FOR INTERNATIONAL PATIENTS
Kemik Tümörü Nedir?
Kemik tümörü, vücudun başka bölgelerinde oluşan tümörlerde olduğu gibi, kemik dokularında bulunan bazı hücrelerin kontrolsüz büyümesi ve çoğalması sonucunda oluşan yapılardır. Kemik tümörleri, iyi huylu (benign) ve kötü huylu (malign) olmak üzere iki ana kategoriye ayrılır. İyi huylu kemik tümörleri genellikle yayılma ve metastaz yapmazken, kötü huylu kemik tümörleri çevre dokulara yayılabilir ve vücudun diğer bölgelerine metastaz yapabilir.
Kemik sağlığının temelinde kemik yoğunluğu yer almaktadır. Kemik yoğunluğu, vücutta bulunan kalsiyum miktarına bağlı olarak 20 ila 30 yaş aralığında en yüksek seviyeye ulaşır. Bu yaş aralığından itibaren kemik yoğunluğu seviyesinin stabil tutulabilmesi için beslenmeye, düzenli egzersize ve yaralanmalara dikkat etmek gereklidir.
Kemik yoğunluğunu korumak için kalsiyum ve D vitamini açısından zengin bir beslenme programı önemlidir. Süt ürünleri, yeşil yapraklı sebzeler, badem ve somon gibi besinler, kemik sağlığını destekleyen önemli kaynaklardır. Ayrıca, düzenli fiziksel aktivite, özellikle ağırlık taşıyan egzersizler, kemik yoğunluğunu artırmaya yardımcı olur.
Kemik tümörü çoğunlukla semptom göstermeden ilerlediğinden, ağrı hissedilir hissedilmez veya ele gelen bir kitle olduğunda doktora gitmek büyük önem taşır. Erken teşhis, tedavi başarısını artırmakta ve tedavi sonrası komplikasyon riskini azaltmaktadır. Bu nedenle, kemiklerde hissedilen herhangi bir anormal durumun ciddiye alınması ve tıbbi yardım alınması gerekmektedir.
Kemik sağlığını korumanın bir diğer önemli unsuru da yaralanmalardan kaçınmaktır. Kemikleri güçlendirmek ve korumak için düzenli egzersiz yapmak ve güvenli hareket teknikleri uygulamak önemlidir. Düşme riskini azaltmak ve kemik kırılmalarını önlemek için çevresel faktörlere dikkat edilmelidir.
Kemik Tümörü Çeşitleri
Kemik tümörleri iyi ve kötü huylular olarak ikiye ayrılırlar. Kemik tümörleri, genellikle iyi huylu olmasına rağmen kötü huylu olanlar da mevcuttur. Kötü huylu kemik tümörleri, yani kemik kanseri 2 şekilde ortaya çıkabilir. Kemik kanserini oluşturan primer yani birincil tümörler, kemiğin kendi tümörleridir. Kemik, kemik iliği, kıkırdak dokularında bulunan hücrelerin kontrolsüz çoğalmaları ve yayılmaları durumunda ortaya çıkar. Diğer kemik tümörleri ise vücutta bulunan başka organların tümörlerinin kemiğe nüfuz etmesiyle, yani metastazla oluşurlar. Bu tür kemik kanseri sekonder yani ikincil olarak adlandırılır. Kemikte metastazlar, kemiğin kendi tümörlerine kıyasla çok daha sık görülürler. Kemik metastazlarına özellikle prostat, meme, akciğer, tiroid bezi ve böbrek kanserlerinde rastlanır.
Kötü Huylu Kemik Tümörleri (Kemik Kanseri)
Birincil (Primer) Kemik Kanseri Türleri
Osteosarkom: Birincil kemik kanserleri arasında gençler ve çocuklar arasında en sık görülen kemik kanseri türü osteosarkomdur. Genellikle diz bölgesinde orta çıkar, hastalığa neden olan gen anormallikleri bulunur.
Kondrosarkom: Kıkırdak dokusu üreten hücrelerde meydana gelen birincil kemik kanseri türlerindendir. Genellikle kalça, pelvis ve omuz bölgesinde meydan gelir. Nadir görülen bir kemik kanseri türüdür.
Fibrosarkom: Kemiğin hücredışı yapısını üreter fibroblastların aşırı çoğalması sonucunda ortaya çıkan kanser türüdür. Sıklıkla bacak kemikleri ve alt çene kemiğinde ortaya çıkar.
Ewing Sarkomu: Ewing sarkomu birincil kemik kanseri türleri arasında yer alan, kemik ve yumuşak dokularda oluşan bir kanser türüdür. Hastalığa gen mutasyonlarının neden olduğu bilinmektedir. Genellikle bacak bölgesinde, pelvis ve kaburga bölgesinde oluşur.
İkincil (Sekonder) Kemik Kanseri Türleri
Metastatik Kemik Tümörleri: İlk olarak kemik, kemik iliği ya da kıkırdak dokularında oluşmayan, vücudun başka bölgelerindeki kanserli dokuların metastaz yaparak yayılması sonucu kemikte de görülen kemik kanser türüdür. Bu nedenle bu kemik kanserine, ikincil yani sekonder kemik kanseri denir. Birincil kemik kanseri türlerine göre daha yaygındır. Kemik tümörlerindeki belirtilere belirtilere ek olarak, metastaz yaptığı organın kanser şikayetleri de hastada bulunabilir.
İyi Huylu Kemik Tümörleri
İyi huylu kemik tümörlerine selim leyozlar da denebilir. Bu tür tümörler genellikle rastlantısal olarak hekim tarafından saptanır. Bu tümörler, kansere neden olmazlar ancak ağrı ve şişlik şikayetiyle kendini gösterir ilerleyen aşamalarında kemik kırıklarına neden olabilir. İyi huylu kemik tümörleri 3 evrede değerlendirilir:
1. Evre kemik tümörleri genellikle hekim tarafından rastlantısal olarak teşhis edilir. Hastanın herhangi bir şikayeti olmayabilir.
2. Evre kemik tümörlerinde, tümör çevresindeki dokularda yıkıma sebep olabilir. Hastada genellikle ağrı ve şişlik şikayetleri olur.
3. Evre kemik tümörleri yayılmacı karakterde olurlar. Çevre dokularda yıkıma sebep olurlar ve büyüme eğilimleri vardır. Ağrı ve şişlik, kemikte kırılma gibi şikayetlere neden olabilirler.
İyi huylu kemik tümörlerine aşağıdakiler örnek verilebilir:
- Basit kemik kisti
- Non-osssifying fibroma (NOF)
- Osteokondrom
- Enkondrom
- Fibröz displazi
- Kondromiksoid fibrom
- Osteoblastom
- Kondroblastom
- Dev hücreli tümör
- Anevrizmal kemik kisti
Kemik Tümörü Nedenleri Nelerdir?
Kemik tümörlerinin nedenlerinin tümü kesin olarak bilinmemektedir. Diğer kanser türlerinde olduğu gibi genetik mutasyonlar, çevresel faktörler ve ailedeki kanser öyküsü kemik tümörleri oluşumunda önemli rol oynar.
Genetik mutasyonlar, hücrelerin kontrolsüz bir şekilde büyüyüp çoğalmasına neden olarak tümör oluşumuna yol açabilir. Bu mutasyonlar, kalıtsal olabileceği gibi, yaşam boyunca maruz kalınan çeşitli çevresel faktörlerin etkisiyle de meydana gelebilir. Radyasyona maruz kalma, bazı kimyasallar ve toksik maddeler de kemik tümörleri riskini artıran çevresel faktörler arasında sayılabilir.
Ailede kanser öyküsü olan bireyler, genetik yatkınlık nedeniyle kemik tümörleri de dahil olmak üzere çeşitli kanser türleri için daha yüksek risk altındadır. Özellikle ebeveynlerde veya yakın akrabalarda kemik tümörü öyküsü varsa, genetik danışmanlık ve düzenli kontroller bu riskin yönetilmesine yardımcı olabilir.
Kemik tümörlerinin oluşumunda bu faktörler önemli rol oynasa da, birçok vakada spesifik bir neden belirlemek mümkün olmayabilir. Bu nedenle, kemik sağlığını korumak ve olası riskleri en aza indirmek için sağlıklı yaşam alışkanlıkları benimsemek, düzenli tıbbi kontroller yaptırmak ve anormal belirtiler ortaya çıktığında vakit kaybetmeden bir uzmana başvurmak büyük önem taşır.
Kemik tümörlerinin erken teşhisi ve doğru tedavi yöntemleri ile hastaların yaşam kalitesi artırılabilir ve tedavi başarısı yükselebilir. Bu nedenle, kemik sağlığına özen göstermek ve risk faktörlerini göz önünde bulundurarak önleyici tedbirler almak her yaş grubundaki bireyler için kritik bir öneme sahiptir.
Kemik Tümörleri Risk Faktörleri Nelerdir?Ülkemizde çok yaygın bir kanser türü değildir ve gençlerde daha sık rastlanılmaktadır. Çoğu kemik tümörlerinin kesin nedeni henüz bilinememektedir. Ancak bazı faktörlerin hastalıkla bağlantılı olduğu bilinmektedir:
- Genetik sendromlar kanser riskini arttıran faktörler arasında yer almaktadır.
- Kemik kanseri erkeklerde daha çok görülmektedir.
- Yüksek dozda radyasyona maruz kalmak riski artırmaktadır.
- Genç hastalarda farklı bir kanser türünü tedavi etmek amacıyla uygulanan radyasyon, kişide sonradan kemik kanseri oluşumuna neden olabilir.
- Çocuklarda hızlı büyüme, kemiklerin hızlı gelişimi de yine tümör oluşumunda risk faktörü olabilmektedir.
Kemik Tümörü Belirtileri Nelerdir?
Kemik tümörlerinin en yaygın iki belirtisi tümörden etkilen kemiklerde; ağrı ve şişlik ile yine tümörden etkilenen kemiklerde kırık oluşumudur.
- Kemikte ağrı ve şişlik: Genelde kemik tümörü olan hastalar önceleri aktivite ile başlayan ama zamanla istirahatte de ortaya çıkabilen ağrı ile hekime başvururlar. Özellikle kaval kemiği ya da kaburga gibi cildin hemen altındaki kemiklerde giderek büyüyen bir şişlik, erkenden ortaya çıkabiliyor. Kemik kanserinde ağrı ve şişlik en belirgin belirtidir.
- Kemik kırığı: Kemikteki ağrı ve şişlikten daha nadir olarak kendi kendine oluşan kemik kırığı kemik tümörlerinin yaygın belirtilerindendir. Özellikle çocukluk ve gençlik çağında tanı konan iyi huylu kemik tümörleri başka nedenlerle çekilmiş röntgen filmlerle tesadüfen saptanabilmektedir.
Etkilenen kemikteki ağrı, şişlik ve kırıklar kemik tümörlerinin en yaygın belirtileridir. Bunlar dışındaki diğer belirtiler şu şekildedir:
- Kemik üzerinde belirgin bir yumru
- Harekette meydana gelen kısıtlılık
- Halsizlik, yorgunluk ve çabuk yorulma
- İştahsızlık
- Bulantı ve kusma
- İstemsiz kilo kaybı
- Ateş
- Döküntü
Eğer kemik tümörü uzak metastaz sonucu kemikte oluşum gösterdiyse, metastaz yaptığı organa bağlı olarak belirtiler görülebilir. Kemik metastazlarının sıkça gözlendiği prostat, meme, akciğer, tiroid bezi ve böbrek kanserlerinde görülen belirtiler, kemik tümörlerinin belirtilerine eklenebilir.
Kemik Tümörü Tanı Yöntemleri
Kemik Tümörü Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Kemik kanseri tedavisinde en önemli nokta hastanın hayatının kurtulmasıdır. İkincil noktayı uzuvları korumak ve iş görebilirliğini elinde bulundurmak alır. Son noktada ise estetik kaygı yer almaktadır. Her tümör grubunda tedavi felsefesi farklıdır.
Kemik Kanseri Tedavisi
Kötü huylu kemik tümörlerinde tümörün cerrahi olarak çıkartılmasının yanı sıra, etkilenen organın fonksiyonlarını elden geldiğince koruman amaçlanır; tümör tekrarını engellemek için ışın tedavisi (radyoterapi) ve hastalığın başka organlara yayılımını kontrol etmek için ilaç tedavisi (kemoterapi) kullanılabilir.
Metastazlarda kemik dokuya uygulanan tedavi, hastanın tümörü ile ilgili genel gidişatı değiştirmez. Amaç, hastanın en erken dönemde günlük hayat fonksiyonlarına dönebileceği bir tedavi uygulayarak hastanın yaşam kalitesini arttırmaktır.
Kemik tümörü olan hastaların 20 yıl önceki tedavisi, tümörün bulunduğu uzvun kesilmesiyken, artık yeni tedavi yöntemleri ile uzuvlar büyük oranda korunmaktadır.
İyi Huylu Kemik Tümörü Tedavisi
İyi huylu kemik tümörlerinin tedavisi türüne ve evresine bağlı olarak yapılırlar. Çocuklarda rastlanılan iyi huylu kemik tümörleri kendiliğinden kaybolabilir. İyi huylu kemik tümörlerinde cerrahi yönteme başvurmak yerine, düzenli kontrol ve takip etmek daha büyük önem arz eder.
Cerrahi yönteme başvurmak için; tümörün kemik kırılmasına sebep olacak kadar bünyeye zarar vermesi, kemiğin büyümesini olumsuz yönde etkilemesi, kemikte bir kısalık ya da eğrilik yaratması, tanıyla ilgili bir şüphe mevcut ve o bölgeden örnek almak gibi durumlar sayılabilir.
İyi huylu kemik tümörlerinin tedavisinde temel amaç, mümkün olduğunca tümörü takiple izlemek, tümörün kemik yapılara verdiği ilerleyici bir hasar varsa hastanın kendi dokusunu koruyarak tümörü tekrar etmesini engelleyecek oranda vücuttan uzaklaştırmak ve oluşan kemik boşluklarını hastanın kendisinden alınan ya da kemik bankasından gelen kemik yamaları ile doldurmaktır.
