Krup Nedir?
Krup, nefes almayı engelleyen ve oldukça belirgin şekilde havlamaya benzeyen karakteristik bir öksürüğe neden olan bulaşıcı bir üst solunum yolu enfeksiyonu hastalığına verilen isimdir.Krup hastalığının öksürük dahil olmak üzere belirti ve semptomlarının tamamı ses telleri, gırtlak nefes borusu yani diğer adıyla trakea ve bronşiyal tüplerin yani bronşların etrafında gerçekleşen şişmeden kaynaklanır. Öksürme sırasında hava bu daralmış geçitten zorlanarak geçer ve şişmiş olan ses telleri bu süreçte havlamaya benzer bir ses çıkmasına neden olur. Benzer sebeplerden dolayı nefes sürecinde de genellikle tiz bir ıslığa benzer bir ses, yani stridor duyulabilir.Krup genellikle daha küçük çocuklarda görülen bir hastalık türüdür. Krup yaygın olarak ciddi bir hastalık değildir ve çoğu vakada çocuk evde tedavi edilebilir.Krup Neden Olur?
Krup vakaları yaygın olarak bir viral enfeksiyondan, çoğunlukla da bir parainfluenza virüsünden kaynaklanır. Çocuklar, hasta bir birey tarafından hapşırma veya öksürme sırasında havaya yayılan enfekte solunum damlacıklarını soluyarak bir virüse yakalanabilirler. Bu damlacıklarda bulunan virüs parçacıkları, oyuncaklarda ve diğer yüzeylerde de uzun süre hayatta kalabilir. Kontamine yüzeye dokunan bir çocuk, ardından eliyle gözlerine, burnuna veya ağzına dokunursa, virüs sistemine girebilir ve bunu bir enfeksiyon takip edebilir.Krup hastalığına yakalanma riski en çok 6 ay ile 3 yaş arasındaki çocuklarda görülür. Çocukların hava yolları daha dar olduğundan, krup hastalığının belirti ve semptomlarını belirgin bir şekilde göstermeye daha fazla yatkındırlar.
Krup İle Ortaya Çıkabilecek Komplikasyonlar Nelerdir?Krup vakalarının büyük bir çoğunluğu hafif belirtiler ile seyreder. Vakaların küçük bir yüzdesinde ise havayolu çocuğun solunumunu engelleyecek kadar şişebilir. Nadir vakalarda ise, trakeada ikincil bir bakteriyel enfeksiyon meydana gelebilir, bu da yine nefes almada güçlüklere yol açabilir. Nefes almada meydana gelen herhangi bir güçlük her zaman acil tıbbi bakım gerektirir. Krup nedeniyle acil bakım için acil servise götürülen vakalardan sadece çok azında hastaneye kaldırma gerekli olur.
Krup Nasıl Önlenir?Krup hastalığını önlemek için alınacak önlemler ve atılabilecek adımlar soğuk algınlığı ile gribi önlemek için yapılanlar ile aynıdır. Sağlıklı hijyen alışkanlıkları, ve sık sık el yıkama en önemli önlemdir. Çocuklar hasta olan diğerlerinden uzak tutulmalıdır. Bireyler ellerine değil, dirsek içlerine öksürme ya da hapşırma için teşvik edilmelidir.
Daha ciddi ikincil enfeksiyonları önlemek için çocukların aşıları güncel tutulmalıdır. Difteri ve Haemophilus influenzae tip B yani Hib aşıları, en nadir görülen ancak en tehlikeli olan üst solunum yolu enfeksiyonlarından bazılarına karşı koruma sağlar. Ancak henüz parainfluenza virüslerine karşı koruma sağlayan etkin bir aşı geliştirilememiştir.
Krup Belirtileri Nelerdir?
Krup hastalığının belirti ve semptomları genellikle tipik bir soğuk algınlığına benzer bir şekilde başlar. Eğer hastalık sürecinde yeterli iltihaplanma ve öksürük görülürse çocukta ağlama ve öksürme ile daha da kötüleşen ve yüksek sesle havlamaya benzeyen öksürük ile başlayan belirtiler görülür. Öksürüğe bağlı anksiyete ve ajitasyon sonucunda belirti ve semptomların ağırlaştığı bir döngü ortaya çıkabilir. Krup belirtileri arasında öksürük haricinde diğer belirti ve semptomları arasında ateş, boğuk ses ve gürültülü, yorgun nefes alma bulunur.Krup hastalığının belirti semptomları tipik olarak geceleri daha ağırlaşır ve genellikle üç ila beş gün devam eder. Eğer çocukta görülen semptomlar şiddetliyse, zaman içerisinde daha ağırlaşıyorsa, hastalık üç ila beş günden daha uzun sürdüyse veya normal evde tedavi yöntemlerine bir yanıt vermiyorsa bir doktora başvurmak gereklidir.Çocuğun hem nefes alırken, hem de nefes verirken gürültülü, tiz solunum sesleri çıkardığı, ağlamadığı ya da heyecanlı olmadığı halde tiz nefes sesleri çıkardığı, salya akıttığı veya yutkunma güçlüğü çektiği, görünümü normalden daha endişeli, heyecanlı, yorgun veya halsiz olduğu, normalden daha hızlı nefes aldığı, nefes almada zorluk çektiği ya da burun, ağız veya tırnaklardaki ciltte mavimsi ya da grimsi bir renk değişimi görüldüğü durumlarda acil tıbbi yardım istenmesi gereklidir.
Krup Nasıl Teşhis Edilir?
Krup genellikle bir doktor tarafından, normal soğuk algınlığı kontrolü sırasında teşhis edilir. Doktor bu süreçte çocuğun nefes alışını gözlemler, steteskopla çocuğun göğsünü dinler ve boğazını inceler. Bazı vakalarda diğer olası hastalıkların ihtimalini dışlamak için röntgen gibi görüntüleme testleri ya da laboratuvar testlerinden faydalanmak, doğru tanının konulması için gerekli olabilir.Krup Nasıl Tedavi Edilir?
Krup hastalığının tedavisi normal şartlar altında belirti ve semptomların ciddiyetine göre değişiklik gösterir. Normalde dinlenme yeterliyken, eğer çocuğun belirti gösterme süresi üç ila beş günden uzun sürerse veya kötüleşirse, doktor çocuğa hava yolundaki iltihabı azaltmak için bir tür steroid reçete edebilir. Bu ilacın faydaları genellikle birkaç saat içinde hissedilir. Uzun süreli etkileri nedeniyle genellikle tek doz kullanılması önerilir.Doktor ayrıca hava yolu inflamasyonunu azaltması için soluma terapisi verebilir. Bu ilaçların etkileri hızlı görülür ancak yine hızlı bir şekilde kaybolur. Doktor tarafından çocuk için ikinci bir dozun gerekli olup olmadığını kesin olarak belirlenebilmesi için çocuk eve gitmeden önce muhtemelen birkaç saat acil serviste gözlenmesi gerekecektir. Çok şiddetli krup vakalarında durumun doğru takibi ve gerekli ek tedavilerin uygulanması için hastaneye yatış yapılması gerekli olabilir.
Krup Nasıl Geçer?Krup hastalığı vakalarının büyük bir çoğunluğu evde tedavi edilebilir. Yine de krup belirti ve semptomları nedeniyle korkutucu olabilir, özellikle de nefes darlığı nedeniyle doktora veya acil servise gidilmesi gerekirse. Krup tedavisi tipik olarak semptomların ciddiyetine dayanır.Krup hastalığı süresince çocuğu rahatlatmak ve sakin tutmak önemlidir, çünkü ağlama ve ajitasyon hava yolu tıkanıklığını kötüleştirir. Çocuğu kucaklamak, ninniler söylemek veya sakin bir hikaye okumak yardımcı olabilir. Eğer sevdiği oyuncaklar varsa çocuğa verilebilir. Ancak bu oyuncaklar başkaları ile hijyenik bir şekilde temizlenmeden paylaşılmamalıdır. Çocuğun sakin kalması önemli olduğu için ebeveynler de sakinleştirici bir ton ile konuşmaya özen göstermelidir.
Krup İçin Yaşam Tarzı Değişiklikleri Ve Evde BakımKrup genellikle üç ila beş gün içinde seyrini tamamlayarak iyileşir. Bu süreçte alınacak birkaç basit önlem çocuğun rahatlaması için yardımcı olabilir. Öncelikle sakin kalmak önemlidir. Çocuk rahatlatılmalı, veya dikkati dağıtılmalıdır. Kucaklamak, kitap okumak veya sakin bir oyun oynamak faydalı olabilir. Ağlamak nefes almayı zorlaştırır.
Hasta çocuk rahat ve dik bir pozisyonda tutulmalıdır. Çocuğu kucakta tutmak, veya sevdiği bir sandalyeye ya da bebek koltuğuna yerleştirmek dik oturmayı ve dolayısıyla nefes almayı kolaylaştırabilir.
Çocuğun bulunduğu ortamdaki havanın nemlendirilmiş veya serin olmasının hastalık için yararlı olduğuna dair bir kanıt olmamasına rağmen, birçok ebeveyn nemli havanın veya soğuk havanın çocuğun nefes almasına yardımcı olduğuna inanır. Nemli hava için, duştan sıcak su akmasıyla oluşan buharla dolu bir banyodan faydalanmak, veya oda nemlendiricilerinden faydalanmak mümkün olabilir. Dışarısının soğuk olduğu günlerde çocuğun soğuk havayı soluması için bir pencere açılabilir.
Çocuk hastalık boyunca sıvı almalıdır. Bebekler için anne sütü veya mama yeterli gelebilir. Daha büyük çocuklar için çorba veya dondurulmuş meyveler yatıştırıcı ve etkili olabilir.
Doktor tavsiyesine göre, özellikle de çocuğun ateşi varsa reçetesiz satılan ateş düşürücü ilaçlar faydalı olabilir. Ancak reçetesiz satılan soğuk algınlığı ilaçları her yaşta çocuk için tavsiye edilmez, ve özellikle 2 yaşından küçük çocuklarda zararlı olabilir. Ayrıca reçetesiz öksürük ilaçları krup hastalığına yardımcı olmaz.
Dinlenme teşvik edilmelidir. Uyku, vücudun enfeksiyonla savaşmasına yardımcı olabilir. Çocuğun öksürüğü gün içinde iyileşebilir, ancak gece tekrar ortaya çıkabilir. Çocuğun belirti ve semptomları daha ağır hale gelirse, ebeveynler hızlı hareket edebilmek için çocuğun yanında, aynı odada uyumayı tercih edebilirler.