FOR INTERNATIONAL PATIENTS
Kene Nedir?
Keneler örümceğimsiler sınıfının akarlar alt sınıfında bulunan ve sayısı beş bini aşkın türden meydana gelirler. Akar ve kene terimi genellikle birbiri yerine kullanılsa da esasen sıcakkanlı hayvanlarda asalak olarak yaşayan türlere kene, bitkilerle beslenen türlere de akar adı verilmektedir. Açık havada, ağaçlarda, çalılarda, çimlerde, ya da yaprak yığınlarında bulunurlar.
Keneler, ilkbahar ve yaz aylarında daha yaygındırlar. En çok Nisan ayından Eylül ayına kadarki dönemde görülürler.
Keneler sıcakkanlı hayvanların ve insanların kanını emerek beslenirler. Birçok vakada kene ısırığı zararsız olsa da, ısırığa karşı alerjik tepkime durumunda veya evcil hayvanlar ile insanlara geçirebilecekleri hastalıklar nedeniyle, kene ısırığı, ölümcül olma potansiyeline sahiptir.
Kene Neye Benzer?
Keneler küçük, kan emici araknidler yani örümceğimsilerdir. Boyutları bir kalem ucu küçüklüğünden bir kurşun kalem silgisine kadar değişebilir. Kenelerin gövdesini kitin ve boya maddesi içeren ve kütikula adı verilen bir kabuk sarar. Erişkin kenelerde dört, larvalarda ise üç çift bacak bulunur.
Kene türlerinin renkleri, kahverenginin tonlarından kırmızımsı kahverengi ve siyaha kadar farklı bir yelpaze üzerinde değişebilir. Konaklarında beslenme süreçlerinde emdikleri kan nedeniyle şişen keneler neredeyse bir misket büyüklüğüne ulaşabilirler. Beslenme süreçlerinin sonunda yeşilimsi mavi bir renk alırlar.
Kene Isırığı Nedir?
Keneler vücudun sıcak, nemli bölgelerini tercih eder. Bir kene vücuda bulaştığında, koltuk altlarına, kasıklara veya saçlı ya da yoğun kıllı bölgelere göç ederler. Beslenmek için uygun bir nokta bulduklarında cildi ısırırlar ve kan emmeye başlarlar.
Kan emerek beslenen diğer haşere türlerinin aksine keneler konaklarını ısırdıktan sonra vücuda bağlı kalırlar. Isırılan diğer haşerelerin aksine, keneler genellikle sizi ısırdıktan sonra vücudunuza bağlı kalır. Kenelerin kan emme sırasında tükürük bezlerinden salgılanan zehirli maddeler ağır sinir sistemi bozukluklarına yol açabilmektedir.
Bu zehirli maddeler sinir uyarılarının çevresel sinirler ve omurilik üzerinden beyne iletilmesini engeller. Kene özellikle kıllı bölgelerde günlerce saklı kalabildiğinden, belirtilerin nedeninin uzun süre anlaşılmadığı vakalar mevcuttur. Ancak ciltte bir kene bulunması yaygındır çünkü keneler bir defa ısırdıktan sonra tamamen dolana kadar nadiren yerlerinden kımıldarlar. İnsan vücudundan on gün süreyle kan emebilen keneler bu süre sonunda kendilerini tamamen doldurmalarıyla birlikte konaklarını bırakarak ayrılabilirler.
Büyük Kene ve Küçük Kene Isırığı Arasında Fark Var Mıdır?
Büyük kene ve küçük kene ısırıkları arasında bazı belirgin farklar bulunmaktadır. Büyük kene ısırıkları genellikle daha acılı ve belirgin olabilir. Isırık bölgesinde kızarıklık, şişlik ve kaşıntı gibi belirtiler görülebilir. Büyük keneler, Lyme hastalığı gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilen patojenleri taşıma olasılığı daha yüksek olan kenelerdir. Lyme hastalığı, erken dönemde tedavi edilmezse kronik eklem iltihabı ve nörolojik sorunlara yol açabilir.
Küçük kene ısırıkları ise genellikle daha az belirgindir ve başlangıçta fark edilmesi zor olabilir. Isırık bölgesinde hafif bir kızarıklık ve kaşıntı görülebilir, ancak bu belirtiler büyük kene ısırıklarına göre daha hafif seyreder. Küçük keneler de hastalık taşıyabilir, ancak büyük kenelere göre daha az risk taşırlar.
Her iki kene türü de, vücuda yapıştıktan sonra hemen fark edilmezse, kan emme süresi boyunca enfeksiyon riski artar. Bu nedenle, doğada vakit geçirdikten sonra vücutta kene kontrolü yapılması önemlidir. Kene ısırığı durumunda, keneyi dikkatlice çıkarmak ve ısırık bölgesini dezenfekte etmek gerekir. Özellikle büyük kene ısırıklarında, belirtiler görüldüğünde bir sağlık profesyoneline başvurulması önemlidir.
Kene Isırması Belirtileri Nelerdir?
Kene ısırıklarını tanımlamak genellikle kolaydır. Bunun nedeni, kene ilk ısırdıktan sonra 10 güne kadar cilde bağlı kalabilir. Kene ısırıkları tipik olarak tekildir çünkü keneler grup veya sıra halinde ısırmaz. Zehirsiz kene ısırıkları genellikle zararsızdır ve semptom üretmeyebilir.
Bununla birlikte, kene ısırıklarına alerjisi olan bireylerde genel olarak ataksi, reflekslerin zayıflaması ya da kaybolması ve kas güçsüzlüğü görülür. Isırık bölgesinde ağrı veya şişlik, döküntü, yanma hissi, kabarcıklar veya nefes almada zorluk gözlemlenebilir. Ancak ateş yoktur.
Solunum sistemi felç olmadığı sürece bütün bu belirtiler iyileşebilir. Kenenin başı genellikle deriye gömülüdür. Keneyi parçalamadan bütünüyle çekmek zorunlu olduğu için bu amaçla çeşitli kimyasallar, kene çıkarma setleri ya da cımbızlar kullanılır.
Özellikle kimyasal kullanımı, kenenin taşıdığı hastalığı yayma riskine karşı bir uzman tarafından gerçekleştirilmelidir. Kenenin çıkarıldığı yer mikrop öldürücüler ile dezenfekte edilmelidir çünkü bazı keneler ısırdığında geçebilecek hastalıkları taşır. Eğer kene tarafından ısırılan bölgede kaşınma nedeniyle deride mikro yarıklar açıldıysa, doktor tavsiyesiyle antibiyotik kullanımı gerekebilir.
Kene tarafından ısırılan hemen herkes en kısa sürede herhangi bir potansiyel tedavi ihtiyacının karşılanması için doktora başvurmalıdır çünkü kenelerden insan konaklarına geçen hastalıklar ciddi ve ağır sorunlara yol açabilir. Kene kaynaklı hastalıklar genellikle kene ısırmasından sonraki birkaç gün ila birkaç hafta içinde gelişirler ve çeşitli semptomlara neden olabilirler. Kene kaynaklı hastalıkların potansiyel belirtileri arasında :
- Isırık alanında kırmızı bir nokta veya döküntü,
- Ateş,
- Baş ağrısı,
- Boyun sertliği,
- Bütün vücutta döküntü,
- Halsizlik
- Kas veya eklem ağrıları,
- Mide bulantısı,
- Şişmiş lenf düğümleri,
- Titreme ve havale nöbetleri sayılabilir.
Zehirli kene belirtileri olmasa bile, zararsız kene ısırmasından sonra mümkün olan en kısa sürede doktora başvurmak önemlidir. Kenelerin taşıdığı hastalıkların bir kısmının görüldüğü bölgelerde semptomlar başlamadan önce bile bu hastalıklar için tedaviye başlamak gerekli olabilir. Örneğin Lyme hastalığı ya da Kayalık Dağlar Benekli Humması, hastalık şüphelenildiği anda tedavi edilmelidir.
Kene ısırığından Bulaşan Hastalıklar Nasıl Teşhis Edilir?
Doktor bireyde görülen belirtilerin kene kaynaklı bir hastalığın sonucu olup olmadığını belirlemek için kapsamlı bir geçmişi, muayeneyi ve testi tamamlayacaktır. Kenelerden insana geçen başlıca hastalıklar arasında nöbetli humma, Marsilya humması, Kayalık Dağlar Benekli Humması, virüs kökenli bir takım ensefalit yani beyin iltihabı tipleri, tularemi ve daha yakın zamanda ülkemizde de görüldüğü üzere Kırım Kongo ateşli kanamalı humması sayılmaktadır.
Kene Isırığı Nasıl Tedavi Edilir?
Birey üzerinde bir kene bulduğunda yapılması gereken en önemli şey, keneyi kaldırmaktır. Keneleri bir kene temizleme aracıyla veya bir cımbız setiyle kaldırmak mümkün olabilir. Bu işlemi gerçekleştirmek için bir sağlık merkezine gidilmesi tercih edilebilir.
Keneyi kaldırırken cildin yüzeyine mümkün olduğu kadar yakın tutmak önemlidir. Derinin içinden dışarı ve yukarı doğru sabit bir baskı uygulayarak çıkarmak gereklidir. Keneyi bükmemeye veya kırmamaya özen gösterilmelidir. Özellikle ısırık bölgesinde kene başının veya ağız parçalarından birisinin kalıp kalmadığını kontrol edilmelidir. Geride kalan parçalar kaldırılmalıdır. Isırık bölgesi su ve sabun ile temizlenmelidir. Son olarak kene çıkarıldıktan sonra öldüğünden emin olmak için antiseptik alkole daldırılmalı ve kapalı bir kaba yerleştirilmelidir.
Isıran kenenin türüne göre herhangi bir tedavinin gerekli olup olmadığını öğrenmek için en kısa zamanda doktora danışmak önemlidir. Kene ısırığından kaynaklı hastalıklar söz konusu olduğunda farklı bölgelerde farklı riskler vardır. Doktora gerçekleştirilecek ziyaret sonucunda birey, olası riskler, hangi komplikasyonların muhtemel olduğu ve hangi belirtilerin izlemesi gerektiği konusunda bilgi alabilir.
Kene Nasıl Çıkarılır?
Keneler, özellikle ormanlık ve çalılık alanlarda vakit geçirdikten sonra karşılaşabileceğiniz küçük parazitlerdir. Kene ısırığı genellikle acısızdır ve fark edilmesi zor olabilir. Ancak, kenelerin Lyme hastalığı gibi ciddi hastalıklara neden olabileceği için, derhal ve doğru bir şekilde çıkarılması önemlidir. Keneyi vücuttan ayırmadan önce kene üzerine herhangi bir şey dökülmemeli ve sürülmemelidir. Cımbız kullanılarak kene cilde en yakın yerden tutulur ve kenenin ezilmemesine dikkat edilmelidir. Bu aşamada kene seri bir hareket ile tek seferde parçalanmadan çıkarılmalıdır. Kene çıkarıldıktan sonra bölge su ve sabunla ya da bir antiseptik ile temizlenmelidir. Kenenin saklanması önemlidir. Kene kaynaklı gelişen herhangi bir hastalık belirtisi yaşanması durumunda kenenin incelenmesi gerekebilir.
Kene ısırması durumunda kenenin neden olabileceği olumsuz durumların önüne geçebilmek adına bu işlemin bir sağlık kuruluşunda yapılması sağlık açısından önemlidir.
Kene Isırıklarından Kaynaklanan Enfeksiyonlar Nasıl Önlenir?
Kene kaynaklı bir hastalıktan korunmanın en iyi yolu öncelikle kene ısırıklarını önlemektir. Kenelerin yaygın olduğu açık arazilerde, ormanlarda ya da besi hayvanlarının bulunduğu alanlarda yürürken uzun kollu gömlek ve pantolon kullanılmalıdır.
Yolun merkezinden yürümek keneler ile teması azaltabilir. Açık arazide dolaşırken önceden kene kovucu kullanmak etkili olacaktır. Dış mekanlara çıktıktan sonra giyilen kıyafetler ve eşyalara permetrin uygulanmalıdır. Aynı zamanda duş almak ve banyo yapmak önemlidir. Özellikle kenenin yaygın olduğu bölgelerde, düzenli olarak kolların altında, kulakların arkasında, bacakların arasında, dizlerin arkasında ve saç bölgesinde bulunan cilt yüzeyi yakından kontrol edilmelidir.
Bir kenenin normal şartlar altında bir bireyi taşıdığı hastalıkla enfekte etmesi için tipik olarak 24 saat beslenmesi gereklidir. Bu sebeple bir kene ne kadar çabuk tanımlanıp çıkarılabilirse o kadar olumlu sonuç alınır.
Kene Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Kene ısırığı izi kalır mı?
Kene ısırığı genellikle kalıcı bir iz bırakmaz. Ancak, bazı insanlarda kene ısırığı sonrası hafif bir yara izi kalabilir. Bu iz genellikle birkaç hafta içinde iyileşir. Yara bakımına dikkat edilmesi, iz kalma riskini azaltabilir.
Kene yapışması sonucu ortaya çıkabilecek hastalıklar nelerdir?
Kene yapışması sonucu birçok hastalık ortaya çıkabilir. En yaygınları arasında Lyme hastalığı, Kırım Kongo Kanamalı Ateşi, Kayalık Dağlar Benekli Ateşi (Rocky Mountain Spotted Fever)
ve Anaplazmoz bulunur. Bu hastalıklar kene türüne ve coğrafi bölgeye bağlı olarak değişir.
Zehirsiz kene ısırması nedir?
Zehirsiz kene ısırması, insanlara zararlı toksinler taşımayan kene türlerinin ısırması anlamına gelir. Bu tür ısırıklar genellikle sadece hafif bir kaşıntıya veya tahrişe neden olur ve ciddi sağlık sorunlarına yol açmaz.
Zehirli kene ısırırsa ne olur?
Zehirli kene ısırması ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu tür ısırıklar, yukarıda belirtilen hastalıklardan birini bulaştırabilir. Belirtiler arasında yüksek ateş, baş ağrısı, yorgunluk, kas ağrıları ve döküntü bulunabilir. Bu durumlarda hemen tıbbi yardım alınmalıdır.
Yavru kene ısırması zararlı mıdır?
Yavru kene ısırması da yetişkin kene ısırması kadar zararlı olabilir çünkü yavru keneler de hastalık taşıyabilir. Küçük olmaları nedeniyle daha zor fark edilirler ve bu durum hastalık bulaşma riskini artırabilir.
Kene çeşitleri nelerdir?
Keneler, başlıca iki ana gruba ayrılır: sert keneler ve yumuşak keneler. Sert keneler, Lyme hastalığı gibi birçok hastalığın yayılmasında rol oynar. Yumuşak keneler ise genellikle kuşları ve yarasaları hedef alır.
Kene belirtileri nelerdir?
Kene ısırığı genellikle ağrısızdır ve çoğu kişi tarafından hemen fark edilmez. Ancak, kaşıntı, kızarıklık, küçük bir yumru veya deri üzerinde şişlik görülebilir. Bazen, kene ısırığı bölgesinde bir döküntü gelişebilir.
Kene ısırığı belirtileri nelerdir?
Kene ısırığı sonrası belirtiler arasında kaşıntı, kızarıklık ve hafif şişlik yer alır. Eğer kene hastalık bulaştırmışsa, ateş, baş ağrısı, yorgunluk, kas ve eklem ağrıları gibi daha ciddi belirtiler de ortaya çıkabilir.
Kene ısırması sonrası kızarıklık ne zaman geçer?
Kene ısırması sonrası kızarıklık genellikle birkaç gün ila birkaç hafta içinde geçer. Ancak, eğer kızarıklık büyüyor veya başka belirtilerle birlikte ortaya çıkıyorsa, hemen bir doktora başvurulmalıdır.
Kene ısırığı nasıl olur?
Kene ısırığı genellikle ağrısızdır. Kene deriye yapışır ve kan emer. Isırık bölgesinde küçük bir şişlik veya kızarıklık oluşabilir. Kene dikkatlice çıkarılmalıdır çünkü baş kısmı deri içinde kalabilir ve enfeksiyona neden olabilir.
Kene öldürür mü?
Keneler doğrudan öldürmez ancak taşıdıkları hastalıklar ölümcül olabilir. Özellikle Lyme hastalığı ve Kırım Kongo Kanamalı Ateşi gibi hastalıklar zamanında tedavi edilmezse ciddi sağlık sorunlarına ve hatta ölüme neden olabilir.