Kifoz Nedir?
Kifoz yalnızca küçük çocuklarda değil, yaşlılarda da tehlikeli bir hastalık. Skolyoz genellikle gerçek bir sağlık sorununa neden olmazken, daha az bilinmesine rağmen kifoz başlı başına hayati tehlike oluşturabiliyor.
Kifoz, omurganın öne eğrilmesi durumudur. Aslında omurga sırt bölgesinde zaten öne eğik (kifotik), bel bölgesinde ise çukur (lordotik) bir görünümdedir. İşte sırttaki öne eğikliğin normalin üzerine çıkması (50-60 dereceden fazla olması) ya da beldeki çukurluğu düzelmesi (15 derecenin altına inmesi) ya da kaybolması durumunda kifoz ortaya çıkıyor.
Kifoz Nedir, Anormal Kifoza Neler Sebep Olur?
Omurgaya arkadan baktığımız zaman omurların birbiri üzerine diziliminden oluşan ve kafa ile leğen kemiğinin tam ortasından geçen bir izdüşümü olan düz bir kolon olduğunu görürüz.
İnsan omurgasına yandan bakınca ise böyle bir düz hat olmadığını ve omurların her birinin birbirleri ile bir açı yaparak oluşturduğu fizyolojik birtakım eğrilikler olduğunu görürüz. Örneğin göğüs, sırt bölgemizde bir kifoz (kambur) varken bunu izleyen bel bölgemizde bir çukurluk vardır.
İnsanların göğüs, sırt bölgesindeki kifoz kişiler arasında çok geniş bir farklılık gösterir. Bir başka deyişle sizin de etrafınızda gözlediğiniz gibi, bazı insanlar daha kambur dururken bazıları daha dik durmaktadırlar. Bu kamburluğun fizyolojik olarak kabul edilen ölçüsel bir sınırı vardır.
İnsanın rahat ayakta durduğu pozisyonda çekilen yan radyografisinde yapılacak bir açı ölçümünde, bu sınır 20 derece ile 55 derece arasında değişmektedir. Yani 20 derece kifozu olan bir insanın da, 55 derece kifozu olan bir insanın da kifozları normal sınırlar içinde kabul edilir. Dolayısıyla bir ailenin herhangi bir bireyinin diğer bir bireyden daha az ya da daha fazla kambur olması son derece normaldir.
Postürel (Kötü Duruşa Bağlı) ya da Pozisyonel Kamburluk Nedir?
Biraz önce tanımladığımız fizyolojik ayakta duruşta 35 derecelik kifozu olan bir insanın kötü duruşa bağlı kamburluğunun (kifozunun), örneğin 55 dereceye çıkması pozisyonel bir kamburluktur. Ailelerin çocuklarında gördükleri kamburluk şikayetinin en sık nedeni budur.
Yapısal Kamburluk ya da Schuermann Kifozu Nedir?
Yapısal kamburluk, o kişinin fizyolojik ayakta duruşta dahi 55 derecenin üzerinde olan ve çoğu zaman altta yatan bir kemik veya yumuşak doku patolojisine bağlı ortaya çıkan kamburluktur.
Bu kamburluk doğuştan omurga anomalilerine (konjenital kifoz), bazı kemik hastalıklarına (iskelet displazisi, nörofibromatozis vs.), omurga enfeksiyonu (omurga tüberkülozu vs.) veya omurga kırıklarına bağlı omurların hasar görmesiyle oluşabilen çeşitli sinir ve kas hastalıklarına bağlı olabilir.
Ancak, büyümekte olan hastalarda yapısal kamburluğun en sık nedeni Schuermann hastalığı diye tanımlanan ve nedeni bilinmeyen bir etkilenmeye bağlı, omurgaların dikdörtgen şekillerini kaybedip üçgenleşmesi ile ortaya çıkan kamburluktur. Schuermann hastalığı tedavi edilmezse kamburluğun artması ve tehlikeli boyutlara ulaşması ile sonuçlanabilir.
Kifoz , kişilerde omuzların yuvarlak olması ve kamburluk dışında ağrı gibi belirtilere genelde sebep olmaz.
Şiddetine Göre Az veya Çok, Aşağıdaki Gibi Kifoz Belirtileri Gösterebilir:
- Sırt veya omuzda ağrı ve sertlik
- Bacaklarda sürekli olarak uyuşma ve zayıflar
- Aşırı yorgunluk
- Duruş bozukluğu
- Nefes darlığı veya solunum güçlüğü
Tedavi Gerektiren Ciddi Kamburluk ve Postürel Kamburluk Nasıl Ayırt Edilir?
Ailelerin kolaylıkla yapabileceği bir test ile ikisi birbirinden ayırt edilebilir. Çocuğunuza dik dur dediğinizde mevcut kamburluğunu belirgin olarak düzeltebiliyor ise, bu büyük ihtimal ile postürel kamburluktur. Burada dikkat edilmesi gereken kamburluğun nereden düzeldiğidir.
Eğer kamburluk en çıkıntılı yerinden düzeliyorsa sorun yoktur. Bazen kamburluğun en çıkıntılı yeri hiç düzelmez ve daha üst ile alttaki omurlardan bir miktar düzelme olabilir. Bazen de kamburluk belirgin olarak değil de hafif bir düzelme gösterebilir. İşte bu iki durumda doktorunuza başvurup profesyonel yardım almanız gerekli olabilir.
Kifoz tanısında öncelikle doktor tarafından hasta hikayesi öğrenilerek fiziksel muayene yapılır. Omurganın doğal eğriliği 20 ila 45 derece arasındadır, eğer hastanın omurga ölçüleri 45 derecenin üzerindeyse kifoz teşhisi konur.
Eğer kişideki kifoz ileri seviyedeyse, doktor akciğerlerin ne kadar iyi çalıştığını değerlendirmek için bir solunum fonksiyon testi isteyebilir. Ayrıca kifozun omurilik üzerinde yarattığı baskı nedeniyle uyuşukluk - karıncalanma, mesane ya da bağırsak inkontinansı ve dengede durmada sorun varsa, doktor daha ayrıntılı bir görünüm elde etmek için manyetik rezonans görüntüleme (MRG) taraması da isteyebilir.
Postürel Kamburluğa Ne Sebep Olur ve Nasıl Önlenir?
Postürel Kamburluk Nasıl Düzeltilebilir?
Schuermann Kifozu Neye Bağlı Oluşur?
Schuermann Kifozunun Bulguları Nelerdir?
Kifoz Tedavisi
Uzmanlar kifozu derecelendiriyor ve tedavi kararlarını, özellikle çocuk ve ergenlerde bu derecelere göre veriyorlar. Derecenin ilerlemesi ve belli bir düzeyi geçmesi hastalığa tıbbi olarak müdahale edilmesini gerektiriyor. Genel bir tedavi şeması olarak, büyüyen çocuklarda, sırt bölgesinde 60 dereceye kadar herhangi bir müdahaleye gerek duyulmayabiliyor.
60 derecenin üzerindeki eğrilikler, özellikle çocuğun önünde ciddi bir büyüme dönemi varsa (küçük yaş) ilerlemesini engellemek için korse ile tedavi edilebiliyor. Korsenin ana amacı; ilerlemenin engellenmesi ya da yavaşlatılması olmakla birlikte, skolyozdan farklı olarak uygun alçı ya da korse kullanımı ile özellikle küçük çocuklarda eğriliğin bir miktar düzeltilmesini de sağlamak.
Korse kullanımına rağmen ilerleyen ve 60 dereceyi geçen çocuklarda önerilen tedavi, cerrahi. Uzmanın cerrahi önerisinin hasta tarafından ciddiye alınması gerekiyor çünkü kritik derecelere (90-100 derece) ulaşan kifozlar, hastada hayati tehlike oluşturacak kadar ciddi akciğer sorunlarına neden olabiliyor.
Erişkinlerde cerrahi önerilme derecesi, hekimden hekime değişebiliyor. Ancak, hasta durumundan memnun değilse (genellikle sınıra yakın büyüklükte kifozlar) ya da çok ileri bir kifozu varsa, sorunu düzeltmenin tek yolu, cerrahi tedavidir.
Cerrahi tedavi, büyüyen çocuklara belirlenen sınırı geçmeleri durumunda kuvvetli olarak, büyümesini tamamlamış ama nispeten büyük kifozu olan hastalara da isteğe bağlı olarak öneriliyor. Yani, eğer hasta estetik olarak ciddi bir kaygı hissetmiyorsa, uzmanlar yaşlanmayla birlikte ağrı olabileceği bilgisi vererek cerrahi olarak müdahale kararını, hastaya bırakabiliyor.
Schuermann Kifoz Tedavisi Nasıl Yapılır?
Korse tedavisi
Başarılı Korse Tedavisi İçin Neler Gereklidir?
- Hasta hala büyürken konulan erken teşhis (Kız çocuklarında adet görmeden önce tespit edilen eğrilikler)
- Hafif ila orta dereceli Schuermann kifozu (60-75 derece arası)
- Omurga doktoru tarafından yapılan düzenli muayeneler
- Hastaya uygun yapılmış bir korse
- Uyumlu bir hasta ve destekleyici bir aile
- Egzersiz, dans eğitimi ve atletizmi içeren normal aktivitelere devam edilmesi ve doktor gözetiminde olmak şartıyla bu aktiviteler sırasında elektif olarak korseye ara verilmesi
- Korsenin günde en az 20-23 saat kullanılması
Cerrahi Tedavi Ne Zaman Gereklidir?
Kifoz Cerrahisinde Üç Ana Uygulama Yapılıyor.
- Hastanın kifozunun düzeltilerek omurgasının, elde edilen düzelmenin korunacağı şekilde dondurulması. Bu ameliyatlarda genellikle metal implant kullanılıyor.
- Küçük çocuklarda kifozun kısmen düzeltilmesine izin veren ancak çocuğun büyümesi ile birlikte küçük (açık yada kapalı) girişimler ile uzatılabilen implant kullanımı. Bu uygulama kifoz cerrahisinde çok daha nadir başvurulan bir yöntem. Bu yöntem; 8 yaş altı çocuklar için uygun. Omurganın dondurulması yönteminin uygulanmamasının nedeni; boy uzaması değil, bu yöntemde gövde gelişiminin olumsuz etkilenmesi.
- Özellikle çok ciddi ve tehlikeli kifozlarda (doğuştan, konjenital), deformitenin ilerlemesinin tam olarak engellenmesi için hastanın omurgasının hem önden hem de arkadan yaklaşımla düzeltmesi/dondurulması. İlerleme potansiyeli çok yüksek olan bazı konjenital (doğuştan) kifoz hastalarında ise yaştan bağımsız olarak bu uygulama yapılıyor.
İyileşme Süreci
- Hasta ameliyatın ertesi günü ayağa kaldırılarak kontrollü olarak mobilize edilir.
- 3. veya 4. gün taburcu edilebilir.
- 3. haftadan sonra kontrollü olarak ev dışına çıkabilir.
- 4. haftadan sonra kontrollü olarak okula gidebilir, hafif vücut egzersizleri (pilates bandı, hafif ağırlık) yapabilir. Sınırsız yürüyebilir, serinlemek amaçlı havuz ya da denize girebilir.
- 2. ayın sonundan itibaren toplu taşıma araçlarını (okul servisi dahil) kullanabilir.
- 3. ayın sonundan itibaren normal günlük hayatını kısıtsız sürdürebilir (ev ve okul aktiviteleri, spor hariç), hafif ferdi koşu ve spor amaçlı yüzme yapabilir.
- 6. ayın sonundan itibaren koşu ve diğer ferdi sporlar (yarışma amaçlı olmayan raket sporları vb.) yapabilir ve yine yarışma amaçlı olmadan sınırsız bisiklete binebilir.
- 1. yılından sonra son rutin kontrolünden sonra dövüş sporları ve özellikle tehlikeli etkinlikler (paraşüt, bungee jumping vb.) dışında serbest bırakılır.