Kalbi besleyen damarlar dışındaki damarların daralmasıyla ortaya çıkan Periferik (çevresel damar hastalıkları), felç gibi çok ciddi sonuçları olan hastalıklara yol açabiliyor. Kendini en çok damar tıkanıklığı ile belli eden hastalıkları erken tanılamak çok önemli.
Periferik (çevresel) damar hastalığı (PDH), kalbi besleyen koroner damarlar dışındaki damarların besledikleri organlara yeterli kan götüremeyecek şekilde daralmasına veya tıkanmasına deniyor.
Risk Faktörleri Neler?
Diyabet, uzun süreli hipertansiyon, uzun süreli lipid metabolizması bozukluğu, ailesel ateroskleroz (damar sertliği) hikayesi, gut hastalığı, hareket azlığı ve nikotin bağımlılığı risk faktörleri arasında sayılıyor.
Ayrıca PDH koroner arter hastalığı olanlarda, kalp krizi geçirmiş kişilerde, geçici ya da kalıcı felç atakları geçirmiş kişilerde daha sık görülüyor.
Belirtileri Neler?
En sık şikayet edilen konu, ağrı. Ancak ağrıların da özellikleri var: Tıkanması olan kişiler, belirli bir mesafe yürürken ağrı oluşuyor. Tıkanıklık arttıkça yürüyüş mesafesi daha da kısalıyor. Genelde kramp şeklinde kendini belli ediyor. Ancak 2-5 dakika dinlendikten sonra geçiyor.
Tanı Yöntemleri Neler?
Nabız kontrolü ve fizik muayenenin yanında, Doppler Ultrasonografi, MR Anjiyografi, bilgisayarlı tomografi ile anjiyografi ve klasik anjiyografi incelemesi gerekebiliyor.
Tedavi Yöntemi
Risk azaltılması ve eşlik eden hastalıkların tedavisinin yanında, hastanın yaşam kalitesi ve hayati tehlike ile uzuv kaybı tehlikelerinin olup olmadığına göre aşağıdaki tedaviler uygulanabiliyor:
Medikal Tedavi
- Risk faktörlerinin azaltılması
- Yürüme egzersizi
- İlaç tedavisi
- Girişimsel radyolojik tedavi Pta (Balon anjiyoplast), pta+stent implantasyonu, trombolitik (pıhtı eritici tedavi)
- Balon anjiyoplasti
- Balon anjiyoplasti + stent implantasyonu
Cerrahi Tedavi (Endarterektomi, bypass)
Trombendarterektomi TEA (Daraltıcı, tıkayıcı plakların temizlenmesi) Bypass (tıkalı damarların açık olan üst ve alt kısımlarının, sentetik veya hastanın kendi vücudundan alınan bir damar vasıtasıyla birleştirilmesi)
Karotis Arter (Şah Damarı) Hastalıkları
Periferik damar hastalıklarında en çok korkulan durum: İNME
İnme (felç) Nedir?
Beynin bir bölgesine giden dolaşım birkaç dakikadan daha fazla kesildiğinde, o bölgedeki beyin hücrelerinin tahrip olmasıyla hastada görme, konuşma, vücudun belli bölgelerinde hareket ya da his kaybı gelişiyor. Altta yatan hastalık hali geçiciyse, yarattığı belirtiler de geçici oluyor ve bu duruma “Geçici İskemik Atak” deniyor.
Karotis (boyun) Tıkayıcı Arter Hastalığı Nedir?
Karotis damar hastalığı boynun her iki yanından seyrederek, kafatasına giren ve beynin her iki yarımküresini beslemekle yükümlü olan karotis atardamarlarının daralması veya tıkanması sonucunda ortaya çıkıyor.
Belirtiler Neler?
En sık görülen belirtiler şunlar: Etkilenen karotid damarının karşı tarafında kol ve/veya bacakta kuvvet, his ve hareket kaybı, aynı tarafta geçici veya kalıcı görme bozukluğu atağı, bayılma, bilinç kaybı, yüz felci ve konuşma bozuklukları.
Tanı Yöntemleri Neler?
Klinik muayenenin yanı sıra Doppler sonografi, MR anjiyografi, CT anjiyografi, konvansiyonel anjiyografi gibi çeşitli yöntemler kullanılıyor.
Tedavi Yöntemleri
3 tür tedavi yöntemi bulunuyor. Bunlar; medikal tedavi, cerrahi tedavi ve girişimsel radyolojik müdahaleler.
Medikal Tedavi
Risk yönetimiyle eşlik eden hastalıkların tedavisi, kan sulandırıcı tedavi ve damar genişletici ilaçların verilmesiyle yapılıyor.
Girişimsel Tedaviler
Sadece karotis damarı daralmış ancak tam olarak tıkanmamış damarlara uygulanıyor.
Tıkanmış olan karotis damarına herhangi bir müdahaleli tedavi uygulamaya gerek duyulmuyor.
Cerrahi Tedavi
Halen dünyada kalp dışı damar operasyonları arasında uygulama sıklığı olarak 1. sırada yer alıyor. Cerrahi tedavi genel, bölgesel veya lokal anestezi eşliğinde darlığa yol açan plağın endarterektomi yöntemiyle çıkarılması ve gerektiği takdirde yama plasti uygulanarak daralmış karotid damarın genişletilmesi, eğer yeterli çapa sahipse de doğrudan kapatılmasından oluşuyor.
Toplardamar Tıkanıklıkları (Venöz Tromboz)
Toplardamarlarda oluşan küçük bir pıhtının yol açtığı toplardamar tıkanıkları, bazen belirti bile vermiyor. Ancak küçücük pıhtı, tıkadığı yere göre hayati tehlikeye yol açıyor.
Medikal tedaviye yanıt vermeyenlerde, kangren riski görülenlerde ve yoğun akciğer embolisinde cerrahi yöntemler uygulanıyor.
Toplardamar Tıkanıklığı Nedir?
Toplardamar (ven) içinde pıhtı oluşması ve buna farklı derecelerde yangısal değişikliklerin eklenmesi olarak açıklanıyor. Eğer iltihabi bir durum da söz konusu ise o zaman tromboflebit deniyor. Damar üzerinde ağrı, ödem, ısı artışı, kızarıklık ve duyarlılıkla kendini belli ediyor.
Toplardamar Tıkanıklıkları Belirtileri Neler?
Toplardamar tıkanıklıkları en sık baldır toplardamarında oluşuyor. Bu bölgede şişlik, ağrı, kızarıklık, ısı artışı, hassasiyet görülüyor. Ama bu belirtilere, hastaların ancak yüzde 40’ında rastlanıyor.
Bazı hastalarda ise pıhtının koparak kalp ve akciğere atması riski mevcut. O zaman da kardiyak ve pulmoner emboli tabloları oluşabiliyor. Bu durumda nefes darlığı veya göğüs ağrısı ön planda olabiliyor.
Pulmoner Emboli Nedir?
Toplardamardaki pıhtının koparak akciğer arterini tıkaması olarak biliniyor. Hayati risk getiren bir durum. Akciğerin kan akımında 2/3’lük bir azalma ölümle sonuçlanıyor. ABD’de yılda 600 bin kadar pulmoner emboli geliştiği ve 60 bin (%10) kişinin de bu nedenle hayatını kaybettiği biliniyor.
Trombozun kaynağı, yüzde 90 alt ekstremite (bacaklar) ve pelvik venleri oluyor. Derin ven trombozlu (DVT) hastaların yaklaşık yarısında pulmoner emboli oluşuyor.
Toplardamar Tıkanıklığı Tanı Yöntemleri Neler?
Doppler ultrasonografi: Girişimsel olmadığı için olayın gidişini izlemede kolayca kullanılan bir yöntemdir.
Toplardamar Tıkanıklığı Risk Faktörleri Neler?
- Malignite (Kanser)
- Kalça ve pelvis operasyonları
- Şişmanlık
- Varislerin varlığı
- Hareket kısıtlılığı
- Hamilelik
- Oral kontraseptif (doğum kontrol ilacı) kullanımı
- Geçirilmiş DVT (Toplardamar tıkanıklığı)
- Yaşlılık
Derin Ven Trombozunda Tedavi
Venöz trombozlarda eğer büyük bir toplardamar etkilenmiş ise hasta hastaneye yatırılıyor. Eğer pıhtının oluştuğu damar diz altı bölgedekiler gibi küçük damarlar ise bu durumda hasta hastaneye yatırılmadan tedavi edilebiliyor. Sıklıkla kısa süreli de olsa yatak istirahati gerekebiliyor.
İlaç Tedavisi
Genellikle erken dönemde kan sulandırıcılar ve pıhtı eriticiler şeklinde uygulanabiliyor. Sonrasında ise kompresyonlu çoraplar ile günlük fiziksel aktivitelere başlanıyor.
Cerrahi Tedavi
Cerrahi işlem ancak medikal tedaviye yanıt vermeyen ve gangren riski görülen olgularda ve yoğun akciğer embolisinde uygulanıyor.
Derin Ven Trombozu İçin Önlemler
- Venöz göllenmenin engellenmesi
- Egzersizler
- Uzun süreli ayakta kalma ve oturmanın azaltılması
- Antikoagülan (kan sulandırıcı) ilaçlar
FOR INTERNATIONAL PATIENTS
