltihabı) yer alır. Enfeksiyonlar veya bağışıklık sistemi rahatsızlıkları da kolda peteşiye yol açabilir. Ayrıca, kolların darbe alması, aşırı basınç veya uzun süreli egzersiz gibi fiziksel zorlanmalar da peteşiye neden olabilir. Eğer peteşi geniş bir alana yayılıyorsa veya başka semptomlarla birlikte görülüyorsa tıbbi değerlendirme önerilir.
Peteşi Geçer Mi?
Peteşi, altta yatan neden tedavi edildiğinde genellikle kendiliğinden kaybolur. Eğer travma, geçici pıhtılaşma bozuklukları veya ilaç yan etkisi nedeniyle oluşmuşsa, bu etkenler ortadan kalktığında peteşi lekeleri de zamanla düzelir. Ancak, peteşi bağışıklık sistemi hastalıkları, kronik enfeksiyonlar veya kan hastalıkları gibi ciddi durumlara bağlıysa, tedavi süreci daha uzun olabilir ve doktor takibi gerektirir. Altta yatan nedenin kontrol altına alınmasıyla birlikte peteşi lekeleri de genellikle azalır veya tamamen geçer.