FOR INTERNATIONAL PATIENTS
Lipaz Nedir?
Pankreas tarafından üretilen lipaz, gündelik hayatımızda katı ve sıvı yağlardan aldığımız trigliseritlerdeki (yağlardaki) ester bağlarının hidrolizini katalize ederek bu yağları serbest yağ asitlerine ve gliserine parçalayan bir enzimdir. Başka bir deyişle bu enzim, aldığımız yağlardaki bağları kırarak yağları serbest yağ asitlerine ve gliserine ayırır.
Bu işlem sonrasında, lipaz enzimi trigliseritlerin moleküler yapısını parçalar. Trigliseritler, yağ asitlerinin gliserol molekülüne ester bağları ile bağlanmış haliyle bulunur. Lipaz enzimi, bu ester bağlarını hidroliz yoluyla parçalar, böylece yağ asitleri ve gliserol serbest hale gelir.
Yağ asitleri ve gliserol, sindirim sistemi tarafından emilir. Gliserol, enerji üretimi için kullanılabilir veya vücut tarafından başka bileşenlerin sentezinde kullanılabilir. Yağ asitleri ise hücreler tarafından enerji üretimi için kullanılabilir veya yağ depolarında depolanabilir.
Bu süreç, yağların sindirimi ve emilimi için önemlidir çünkü besin maddelerinin vücut tarafından kullanılabilir formda alınmasını sağlar.
Çoğu insan yeterli miktarda pankreatik lipaz üretir, ancak kistik fibrozis, Crohn hastalığı ve çölyak hastalığı olan kişiler gıdalardan ihtiyaç duydukları besini almak için yeterli lipaza sahip olmayabilir.
Lipaz Testi Nedir?
Lipaz, yağların sindirilmesinde önemli bir rol oynar. Bu nedenle özellikle pankreas kaynaklı hastalıkları teşhis etmek amacıyla lipaz testi yapılır. Dolayısıyla lipaz bir kan testidir. Bu test, lipaz enziminin kan dolaşımındaki düzeylerini ölçer ve pankreasın işlevi hakkında bilgi verir.
Lipaz bir kan testi ile ölçülür. Kan testi sırasında, bir sağlık uzmanı küçük bir iğne kullanarak kolunuzdaki bir damardan kan örneği alacaktır. İğne yerleştirildikten sonra, az miktarda kan bir test tüpüne veya şişeye toplanır. Daha sonra tahlil işlemi yapılır ve sonuçlar doktor tarafından değerlendirilir.
Hangi Belirtiler Gösterildiğinde Lipaz Testi Yapılır?
Lipaz testi genellikle aşağıdaki belirtileri gösteren hastalara uygulanır:
- Karın ağrısı
- Bulantı
- Kusma
- İştahsızlık
Bu belirtiler genellikle akut pankreatit veya diğer pankreas hastalıklarının işaretleri olabilir. Ayrıca, sarılık veya ani kilo kaybı gibi pankreas ile ilişkili diğer semptomlar da lipaz testinin yapılmasını gerektirebilir.
Lipaz Testi Ne İçin Yapılır?
Lipaz testi, pankreasın sağlığını değerlendirmek ve çeşitli pankreas hastalıklarını teşhis etmek için yapılır. En yaygın kullanım alanlarından biri, akut pankreatit teşhisidir. Bu test, kronik pankreatit, pankreas kanseri veya pankreasın başka türdeki bozukluklarının belirlenmesinde de kullanılabilir.
Pankreası etkileyen hastalıkların yanı sıra lipaz testi, aşağıdaki kronik hastalıkların teşhisinde de yardımcı olur:
- Kistik fibrozis
- Crohn hastalığı
- Çölyak hastalığı
- Test Sonuçları
Lipaz test sonuçları, lipaz düzeylerinin normal, yüksek veya düşük olup olmadığını gösterir. Normal dışı sonuçlar, genellikle ileri tetkikler gerektiren bir durumu işaret eder. Doktorlar, test sonuçlarını diğer laboratuvar testleri ve klinik belirtilerle birlikte değerlendirir.
Lipaz Yüksekliği
Lipaz seviyelerinin yüksek olması, genellikle akut pankreatit gibi pankreas iltihabını işaret eder. Bunun dışında pankreas kanseri, böbrek yetmezliği, safra kesesi hastalıkları gibi durumlar da lipaz düzeylerinin yükselmesine neden olabilir.
Nedenleri
Yüksek lipaz düzeylerinin nedenleri arasında pankreatit, safra yolu tıkanıklığı, böbrek yetmezliği ve bazı ilaçların yan etkileri bulunur. Her bir hastada, yüksek lipaz düzeylerinin altında yatan sebeplerin doğru bir şekilde teşhis edilmesi önemlidir.
Lipaz Düşüklüğü
Lipaz düzeylerinin düşük olması daha nadir görülen bir durumdur ve genellikle pankreasın yetersiz işlev göstermesiyle ilişkilidir.
Lipaz düşüklüğü, pankreasın fonksiyonel sorunlarını gösterebilir ve genellikle diğer klinik bulgularla birlikte değerlendirilir. Tedavi nedenlere bağlı olarak değişir ve genellikle pankreasın fonksiyonunu iyileştirmeye veya riskleri önlemeye yöneliktir. Bu nedenle, lipaz düşüklüğü teşhis edildiğinde, nedenlerin dikkatlice değerlendirilmesi ve uygun tedavinin belirlenmesi gerekir.
Nedenleri
Düşük lipaz düzeylerinin nedenleri arasında kronik pankreatit, pankreatektomi (pankreasın kısmi veya tamamının çıkarılması) ve bazı genetik durumlar sayılabilir.
Lipaz Normal Değerleri
Lipaz testinin normal değerleri laboratuvara ve kullanılan test metotlarına göre değişiklik gösterebilir. Genellikle yetişkinler için normal lipaz değerleri 12/53 IU/L arasında değişir. (Acıbadem Labmed) Ancak, her laboratuvarın referans aralığı farklı olabilir ve test sonuçlarını yorumlarken bu referans değerler dikkate alınmalıdır.