Peritonit Nedir? Peritonit Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri

Peritonit Nedir?

Peritonit , karın zarı olarak bilinen peritonun iltihaplanması sonucu ortaya çıkan ciddi bir enfeksiyondur. Genellikle bakteriyel veya mantar kaynaklı bir karın içi enfeksiyon nedeniyle gelişir. Tedavi edilmezse, hayati risk taşıyan durumlara yol açabilir.

Hastalığın en yaygın belirtileri arasında karın zarı iltihabı belirtileri, şiddetli karın ağrısı, hassasiyet, ateş ve mide bulantısı bulunur. Karında enfeksiyon belirtileri fark edildiğinde vakit kaybetmeden tıbbi yardım alınmalıdır.

Peritonitin Türleri

Peritonit farklı nedenlere bağlı olarak gelişebilir. Bu hastalık spontan bakteriyel peritonit ve ikincil peritonit olmak üzere iki ana gruba ayrılır. Her iki tür de ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir ve tedavi edilmezse hayati risk oluşturabilir. Spontan bakteriyel peritonit, genellikle karaciğer hastalıklarıyla ilişkiliyken, ikincil peritonit sindirim sistemi problemleri veya travmalar sonucunda ortaya çıkar. Belirtileri ve tedavi yöntemleri farklılık gösterse de her iki durumda da erken teşhis büyük önem taşır.

Spontan Bakteriyel Peritonit

Spontan bakteriyel peritonit (SBP), genellikle karaciğer sirozu ve karın boşluğunda sıvı birikimi olan hastalarda gelişen bir enfeksiyondur. Bağırsak florasındaki bakteriler karın boşluğuna yayılarak iltihaplanmaya neden olur. Çoğu hasta şiddetli karın ağrısı, hassasiyet, yüksek ateş, mide bulantısı ve bilinç bulanıklığı yaşar. Hastalık zamanla ilerleyerek ciddi sorunlara yol açabilir.

Bu tür peritonit, bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerde daha sık görülür ve tedavi edilmezse sepsis gibi hayati tehlike oluşturan durumlara neden olabilir. Erken teşhis için hastaların karın ağrısı ve diğer belirtiler konusunda dikkatli olması gerekir.

İkincil Peritonit

İkincil peritonit, karın bölgesinde meydana gelen bir yaralanma, delinme veya enfeksiyon nedeniyle oluşur. Sindirim sisteminde gelişen bir sorun sonucu karın boşluğuna bakteri yayılmasıyla ortaya çıkar. En yaygın nedenleri arasında mide veya bağırsak delinmesi, apandisit patlaması, bağırsak tıkanıklığı ve safra kesesi enfeksiyonları yer alır. Karın bölgesinde yaygın ağrı, hassasiyet, şişlik, yüksek ateş ve sindirim sistemi problemleri sıkça görülür.

Peritonit Belirtileri

Peritonit, karın zarının iltihaplanmasıyla ortaya çıkan ciddi bir enfeksiyon olup hızla ilerleyebilir. Hastalığın belirtileri genellikle ani başlar ve zamanla şiddetlenir. Karın bölgesinde yaygın ağrı ve hassasiyet en belirgin semptomlardandır. Enfeksiyonun ilerlemesiyle birlikte sindirim sistemi bozuklukları, ateş ve genel halsizlik gibi ek belirtiler de görülebilir. Peritonit belirtileri fark edildiğinde vakit kaybetmeden tıbbi yardım alınması gereklidir.

Peritonit belirtileri şunlardır:

• Şiddetli ve sürekli karın ağrısı,
• Karın bölgesinde hassasiyet ve sertlik,
• Karın zarı iltihabı belirtileri arasında yer alan ateş ve titreme,
• Mide bulantısı, kusma ve iştahsızlık,
• Karında enfeksiyon belirtileri olan şişkinlik ve gaz çıkaramama,
• Bağırsak hareketlerinde değişiklik, kabızlık veya ishal,
• Karın bölgesinde kızarıklık ve şişlik,
• Bilinç bulanıklığı, halsizlik ve düşük tansiyon.

Peritonit Nedenleri

Peritonit, karın zarının enfekte olması veya tahriş olması sonucunda gelişen ciddi bir hastalıktır. Bu durum, vücudun farklı bölümlerinde gelişen enfeksiyonların karın boşluğuna yayılmasıyla veya doğrudan karın bölgesine alınan travmalar nedeniyle ortaya çıkabilir. Peritonitin nedenleri arasında böbrek yetmezliği tedavisinde kullanılan peritoneal diyaliz, mide ve bağırsak delinmeleri, apandisit patlaması, divertikülit gibi sindirim sistemi hastalıkları, pankreatit, karın travmaları ve cerrahi müdahaleler yer alır. Altta yatan sebebe bağlı olarak hastalığın seyri ve tedavi süreci değişebilir.

Peritonitin başlıca nedenleri şunlardır:

• Peritoneal diyaliz,
• Karaciğer hastalıkları,
• Mide veya bağırsak delinmesi,
• Apandisit patlaması,
• Divertikülit,
• Pankreatit,
• Karın travması,
• Cerrahi müdahaleler.

Peritoneal Diyaliz Kaynaklı Enfeksiyonlar ve Peritonit Riski

Peritoneal diyaliz, böbrek yetmezliği olan hastalarda, vücuttaki toksinleri temizlemek amacıyla uygulanan bir tedavi yöntemidir. Bu yöntemde, karın boşluğuna yerleştirilen bir kateter aracılığıyla özel bir sıvı içeri girer ve toksinleri dışarı atar. Ancak bu işlem sırasında sterilizasyon kurallarına tam olarak uyulmazsa, bakteriler veya mantarlar karın boşluğuna girerek peritonite yol açabilir.

Özellikle bağışıklık sistemi zayıf olan hastalarda bu enfeksiyon riski daha yüksektir. Kateter bölgesinde kızarıklık, akıntı, ağrı ve hassasiyet gibi belirtiler peritoneal diyaliz kaynaklı bir enfeksiyonun işareti olabilir. Tedavi edilmediğinde enfeksiyon ilerleyerek karın zarı iltihabına dönüşebilir. Bu nedenle peritoneal diyaliz uygulayan hastaların kateter temizliği ve hijyen kurallarına dikkat etmesi hayati önem taşır.

Karaciğer Hastalıkları ve Asit Sıvısının Peritonite Yol Açması

Karaciğer hastalıklarının ileri evrelerinde, özellikle siroz vakalarında, karın boşluğunda sıvı birikimi (asit) meydana gelir. Bu sıvı birikimi, bakterilerin üremesi için uygun bir ortam oluşturur ve zamanla spontan bakteriyel peritonit (SBP) olarak adlandırılan bir enfeksiyona neden olabilir.

Spontan bakteriyel peritonit, genellikle belirgin bir dış etken olmadan gelişir ve özellikle siroz hastalarında sık görülür. Hastalar karın şişliği, hassasiyet, yüksek ateş, halsizlik ve zihinsel bulanıklık gibi belirtiler yaşayabilir. Bu tür peritonit erken teşhis edilmez ve tedavi edilmezse, sepsis ve organ yetmezliği gibi ciddi sorunlara yol açabilir.

Mide veya Bağırsak Delinmesi Sonucu Gelişen Peritonit

Mide veya bağırsak duvarında meydana gelen bir delinme, sindirim sistemi içeriğinin karın boşluğuna sızmasına ve enfeksiyona neden olabilir. Bu durum genellikle mide ülseri, Crohn hastalığı, bağırsak tıkanıklığı veya travmatik yaralanmalar gibi nedenlerle ortaya çıkar.

Bağırsak içeriğinde bulunan bakteriler, mide asidi ve sindirim enzimleri karın boşluğuna yayıldığında karın zarı iltihaplanır ve şiddetli peritonit gelişebilir. Bu tür peritonit genellikle ani başlayan şiddetli karın ağrısı, ateş, bulantı ve kusma gibi belirtilerle kendini gösterir. Mide veya bağırsak delinmesi acil cerrahi müdahale gerektiren bir durumdur, aksi halde hayatı tehdit eden durumlar ortaya çıkabilir.

Apandisit Patlaması ile Karın İçine Enfeksiyon Yayılması

Apandisit, apendiksin iltihaplanması sonucu gelişen bir sağlık sorunudur. Tedavi edilmediğinde, apendiks zamanla şişer ve yırtılabilir. Apandisit patladığında, içeriğindeki bakteriler ve iltihaplı doku karın boşluğuna yayılarak ciddi bir enfeksiyona neden olur.

Apandisit patlaması sonucu gelişen peritonit, genellikle ani ve dayanılmaz karın ağrısıyla kendini gösterir. Ağrı başlangıçta göbek çevresinde hissedilirken, zamanla karnın sağ alt bölgesine yayılır. Ateş, mide bulantısı, kusma ve genel halsizlik de sık görülen belirtiler arasındadır. Acil cerrahi müdahale gerektiren bu durumda, tedavi edilmezse enfeksiyon kan dolaşımına yayılabilir ve sepsise yol açabilir.

Divertikülit Kaynaklı Peritonit ve Sindirim Sistemi İltihabı

Divertikülit, bağırsak duvarında oluşan küçük keseciklerin iltihaplanmasıyla ortaya çıkan bir hastalıktır. Eğer bu iltihaplanma ilerleyerek bağırsak duvarında bir yırtılmaya neden olursa, bağırsak içeriği karın boşluğuna sızarak peritonite yol açabilir.

Bağırsak yırtılması sonucu gelişen peritonit vakalarında, hastalar genellikle şiddetli karın ağrısı, ateş, titreme ve bağırsak hareketlerinde değişiklik gibi belirtiler yaşar. Erken teşhis edilmezse, bağırsak içeriğindeki toksik maddeler karın zarına ciddi zarar verebilir ve hayati risk oluşturabilir.

Pankreatit ile Peritonit Arasındaki Bağlantı

Pankreatit, pankreasın iltihaplanmasıdır ve özellikle şiddetli vakalarda pankreas enzimlerinin karın boşluğuna sızmasına yol açabilir. Bu durum, peritonun iltihaplanmasına ve peritonite neden olabilir.

Pankreatit kaynaklı peritonitte, hastalar genellikle üst karın bölgesinde yoğun bir ağrı, mide bulantısı, kusma ve iştah kaybı yaşar. Safra taşları veya aşırı alkol tüketimi pankreatitin en yaygın nedenlerindendir. Pankreatit ilerleyerek bağırsak ve diğer organları etkileyebilir ve hastalığın şiddeti arttıkça peritonit riski yükselir.

Karın Travması Sonucu Gelişen Peritonit

Karın bölgesine alınan darbeler veya yaralanmalar, iç organlarda hasara ve kanamaya neden olabilir. Özellikle delici veya künt travmalar, mide ve bağırsak gibi organların yırtılmasına yol açarak peritonite neden olabilir.

Travmaya bağlı peritonit vakalarında, karın bölgesinde şiddetli ağrı, hassasiyet ve şişlik gözlemlenir. Bazı durumlarda, iç kanama da gelişebilir ve hastanın kan basıncında düşüş yaşanabilir. Bu nedenle, karın bölgesine alınan ciddi darbeler sonrasında mutlaka tıbbi değerlendirme yapılmalıdır.

Cerrahi Müdahalelerden Sonra Gelişen Peritonit

Karın bölgesinde gerçekleştirilen cerrahi operasyonlar sonrasında, bazı durumlarda peritonit gelişebilir. Eğer bağırsak ameliyatlarında dikişler açılırsa veya anastomoz kaçağı oluşursa, bağırsak içeriği karın boşluğuna sızarak enfeksiyona neden olabilir.

Ameliyat sonrası peritonit , genellikle karın ağrısı, ateş, bulantı, kusma ve karın bölgesinde şişlik gibi belirtilerle kendini gösterir. Bu tür durumlarda, enfeksiyonun yayılmasını önlemek için hastanın acilen tekrar değerlendirilmesi ve gerekirse yeniden cerrahi müdahale yapılması gerekebilir.

Peritonit Risk Faktörleri

Peritonit, erken teşhis edilmez ve tedavi edilmezse ciddi sağlık sorunlarına yol açabilen bir hastalıktır. Bu hastalığın ortaya çıkma ihtimali bazı tıbbi durumlar, yaşam tarzı faktörleri ve cerrahi işlemler nedeniyle artabilir. Özellikle bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler, kronik hastalıklara sahip bireyler ve karın bölgesine yönelik tıbbi müdahale geçirenler daha büyük risk altındadır. Peritonite neden olan bakteri ve mantarlar genellikle vücudun içinden kaynaklanırken, bazen dışarıdan bulaşma da söz konusu olabilir.

Peritonit riskini artıran başlıca faktörler şunlardır:

• Kronik karaciğer hastalıkları ve siroz,
• Böbrek yetmezliği ve peritoneal diyaliz,
• Bağışıklık sistemi zayıflığı,
• Mide ve bağırsak hastalıkları,
• Geçirilmiş karın ameliyatları,
• İleri yaş ve kronik hastalıklar,
• Karın travmaları ve yaralanmalar,
• Kötü hijyen ve yetersiz beslenme.

Peritonit Teşhisi

Peritonit, hızlı ilerleyebilen ve erken tanı gerektiren bir hastalıktır. Hastanın belirtileri dikkatlice değerlendirilerek çeşitli tıbbi testler uygulanır. Şiddetli karın ağrısı, hassasiyet, ateş, mide bulantısı ve kusma gibi belirtiler gösteren hastalarda peritonit ihtimali göz önünde bulundurulmalıdır. Özellikle karın boşluğunda sıvı birikimi olan kişilerde enfeksiyon riski daha yüksek olduğu için teşhis süreci titizlikle yürütülmelidir.

Tanı koyma süreci genellikle fiziksel muayene ile başlar. Doktor, karın bölgesinde sertlik, şişlik ve hassasiyet olup olmadığını kontrol eder. Ağrının şiddeti, yayılma şekli ve hastanın genel durumu değerlendirilir. Fiziksel muayenenin ardından enfeksiyonun varlığını tespit etmek için kan testleri yapılır. Beyaz kan hücrelerinin normalden yüksek olması, vücutta enfeksiyon olduğunu gösterebilir.

Karın boşluğunda sıvı birikimi olan hastalarda, sıvıdan örnek alınarak laboratuvar analizi yapılır. Bu işleme parasentez adı verilir ve alınan sıvıda bakteri varlığı araştırılır. Eğer enfeksiyon tespit edilirse, hastaya uygun antibiyotik tedavisi uygulanır. Tanıyı kesinleştirmek için görüntüleme yöntemlerinden de yararlanılır. Ultrason, röntgen veya bilgisayarlı tomografi (BT) kullanılarak karın bölgesindeki iltihaplanma, sıvı birikimi veya organ hasarları detaylı bir şekilde incelenir.

Peritonit Tedavi Yöntemleri

Peritonit, hızlı tedavi edilmediğinde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilen bir hastalıktır. Tedavi süreci, enfeksiyonun kaynağına ve hastalığın ilerleme derecesine göre belirlenir. Genel olarak enfeksiyonun yayılmasını önlemek, iltihabı azaltmak ve hastanın genel durumunu stabilize etmek amacıyla çeşitli tıbbi müdahaleler uygulanır. Çoğu hasta hastaneye yatırılarak yakından takip edilir ve gerektiğinde yoğun bakım desteği sağlanır. Tedavi sürecinde ilaç kullanımı ve cerrahi müdahaleler en önemli iki tedavi seçeneğidir.

Antibiyotik Tedavisi

Bakteriyel kaynaklı peritonitte, enfeksiyonu kontrol altına almak için güçlü antibiyotikler kullanılır. Genellikle damar yoluyla uygulanan bu ilaçlar, enfeksiyonun hızla yayılmasını önlemeye yardımcı olur. Antibiyotik tedavisine, hastanın durumuna ve enfeksiyonun türüne bağlı olarak değişen sürelerde devam edilir. Özellikle spontan bakteriyel peritonit gibi durumlarda, hastanın bağışıklık sistemi zayıf olabileceğinden antibiyotik tedavisi daha uzun sürebilir.

Eğer peritonit mantar enfeksiyonuna bağlı olarak gelişmişse, antibiyotikler yerine antifungal ilaçlar kullanılır. Tedavi sırasında hastaların kan değerleri ve enfeksiyon belirtileri düzenli olarak takip edilir. İlaç tedavisine rağmen semptomlarda iyileşme görülmezse veya enfeksiyonun kaynağı ortadan kaldırılmazsa, cerrahi müdahale gerekebilir.

Cerrahi Müdahale

Bazı peritonit vakalarında, ilaç tedavisi tek başına yeterli olmayabilir ve cerrahi müdahale kaçınılmaz hale gelir. Mide veya bağırsak delinmesi, apandisit patlaması veya safra kesesi iltihabı gibi durumlar söz konusu olduğunda, enfeksiyonun kaynağını ortadan kaldırmak için ameliyat yapılması gerekir. Cerrahi sırasında, hasarlı dokular temizlenir, karın boşluğu dezenfekte edilir ve gerekirse drenaj tüpleri yerleştirilerek enfekte sıvının vücuttan atılması sağlanır.

Bazı hastalarda bağırsak tıkanıklığı veya doku ölümü geliştiğinde, zarar gören bağırsak bölümlerinin çıkarılması gerekebilir. Cerrahi sonrası hastalar yakından izlenerek antibiyotik tedavisine devam edilir ve iyileşme süreci takip edilir. Peritoneal diyaliz nedeniyle peritonit gelişmişse, enfekte kateter çıkarılarak alternatif diyaliz yöntemleri değerlendirilir.

Peritonitten Korunma Yolları

Peritonit, erken teşhis ve tedavi edilmediğinde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilen bir hastalıktır. Ancak bazı önlemler alarak hastalığın ortaya çıkma riskini önemli ölçüde azaltmak mümkündür. Özellikle peritoneal diyaliz hastaları, karaciğer sirozu olan bireyler ve bağışıklık sistemi zayıf kişiler, enfeksiyon riskine karşı daha dikkatli olmalıdır. Kişisel hijyen kurallarına uymak, sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek ve düzenli tıbbi kontroller yaptırmak peritonitten korunmada en etkili yöntemler arasındadır.

Peritonit riskini azaltmak için alınabilecek önlemler şunlardır:

• Peritoneal diyaliz sırasında hijyen kurallarına dikkat etmek,
• Kronik hastalıkları kontrol altında tutmak ve doktor kontrollerini aksatmamak,
• Sağlıklı ve dengeli beslenerek bağışıklık sistemini güçlü tutmak,
• Mide ve bağırsak hastalıklarını erken teşhis ve tedavi ettirmek,
• Alkol tüketimini sınırlandırarak karaciğer sağlığını korumak,
• Karın bölgesine alınan darbeler sonrası doktora başvurmak,
• Ameliyat sonrası belirtileri takip ederek enfeksiyon riskine karşı dikkatli olmak.

Peritonit Hakkında Sık Sorulan Sorular

Peritonit Olmak Ne Demek?

Peritonit, karın boşluğunu kaplayan zarın iltihaplanmasıyla ortaya çıkan ciddi bir enfeksiyondur. Bu durum genellikle mide veya bağırsak delinmesi, peritoneal diyaliz enfeksiyonu ya da karaciğer hastalıkları nedeniyle gelişir. Hızla ilerleyebilen bir hastalık olduğu için erken teşhis ve tedavi gerektirir.

Peritonit Nasıl İyileşir?

Peritonit, altta yatan nedenin tedavi edilmesiyle iyileşir ve genellikle antibiyotik veya antifungal ilaçlarla kontrol altına alınır. Eğer enfeksiyonun kaynağı mide veya bağırsak delinmesi gibi cerrahi müdahale gerektiren bir durumsa, ameliyat uygulanır. Hastalar tedavi sürecinde hastanede gözlem altında tutulur ve destekleyici tedavilerle vücut fonksiyonları stabilize edilir.

Peritonit Tanısı Nasıl Konur?

Tanı, hastanın belirtilerinin değerlendirilmesi, fiziksel muayene ve laboratuvar testleriyle konur. Kan testleri, enfeksiyonun varlığını belirlerken, karın sıvısı analizi (parasentez) enfeksiyon kaynağını tespit etmek için kullanılır. Görüntüleme yöntemleri (ultrason, BT taraması) karın içindeki iltihaplanma ve sıvı birikimini değerlendirmek için yapılır.

Peritonit Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Tedavi edilmediğinde enfeksiyon hızla yayılır ve sepsis gibi hayati tehlike oluşturan durumlara yol açabilir. Bağırsaklarda, midede veya diğer iç organlarda kalıcı hasar meydana gelebilir. Gecikmiş tedavi, organ yetmezliği ve ölüm riskini önemli ölçüde artırır.

Peritonit Ağrısı Nasıldır?

Peritonit ağrısı genellikle şiddetli, sürekli ve yayılıcı bir karakterdedir. Karın bölgesinde hassasiyet oluşur ve hastalar hareket ettikçe ağrı daha da kötüleşir. Ağrıya genellikle mide bulantısı, kusma ve ateş eşlik eder.

Peritonit Bulaşıcı mıdır?

Peritonit, kişiden kişiye bulaşan bir hastalık değildir. Ancak enfeksiyonun kaynağına bağlı olarak, vücut içinde yayılabilir ve ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Özellikle bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler, enfeksiyon riski açısından daha dikkatli olmalıdır.

Peritonit Geçiren Bir Kişi Tekrar Hasta Olabilir mi?

Daha önce peritonit geçiren kişiler, özellikle altta yatan hastalık devam ediyorsa, tekrar peritonit geçirme riski taşır. Peritoneal diyaliz hastaları, karaciğer sirozu olanlar ve kronik mide-bağırsak hastalıkları bulunan bireyler tekrarlayan enfeksiyonlara yatkındır. Bu nedenle hastalığın nedenine yönelik önleyici tedbirler almak önemlidir.

Peritonit Ne Kadar Sürede İyileşir?

Hastalığın iyileşme süresi, enfeksiyonun şiddetine ve tedaviye verilen yanıta bağlı olarak değişir. Hafif vakalarda antibiyotik tedavisi birkaç hafta içinde sonuç verebilirken, cerrahi müdahale gerektiren durumlarda iyileşme süreci daha uzun olabilir. Hastalar genellikle tedavi sürecinde hastanede gözetim altında tutulur.

Peritonit Olan Bir Hasta Ne Yememeli?

Peritonit geçiren hastalar, yağlı ve ağır yiyeceklerden kaçınmalı, sindirimi kolay ve besleyici gıdalar tüketmelidir. Alkol ve aşırı tuz tüketimi karaciğer sağlığını olumsuz etkileyebileceği için sınırlandırılmalıdır. Enfeksiyon sonrası iyileşme sürecini hızlandırmak için bol su içmek ve dengeli beslenmek önemlidir.

Peritonit Ölümcül müdür?

Erken teşhis ve tedavi ile peritonit tamamen iyileşebilir, ancak tedavi edilmediğinde ciddi sonuçlara yol açabilir. Enfeksiyonun kan dolaşımına yayılması sepsis gibi hayati risk taşıyan durumlara neden olabilir. Bu nedenle, belirtiler fark edildiğinde vakit kaybetmeden tıbbi yardım alınmalıdır.