FOR INTERNATIONAL PATIENTS
Maymun Çiçeği (MPOX) Virüsü Nedir?
MPOX virüsünde en bulaşıcı yol doğrudan temastır. Temasın yanı sıra vücut sıvıları ve kontamine yüzeylerle de bulaşabilir. Enfeksiyon, ateş, baş ağrısı, kas ağrıları, lenf bezlerinde şişme ve ciltte döküntüler gibi semptomlarla ortaya çıkar. MPOX virüsü döküntüleri zamanla kabarcıklar ve yaralar oluşturur. Bu oluşumlar zamanla deri üzerinde kalıcı izler bırakabilir. Kızamık veya uyuz benzeri belirtilerle orta
İki ana türü bulunan maymun çiçeği virüsü Mpox veya Monkeypox adlarıyla da tanımlanmaktadır. Klad I (Kongo Havzası) türü daha ağır seyreder ve ölümcül olabilir. Virüsün bu türünün bulaştığı hastaların yaklaşık yüzde 10’u hayatını kaybetmiştir. Klad II (Batı Afrika) türü ise genellikle daha hafif semptomlarla kendisini gösterir. Bu virüs türünün ölüm oranı yüzde 1 civarındadır. Ancak bağışıklığı zayıf kişilerde, çocuk, yaşlı veya hamilelerde ciddi sorunlar görülebilir.
Vakaların bir çoğu kendiliğinden iyileşebilir. Enfeksiyon genellikle birkaç hafta içerisinde sona erer. Enfekte olan kişilerde kalıcı izler ve hastalığa bağlı sorunlar meydana gelebilir.
Maymun Çiçeği Virüsü İlk Nerede Görüldü?
Maymun çiçeği ya da Mpox virüsü ilk olarak Danimarka’da bir araştırma laboratuvarında görüldü. Maymunlar arasında görülen iki farklı salgında keşfedildi ve tanımı konuldu. Salgınlar sırasında laboratuvarlarda tutulan maymunlarda görülen bir hastalık olması nedeniyle ‘maymun çiçeği’ adı verildi. Ancak virüsün doğrudan maymunlardan kaynaklandığına dair net bir kanıt bulunmamaktadır. Diğer küçük kemirgenlerde de Mpox virüsü görülebilir.
İnsanlarda ise ilk maymun çiçeği vakası 1970 yılında kaydedilmiştir. Maymun çiçeği virüsü Afrika ülkesi Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde kaydedilen bu vaka üzerine araştırma yapıldı. Çiçek hastalığı dünya genelinde tamamen silinmişken, çiçek hastalığına benzer semptomlarla gelen bir çocukta yapılan testlerin böyle bir sonuç ortaya çıkarması üzerine araştırmalar derinleştir. Çocuğun maymun çiçeği virüsü ile enfekte olunduğu belirlendi. Bu vaka, hastalığın insanlar arasında da yayılabileceğini göstermiş oldu.
1970’li yıllardan itibaren özellikle Orta ve Batı Afrika’da birçok maymun çiçeği salgını ortaya çıktı. Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Nijerya, Kamerun, Orta Afrika Cumhuriyeti ve Liberya gibi ülkelerde sık sık salgın rapor edilmiştir. Bu bölgelerde hijyen yetersizliği, temiz su bulmanın zor olması ve sağlık hizmetlerinin yetersiz olması sebebiyle virüsler bir anda geniş kitlelere yayılmıştır.
Maymun çiçeği virüsüne karşı hassas olan çeşitli hayvan türleri arasında; ip sincapları, ağaç sincapları, Gambiya keseli sıçanları, fındık fareleri, primatlar ve diğer bazı hayvanlar bulunmaktadır. Ancak, maymun çiçeği virüsünün doğal döngüsü tam olarak anlaşılabilmiş değildir.
Hastalığın yayılımı genellikle Afrika ile sınırlı kalmıştır. Ancak 2003 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nde meydana gelen salgın, virüsün küresel etkilerini göstermiş oldu. Enfekte hayvanların ithalatı sonucu ortaya çıkan Mpox salgını birkaç eyalette görülmüştür.
Tarih boyunca çiçek hastalığı ile olan benzerliği nedeniyle dikkat çeken maymun çiçeği virüsü geniş çaplı salgınlara neden olmamıştır. Çiçek hastalığı gibi dünya genelinde ciddi bir tehdit olarak görülmese de, 2024 yılındaki salgınla dünyayı alarma geçirmiştir.
Türkiye'de Maymun Çiçeği Hastalığı Var mı?
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), 2024 yılının Ağustos ayında Mpox virüsüne ilişkin acil çağrı yapmıştı. Geçmiş yıllarda nadir de olsa maymun çiçeği virüsü Türkiye’de görülmüştür. Maymun çiçeği Türkiye üzerinde yayılıp yayılmadığı ise merak ediliyor.
Özellikle Afrika kıtasında görülen M çiçeği (mpox) hastalığı vakasına Türkiye'de 2024 yılında rastlanmamıştır. 2022 yılında bir kişide maymun çiçeği hastalığı görülmüş, kişi karantinaya alınmış ve tedavisi yapılmıştır.
Maymun Çiçeği Kimlere Bulaşabilir?
Maymun çiçeği virüsü, insandan insana geçebilir. Genellikle enfekte kişiyle yakın temasta bulunma yoluyla bulaşabilir. Maymun çiçeğinin bulaşacağı kişiler sıklıkla şu kişilerdir:
- Enfekte Hayvanlarla Temas Edenler
- Enfekte İnsanlarla Yakın Temasta Bulunanlar
- Sağlık Çalışanları
- Bağışıklık Sistemi Zayıf Olan Kişiler
- Çocuklar ve Yaşlılar
Enfekte Hayvanlarla Temas Edenler
Maymun çiçeği virüsünün en yaygın bulaşma yollarından birisidir. Enfekte hayvanlarla doğrudan temas eden bir kişi Mpox virüsünü alabilir. Genellikle Afrika kökenli kemirgenler ve primatlar gibi hayvanlarla etkileşimde olan kişilere bulaşır. Hayvanların ısırması, tırmalaması veya vücut sıvıları ile doğrudan temas edildiğinde bulaşma riski daha yüksektir. Ayrıca enfekte hayvanlarını etini tüketme yoluyla da bulaşması mümkündür. Özellikle kırsal bölgelerde avcılık yapan veya hayvan ticareti ile uğraşan kişilerin bu virüse yakalanması daha olasıdır.
Enfekte İnsanlarla Yakın Temasta Bulunanlar
Maymun çiçeği, enfekte bir kişiyle yakın temas yoluyla da bulaşabilir. Virüs; cilt lezyonları, vücut sıvıları, solunum damlacıkları veya kontamine olmuş kişisel eşyalar aracılığıyla yayılabilir. Enfekte bireylerin bakımını üstlenen aile üyeleri de bu virüse maruz kalma riski taşımaktadır. Ayrıca, toplu taşıma araçları gibi kapalı ve kalabalık ortamda da insandan insana bulaşma riski yükselmektedir. Bu nedenle, enfekte bir kişiyle temas edenlerin kişisel hijyen önemlerini hemen alması ve mümkünse izole kalması gerekmektedir.
Sağlık Çalışanları
Sağlık çalışanları enfekte hastalarla doğrudan temas halindedir. Bu nedenle mpox virüsüne maruz kalma riskleri yüksektir. Özellikle koruyucu ekipman kullanmadan bakım sağlayan sağlık personelleri enfekte olma riski altındadır. Hastanelerde maymun çiçeği virüsü tespit edilmesi durumunda enfeksiyon önlemleri alınması gerekmektedir. Sağlık çalışanları mutlaka kişisel koruyucu ekipmanlar kullanmalıdır. Maske, eldiven, önlük kullanılmalı ve enfekte hastalarla temastan sonra uygun dezenfeksiyon işlemi yapılmalıdır.
Bağışıklık Sistemi Zayıf Olan Kişiler
Bağışıklık sistemi zayıf kişilerin maymun çiçeği virüsünden etkilenmesi daha olasıdır. HIV/AIDS hastaları, kanser tedavisi görenler, organ nakli yapılan hastalar virüsün bulaşması durumunda daha ciddi sağlık sorunlarıyla karşı karşıya gelebilirler. Bu gruptaki kişilerde virüs daha şiddetli semptomlara ve sorunlara yol açabilir. Bu nedenle bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerin enfekte olma riski daha azdır.
Çocuklar ve Yaşlılar
Çocuklar ve yaşlılar maymun çiçeği virüsüne karşı daha hassastır. Çocukların bağışıklık sistemleri tam olarak gelişmemiştir. Bu nedenle çocukların enfeksiyondan etkilenmesi daha olasıdır. Yaşlıların da bağışıklık sistemi zayıf olabildiği için risk altındaki gruplar arasındadır. Her iki grup da enfekte olduğunda ciddi sorunlar görülebilir. Çocuklar ve yaşlıların virüs salgınına karşı daha dikkatli olması önerilebilir.
Maymun Çiçeği ve Suçiçeği Hastalığı Arasındaki Fark Nedir?
Maymun çiçeği ve suçiçeği, her ikisi de döküntülü hastalıklardır. Ancak bu hastalıklar farklı virüsler tarafından meydana gelir ve farklı klinik özelliklere sahiptir.
Maymun çiçeği, Orthopoxvirus cinsine ait bir DNA virüsü olan Monkeypox virüsü tarafından oluşan bir hastalıktır. Su çiçeği ise Varicella-zoster virüsünün (VZV) bir enfeksiyonudur. VZV, herpesvirüs ailesine aittir. Çocuklarda suçiçeğine sebep olduğu gibi zona hastalığına da yol açar.
Her iki hastalık da enfekte bireylerle temas yoluyla bulaşır. Ancak maymun çiçeği ayrıca enfekte hayvanlardan bulaşabilir. Suçiçeği ise hayvanlardan bulaşmaz. Genellikle öksürük veya hapşırık gibi damlacık yoluyla bulaşır. Maymun çiçeğinin yayılımı ise enfekte kişilerin cilt lezyonları, vücut sıvıları veya kontamine eşyalarla olur.
Maymun çiçeği, klinik seyir olarak suçiçeğinden daha ağır seyreder. Maymun çiçeği enfeksiyonunda ateş ve döküntü başlamadan önce baş ağrısı, kaslarda ağrı meydana gelir. Ayrıca lenf bezlerinde şişme gibi spesifik belirtiler de ortaya çıkabilir. Suççeğinde ise bu tür belirgin semptomlar genellikle yoktur.
Maymun çiçeğinde döküntüler daha büyük ve daha belirgindir. Ağrılı kabarık lezyonlar şeklinde kendini gösterir. Ayrıca bu lezyonlar genellikle yüz, eller, ayaklarda ve genital bölgelerde yoğunlaşabilir. Suçiçeğinde ise döküntüler daha küçük ve sıvı doludur, tüm vücuda yayılır.
Suçiçeği genellikle çocukluk çağında görülür ve hafif geçer. Ancak bağışıklığı düşük çocuk ve yetişkinlerde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Maymun çiçeği ise özellikle bağışık sistemi zayıf olan kişilerde ölümcül olabilir. Kongo Havzası türünde ölüm oranı yüzde 10’u bulabilir.
Suçiçeğine karşı yaygın olarak kullanılan ve etkili bir aşı mevcuttur. Varicella aşısı olarak adlandırılan bu aşı çocuklara uygulanır. Ancak maymun çiçeği için spesifik bir aşı ve tedavi mevcut değildir. Ancak çiçek aşısının Mpox virüsüne karşı yüzde 85 oranında koruma sağladığı tahmin edilmektedir.
Maymun Çiçeği Ölüm Oranları Nelerdir?
Maymun çiçeği virüsünün iki ana kladı vardır. Klad I ve Klad II arasında ölüm oranları farklılık göstermektedir. Klad I türü daha ölümcül olarak kendisini gösterir. Virüsün bu türünde ölüm oranı yüzde 10’a kadar çıkabilir. Özellikle bağışıklık sistemi düşük kişiler, çocuklar, yaşlılar, hamile kadınlar için ciddi bir sağlık tehdidi oluşturabilir. Klad I genellikle Demokratik Kongo Cumhuriyeti ve çevresindeki ülkelerde görüldü. Bu bölgedeki salgınlar sırasında yüksek mortalite oranları rapor edildi.
Klad II türü ise Klad I’e kıyasla daha düşük ölüm oranına sahiptir. Hafif seyreden bir enfeksiyona sahiptir ve ölüm oranı yüzde 1 civarındadır. Ölüm oranlarının artması sağlık sistemleri, hastalığın yayılma ve teşhis hızı ile hasta olan kişinin bağışıklık sistemine göre değişiklik gösterebilir.
Maymun Çiçeği Virüsü Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Maymun Çiçeği Virüsü Ne Kadar Tehlikelidir?
Mpox, çiçek hastalığına benzer bir virüs olan Orthopoxvirus cinsine ait bir hastalıktır ve dünya genelinde halk sağlığı açısından tehdit oluşturmuştur. Son yıllarda özellikle Afrika'dan Avrupa ve Asya'ya yayılan bu yeni salgın, HIV'in ilk yıllarına benzetildi. Mpox virüsü, genellikle hafif seyirli olmasına rağmen, ciddi vakalarda ölümcül olabiliyor. Hastalık, grip benzeri semptomlar ve vücutta su dolu kabarcıklar şeklinde döküntüler ile karakterizedir. Virüs, sepsis gibi ciddi sorunlara yol açarak ölüme neden olabilir.
Maymun çiçeği virüsü nasıl geçer?
Maymun çiçeği (Mpox), genellikle tedavi gerektirmeden kendi kendine iyileşen bir hastalıktır. Belirtiler genellikle iki ila dört hafta arasında sürebilir ve bu süre zarfında hastalığın semptomları yavaş yavaş azalır. Maymun çiçeği için özel olarak onaylanmış bir antiviral tedavi bulunmamaktadır. Eğer hastalık ağır seyrediyorsa bazı antiviral ilaçlar reçete edilebilir. Bu ilaçlar aslında çiçek hastalığı için kullanılsa da mpox tedavisi konusunda daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir.
Maymun çiçeği hastalığı ne kadar sürer?
Maymun çiçeği (Mpox) hastalığında belirtiler genellikle iki ila dört hafta arasında sürer. Hastalık başlangıcında yüksek ateş, baş ağrısı, kas ağrıları ve lenf bezlerinde şişlik gibi semptomlar ortaya çıkar. Bu belirtileri takiben, ciltte döküntüler ve kabarcıklar gelişir. Çoğu vaka hafif seyreder ve ciddi sorunlar olmadan iyileşir. Ancak, bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde hastalık daha uzun sürebilir ve daha şiddetli olabilir. Semptomların başlamasından iyileşme sürecine kadar geçen süre, genellikle 14 ila 28 gün arasındadır.
Maymun çiçeği virüsü hangi ülkelerde görüldü?
Maymun çiçeği virüsü, tarihsel olarak Orta ve Batı Afrika'da, özellikle Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Nijerya, Kamerun ve Liberya gibi ülkelerde yaygın olarak görüldü. Ancak son yıllarda, virüs Afrika dışına da yayıldı. 2022 yılında, Amerika Birleşik Devletleri, Kanada, Birleşik Krallık, Almanya, Fransa, İspanya ve birçok Avrupa ülkesi dahil olmak üzere dünya genelinde vakalar rapor edildi. Türkiye de bu ülkelerden birisi oldu. Ayrıca, Asya'da Japonya ve Güney Kore gibi ülkelerde de izole vakalar tespit edildi. Bu yayılma, virüsün küresel bir sağlık tehdidi haline gelmesine yol açmıştır.
Maymun çiçeği ile suçiçeği aynı mı?
Mpox ve suçiçeği (Varicella), farklı virüslerin neden olduğu hastalıklardır ve birçok açıdan farklılık gösterir. Suçiçeği Varicella-zoster virüsü (VZV) tarafından meydana gelir. Her iki hastalık da döküntülerle karakterize edilir. Maymun çiçeği hastalığında genellikle daha büyük, kabarık ve ağrılı lezyonlar oluşur. Ayrıca maymun çiçeği hastalığının süresi daha uzundur ve semptomları ciddidir. Suçiçeği ise genellikle çocukluk çağında görülen ve hafif geçen bir hastalıktır. Bu iki hastalık bulaşma ve hastalığın seyri bakımından farklıdır.
Maymun çiçeği pandemisi olur mu?
Maymun çiçeği, diğer adıyla Mpox virüsünün Covid-19 gibi küresel bir pandemi haline gelip gelmeyeceği sık sık merak konusu oluyor. Bilim insanlarına göre bu durum pek olası gözükmemektedir. Bunun temel nedeni ise virüsün bulaşma yollarının sınırlı olmasıdır. Mpox, solunum yoluyla değil, daha çok uzun süreli deri teması veya cinsel ilişki yoluyla bulaşır. Bu nedenle, virüsün üreme ve yayılma hızı Covid-19 pandemisine göre düşüktür. Ancak, enfekte kişilerin sayısının artması ve virüsün farklı ülkelerde görülmesi, yerel salgınların kontrol altına alınmasını zorlaştırabilir.
Maymun çiçeği hastalığı (MPOX virüsü) tarihçesi nedir?
Maymun çiçeği (Mpox) virüsü, ilk kez 1958 yılında Danimarka'da bir laboratuvarda tutulan maymunlarda fark edildi. Bu keşif, virüsün adını belirlemiş olsa da, insanlara bulaşmasının kayıtlara geçmesi 1970 yılını buldu. İlk insan vakası, Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde tespit edildi ve o günden bu yana virüs, Orta ve Batı Afrika’nın izole köşelerinde yayılmaya devam etti. Ancak 2003 yılında, Amerika Birleşik Devletleri'nde enfekte hayvanların ithali ile sınırlı da olsa bir salgın meydana geldi. Yıllarca yerel bir tehdit olarak kalan Mpox, 2022 yılında Afrika’nın dışına taştı ve dünya genelinde yayılmaya başladı.
Maymun çiçeği (mpox) virüsü öldürür mü?
Maymun çiçeği (Mpox) virüsü, genellikle hafif seyreden bir hastalık olarak bilinse de, bazı durumlarda ölümcül sonuçlar ortaya çıkabilir. Klad I olarak adlandırılan tür ölüm oranı %10’a kadar çıkabilen ciddi bir tehdittir. Diğer yandan, Klad II daha hafif bir seyir izler ve bu türde ölüm oranı %1 civarında seyreder. Özellikle bağışıklık sistemi zayıf olan bireyler, çocuklar ve hamile kadınlar gibi hassas gruplar, virüsle karşılaştıklarında daha şiddetli etkilerle karşı karşıya kalabilir. Bu yüzden, virüsün ölümcül olup olmayacağı; enfekte kişinin genel sağlık durumu ve tıbbi süreçle ilgilidir.
Maymun çiçeği (mpox) virüsü yeni bir hastalık mıdır?
Maymun çiçeği virüsü son dönemde dünya gündemine oturmuş olsa da, hastalık yeni ortaya çıkmış değil. 1958’de Danimarka’da keşfedildikten sonra 1970 yılında insanlara bulaştı. 2022 yılında dünya genelinde yaşanan salgınla Mpox virüsü tüm dünyanın dikkatini çekmiş oldu.
Maymun çiçeği (mpox) virüsü neden önemli hale geldi?
Küreselleşme, artan seyahat hareketliliği ve ticaret Mpox’un sınırları aşmasına zemin hazırladı. Eskiden Afrika’nın belli bölgelerinde ufak köylerde görülen bu virüs, modern dünyada hızla yayılıyor. Ancak dünya Covid-19 pandemisini yeni atlatmışken Dünya Sağlık Örgütü’nün acil durum ilanı dikkat çekti. Mpox virüsü ilerde daha büyük sağlık sorunlarına yol açabilir ve dikkatle takip edilmelidir.
Maymun Çiçeği Virüsü Hastalığı (Monkeypox) Yayılma Hızı Nedir?
Maymun çiçeği virüsü (Mpox), özellikle 2024 yılında ciddi bir şekilde yayılma hızını artırdı ve küresel bir sağlık acil durumu ilan edilmesine neden oldu. Orta ve Doğu Afrika'da yeni tespit edilen Clade 1b maymun çiçeği varyantı etkisiyle yayılma sürecinde artış meydana geldi. Demokratik Kongo Cumhuriyeti (DRC) bu yayılmanın merkez üssü haline geldi ve bu ülkede 14.000’den fazla vaka ve 511 ölüm kaydedildi. Diğer ülkelere de hızla sıçrayan virüs Burundi, Kenya, Rwanda ve Uganda gibi ülkelerde ilk kez görülmüştür. Virüsün yayılma hızına bir diğer örnek İsveç olmuştur. Kuzey Avrupa ülkesi İsveç ilk kez bir mpox virüsü vakası bildirmiştir.
Maymun Çiçeği Virüsü Hastalığı (Monkeypox) Görüntüsü Nasıldır?
Maymun çiçeği (Mpox) virüsü, enfekte olan bireylerde ciltte belirgin ve ağrılı lezyonlarla kendini gösterir. Virüsün karakteristik belirtisi bu lezyonlardır, vücudun çeşitli bölgelerinde yaygın ve ağrılı bir şekilde ortaya çıkar. Başlangıçta ciltte düz ve kırmızı lekeler olarak görülen döküntüler, zamanla kabararak içi sıvı dolu kabarcıklar ve püstüller haline gelir. Lezyonlarda daha sonra kabuklanma görülür ve iyileşme süreci boyunca dökülür. Maymun çiçeği görüntüsü genellikle yüzde, ellerde, ayaklarda ve genital bölgede yoğunlaşan kabarcıklar ve döküntülerle karakterizedir. Ancak vücudun diğer bölgelerine de yayılabilir.
Cilt lezyonları, cildin üst tabakasında açık yaralara dönüşebilir ve enfeksiyonun ileri aşamalarında iz bırakabilir. Daha agresif türlerde ise lezyonlar büyük ve yaygın olabilir.
Mpox Virüsünden Korunma Yolları Nelerdir?
Mpox virüsünden korunmak için kişisel tedbir, temizlik ve hijyen kurallarına dikkat etmek gerekir. Enfekte hayvanlar ve insanlarla temasın olmaması faydalı olacaktır. Ellerinizi sık sık ve bol suyla yıkayabilir, sosyal mesafeyi korumalısınız. Kişisel eşyaların paylaşılmaması gerekir. Özellikle sık sık seyahat eden insanların hijyen kurallarına riayet etmesi önemlidir.