Kortizon Nedir? Kortizon Neden Kullanılır?

Kortizon Nedir?

Kortizon, aynı zamanda glukokortikoid adı verilen bir kortikoid hormonudur. Bu hormon insan vücudu tarafından doğal olarak sentezlenir. Bağışıklık sisteminin doğal tepkilerini azaltarak, vücudun göstermiş olduğu iltihaplanma tepkilerini baskılar. Kortizon ağızdan alınan bir ilaç olarak reçete ile satılmaktadır ve yanlış kullanım sonucunda çok ağır tıbbi sorunlara yol açabilecek bir ilaç türüdür.

Kortizon Neden Kullanılır?

Kortizon adrenokortikal yetmezlik yani adrenalin yetmezliği, anemi , astım , başta mevsimsel alerjiler olmak üzere çeşitli alerjik tepkiler, lupus , osteoartrit ve romatoid artrit dahil olmak üzere artrit tipleri, şiddetli sedef hastalığı gibi cilt rahatsızlıkları, ile ülseratif kolit gibi birkaç farklı tıbbi durumun tedavisinde kullanılır. Aynı zamanda bazı hormonların eksikliği durumunda, bu hormonları yerine koyma tedavisi sürecinde de kullanılabilir.

Kortizon Nasıl Etki Gösterir?

Kortizon, steroid bir ilaçtır. Vücutta bağışıklık sisteminin gösterdiği tepkilerden kaynaklanan şişlik ve iltihaplanmayı azaltmaya yardımcı olur. Bağışıklık sistemi tarafından inflamasyona neden olan moleküllerin salınmasını durdurarak çalışır.

Kortizonun Yan Etkileri Nelerdir?

Kortizonun sebep olabileceği hafif ve ciddi yan etkiler vardır. Kortizon , diğer ilaç türleri gibi hemen her bireyi farklı etkileyebilir; öte yandan ilacın uygulama yolları, kullanım süresi gibi çeşitli farklılıklar da farklı yan etkilerin daha sık veya seyrek görülmesine neden olabilir. Bu nedenle olası yan etkiler her zaman bireyin tıbbi geçmişini bilen bir sağlık uzmanına bildirilmelidir. Kortizonun yaygın yan etkileri arasında ;

• Baş ağrısı
• Huzursuzluk
• Kafa karışıklığı
• Kilo almak
• Kusma
• Mide bulantısı
• Uyku problemi ile ağır terleme, akne yani sivilce, deride incelme ve kızarıklık gibi çeşitli cilt sorunları bulunur.

Bu etkiler birçok vakada, özellikle hafif seyrediyorsa, birkaç gün veya birkaç hafta içinde kaybolabilir. Daha şiddetli seyrettikleri veya kendiliğinden ortadan kalkmadıkları durumlarda doktora başvurulması gereklidir.

Kortizonun ciddi yan etkileri arasında;

• Alerjik reaksiyonlar
• Çocuklarda büyüme yavaşlaması
• Sindirim sistemi sorunları
• Glokom
• Kalp yetmezliği
• Kas sorunları
• Nöbetler ile vücudun sıvı ve elektrolit tutmasındaki sorunlar sayılabilir.
  

Ciddi yan etkileri gösteren bireyler bir an önce doktor aramalıdır. Eğer belirtiler hayati tehlike arz ediyorsa veya birey tıbbi bir acil durum yaşadığını düşünüyorsa acil tıbbi yardım almalıdır. Ciddi yan etkilerin çok sayıda farklı belirti ve semptomları olabilir.

Kortizondan kaynaklanan a lerjik reaksiyonların belirti ve semptomları arasında arasında;

• Deri döküntüsü
• Kaşıntı
• Kurdeşen ile yüzde, dudaklarda veya dilde şişme bulunur.

Alerjik reaksiyon gösteren bireyler bir an önce tıbbi yardıma başvurmalıdır. Buna ek olarak alerjik reaksiyon gösteren bireyler, o ilacı asla tekrar kullanmamalıdır, çünkü bir sonraki kullanım vücudun ölüme yol açabilecek kadar ağır bir alerjik tepki vermesine neden olabilir.

Kortizondan kaynaklanan gastrointestinal yani mide ve bağırsak sorunları ile belirtileri arasında;

• üst mide ağrısı ile siyah, katranlı dışkı belirtileri ve peptik ülser ve mide bulantısı
• kusma ve üst midede ağrı belirtileri ile pankreatit yani pankreas iltihabı bulunur.
  

Kortizondan kaynaklanan glokomun belirti ve semptomları arasında;

• Bulanık görüş
• Çift görme
• Göz ağrısı sayılır.
  

Kortizondan kaynaklanan kalp yetmezliğinin belirti ve semptomları arasında;

• Nefes darlığı
• Hızlı kalp atış yani nabız hızı
• Kollarda ve bacaklarda şişme
• Yüksek tansiyon görülebilir.
  

Kortizondan kaynaklanan kas ve kemik sorunlarının belirti ve semptomları arasında;

• Kas güçsüzlüğü,
• Omurga kemiklerinde kırıklar,
• Osteoporoz ile tendon kopması sayılır. Vücutta sıvı birikmesi ise kortizondan kaynaklanan sıvı ve elektrolit sorunlarının belirtileri arasında görülebilir.
  

Kortizonun Diğer İlaçlarla Etkileşimleri Nelerdir?

Kortizon bireyin alabileceği diğer ilaçlar, vitaminler, takviyeler veya şifalı olduğu öne sürülen bitkilerle etkileşime girebilir. Etkileşim, başka bir maddenin bir ilacın çalışma şeklini değiştirmesidir. Bu durum hem ilacın etkinliğini azaltabilir, hem de zararlı yan etkilere yol açabilir. Etkileşimlerin önlenebilmesi için bireyin doktoru, bireyin kullandığı tüm ilaçları dikkatli bir şekilde yönetmelidir. Bu nedenle birey doktora aldığı tüm ilaçlar, takviyeler, vitaminler, veya şifalı bitkiler hakkında bilgi vermelidir.

Kortizon ile birlikte kullanılmaması gereken ilaçlar arasında, öncelikle canlı aşılar bulunur. Kortizon kullanan bir birey canlı aşı aldığında, bağışıklık sistemi aşıdaki zayıflatılmış virüse karşı direnç oluşturamayabilir. Bu nedenle virüs zayıflatılmış olsa dahi bireyin vücuduna yayılabilir ve enfeksiyona neden olabilir.

Kortizon Ne Zaman Kullanılmamalıdır?

Kortizona karşı herhangi bir kullanımda alerjik reaksiyon gösteren bireyler, tekrar kortizon almamalıdır . Tekrar kortizon kullanımı vücudun ciddi sorunlara yol açabilecek düzeyde ağır bir alerjik tepki vermesine neden olabilir.

Halihazırda bakteriyel, fungal yani mantar kaynaklı veya viral enfeksiyonu olan bireyler kortizon kullanmamalıdır . Kortizon vücudunuzun enfeksiyonlara tepkisini zayıflatabilir ve ciddi veya ölümcül sonuçlara yol açabilir. Kortizon aynı zamanda bağışıklık sistemini baskıladığı için enfeksiyonun semptomlarını da örterek ne kadar ağır ve ciddi olduğunun anlaşılmasına engel olabilir. Ancak, bağışıklık sisteminin aşırı tepki gösterdiği kimi enfeksiyon durumlarında, bağışıklık sistemi tepkisinin vücuda vereceği hasarı engellemek için hekim kontrolünde kortizon türevi ilaçlar kullanılabilir.

Kortizon yüksek tansiyon veya kalp sorunları olan bireylerde tansiyonu yükseltebilir veya kalp rahatsızlıklarını daha da kötüleştirebilir.

Diyabet hastaları doktorlarına kortizonun kendileri için güvenli olup olmadığını sormalıdır. Kortizon kan şekerini artırabilir ve bireyin kan şekeri değerlerinin daha sık ölçülmesi gerekebilir. Buna ek olarak diyabet ilaçlarının dozajında değişiklik gerekebilir.

Glokom veya göz problemleri olan bireylerde kortizon göz enfeksiyonu gelişmesi riskini artırır.

Kortizon mideyi ve bağırsakları tahriş edebilir. Bu da mide veya bağırsak sorunları olan bireylerde durumu daha da kötüleştirebilir.

Karaciğer sorunları olan veya böbrek problemi olan bireyler kortizonun kendileri için güvenli olup olmadığını doktorlarına sormalıdır. Kortizon bu problemleri de daha ağır hale getirebilir.

Nöbet geçirenler bireyler, ile psikiyatrik ve duygudurum bozuklukları olan bireyler de kortizonun kendileri için güvenli olup olmadığı konusunda doktorlarına danışmalıdır.

Tüm bu nedenlerden ötürü, kortizon türevi ilaçlar sadece bireyin tıbbi durumunu bilen bir hekim kontrolünde kullanılmalıdır.

Hamilelikte Kortizon Kullanımı

Hamile olan veya hamile kalmayı planlayan bireyler doktorlarına başvurmalı ve kortizonun gebelikte oluşturabileceği çeşitli riskler hakkında bilgi almalıdır. Kortizon, özellikle gebelik sürecinde yalnızca, ilacın potansiyel yararı göz önüne alındığında potansiyel risk kabul edilebilir ise kullanılmalıdır. Kortizon alırken hamile kalan bireyler derhal doktora başvurmalıdır.

Kortizon anne sütüne geçebilir ve emzirilen bir çocukta yan etkilere neden olabilir. Bu yan etkiler arasında büyüme ve gelişmede yavaşlama bulunur. Kortizon kullanımı sırasında emzirme konusunda doktor ile konuşulmalı ve emzirmenin bırakılıp bırakılmayacağı, yoksa kortizol alımının mı durdurulacağı belirlenmelidir.

Kortizon Nasıl Alınır?

Kortizon hem kısa hem de uzun süreli tedavi süreçlerinde kullanılabilir. Doktor, kortizonu bireyin durumuna göre uygun bir dozaj belirleyerek reçete edecektir. Doktor bu dozajı ve formunu belirlerken bireyin yaşına, tedavi edilen durumun ne olduğuna, durumun şiddetine, varolan diğer tıbbi durumlara, kullanılan diğer ilaçlara ve ilk doza nasıl tepki verildiğine göre karar verecektir.

Kortizon ile yapılan tedavinin süresi, bireyin tıbbi durumuna bağlı olacaktır. Kortizon reçete edildiği gibi kullanılmazsa, yan etkilerinin görülmesi riski yüksektir.

Kortizonu aniden almayı bırakan bireyler, yoksunluk belirtileri yaşayabilir. Doktor, kortizon kullanımının bırakılması gerektiğinde dozu zaman içerisinde yavaşça azaltacaktır. Kortizonu hiç almayan bireylerin tedavi gerektiren tıbbidurumu tedavi edilmez ve daha da kötüleşebilir.

Kortizon dozlarının kaçırılması veya ilacın reçete programına uygun alınmaması durumunda ilaçlar işe yaramayabilir ve etkisi azalabilir. Kortizonun etkin olması için tedavi sürecinde bireyin vücudunda her zaman belirli bir miktarın bulunması gerekir.

Aşırı doz ya da fazla kortizon kullanımı vücutta tehlikeli seviyelerde birikime yol açabilir. Kortizonun aşırı dozunun belirtileri arasında hazımsızlık, iştah artışı, sinirlilik, ve uykusuzluk yani uykuya dalma veya uykuda kalma sorunları bulunur. Fazla kortizon aldıklarını düşünen bireyler tıbbi destek aramalıdır. Semptomların şiddetli olması durumunda ise acil tıbbi yardıma başvurulmalıdır.

Doktor aksini belirtmediği sürece kortizon yiyecek ve bir bardak su ile alınmalıdır. Bu mide rahatsızlığını azaltmaya yardımcı olabilir. Kortizon oda sıcaklığında, ışıktan uzak bir yerde tutulmalıdır. Kortizon banyo gibi nemli alanlarda saklanmamalıdır.

Birey ilacını seyahat ederken her zaman yanında taşımalıdır. Uçuşta bagaja verilmemeli, bireyin yanında tutulmalıdır. Havaalanı X-ray makineleri ilaca zarar veremezler. Bireyin havalimanı personeline ilaç için etiket göstermesi gerekebilir, bu nedenle ilacın orijinal reçetesi ve kabının bireyin yanında bulunması gerekli olabilir.

Kortizon arabanın torpido gözünde tutulmamalı veya arabanın içinde bırakılmamalıdır. Özellikle havanın çok sıcak veya çok soğuk olduğu dönemlerde bundan kaçınılmalıdır.

Kortizon tedavisi sürecinde doktor ve birey sağlık sorunlarını ortak olarak takip etmelidir. Bu, kortizon kullanımı sürecinde bireyin güvende kalmasına yardımcı olmalıdır. Takip edilmesi gereken bazı değerler tansiyon seviyeleri, potasyum seviyeleri ve şeker hastalığı olan bireyler için kan şekeri seviyeleridir.

Kortizon İle Beslenme

Kortizon vücudun tuz ve su tutmasına neden olabilir. Ayrıca potasyum seviyesini de etkileyebilir. Doktor bireyden potasyum takviyesi almasını veya tuz kullanımının azaltılmasını isteyebilir.

Önemli Uyarı

Kortizon vücudunuzun enfeksiyonlarla savaşma yeteneğini zayıflattığı için özellikle sistemik, yani tüm vücudu etkileyen kortizon ilaçları kullanan bireyler su çiçeği veya kızamık olan insanlardan, özellikle aşı olmadılarsa ve daha önce bu hastalıkları geçirmedilerse uzak durmalıdır.