Kemik Kanseri Nedir? Kemik Kanseri Belirtileri, Tanısı ve Tedavisi

Kemik Tümörü Nedir?

Kemik tümörü , kemik dokularında bulunan bazı hücrelerin kontrolsüz büyümesi ve çoğalması sonucunda oluşan ve iyi huylu (benign) ve kötü huylu (malign) olmak üzere iki ana kategoriye ayrılan yapılardır. İyi huylu kemik tümörleri genellikle yayılma ve metastaz yapmazken kötü huylu kemik tümörleri çevre dokulara yayılabilir ve vücudun diğer bölgelerine metastaz yapabilir.

Kemik sağlığının temelinde kemik yoğunluğu bulunur. Kemik yoğunluğu, vücutta bulunan kalsiyum miktarına bağlı olarak 20 ila 30 yaş aralığında en yüksek seviyeye ulaşır. Bu yaş aralığından itibaren kemik yoğunluğu seviyesinin stabil tutulabilmesi için beslenmeye, düzenli egzersize ve yaralanmalara dikkat edilmesi gerekir.

Kemik sağlığı, güçlü ve dayanıklı kemik yapısının korunması için dengeli beslenme, düzenli egzersiz ve yeterli kalsiyum ile D vitamini alımını gerektirir. Ancak, osteoporoz, Paget hastalığı ve osteomalazi gibi bazı kemik hastalıkları, kemik dokusunun zayıflamasına veya anormal şekilde yeniden şekillenmesine neden olarak kemik tümörlerine zemin hazırlayabilir.

Kemik Tümörü Belirtileri Nelerdir?

Kemik tümörünün en belirgin belirtilerinden biri, özellikle geceleri veya dinlenme sırasında artan kemik ağrısıdır. Tümörün bulunduğu bölgede şişlik ve hassasiyet oluşabilir, bu da günlük hareketleri zorlaştırabilir. Eğer tümör eklemlere yakınsa, hareket kısıtlılığı ve sertlik gibi şikâyetler ortaya çıkabilir.

Kemik dokusunun zayıflaması nedeniyle hafif travmalarda bile kırık riski artabilir. Ayrıca, ilerleyen vakalarda yorgunluk, iştahsızlık ve istemsiz kilo kaybı gibi genel sağlık durumunu etkileyen belirtiler de görülebilir. Bu belirtiler fark edildiğinde erken tanı için bir doktora başvurmak hayati önem taşır.

Kemik tümörü belirtileri şunlardır:

• Kemiğin bulunduğu bölgede ağrı . Ağrı genellikle sürekli ve zamanla şiddetlenir, dinlenme veya gece saatlerinde artabilir.
• Şişlik veya kitle oluşumu . Tümörün bulunduğu bölgede belirgin bir kitle veya şişlik fark edilebilir.
• Hassasiyet ve hareket kısıtlılığı . Tümör eklemlere yakınsa, hareket kısıtlılığı ve ağrı hissedilebilir.
• Kemik kırılganlığında artış . Zayıflayan kemik dokusu, hafif travmalarda bile kolayca kırılabilir.
• Ani ve açıklanamayan kırıklar . Normalde kırılmaması gereken kemiklerde aniden oluşan kırıklar görülebilir.
• Gece terlemeleri ve ateş . Kötü huylu tümörlerde vücut sıcaklığında artış ve gece terlemeleri yaşanabilir.
• Halsizlik ve kilo kaybı . İleri evre tümörlerde, özellikle metastaz durumunda, genel vücut direnci düşebilir ve kilo kaybı görülebilir.
• Uyuşma veya karıncalanma . Omurga veya sinirlerin yakınında bulunan tümörler, sinirleri baskılayarak uyuşma veya his kaybına neden olabilir.

Kemik tümörlerinin en yaygın iki belirtisi tümörden etkilen kemiklerde ağrı ve şişlik ile yine tümörden etkilenen kemiklerde kırık oluşumudur. Bu oluşumlar şu şekilde açıklanır:

• Kemikte ağrı ve şişlik : Genelde kemik tümörü olan hastalar önceleri aktivite ile başlayan ama zamanla istirahatte de ortaya çıkabilen ağrı ile hekime başvururlar. Özellikle kaval kemiği ya da kaburga gibi cildin hemen altındaki kemiklerde giderek büyüyen bir şişlik, erkenden ortaya çıkabiliyor. Kemik kanserinde ağrı ve şişlik en belirgin belirtidir.
• Kemik kırığı : Kemikteki ağrı ve şişlikten daha nadir olarak kendi kendine oluşan kemik kırığı kemik tümörlerinin yaygın belirtilerindendir. Özellikle çocukluk ve gençlik çağında tanı konan iyi huylu kemik tümörleri başka nedenlerle çekilmiş röntgen filmlerle tesadüfen saptanabilmektedir.

Etkilenen kemikteki ağrı, şişlik ve kırıklar kemik tümörlerinin en yaygın belirtileridir. Bunlar dışındaki diğer belirtiler şu şekildedir:

• Kemik üzerinde belirgin bir yumru.
• Harekette meydana gelen kısıtlılık.
• Halsizlik, yorgunluk ve çabuk yorulma.
• İştahsızlık.
• Bulantı ve kusma.
• İstemsiz kilo kaybı.
• Ateş.
• Döküntü.

Eğer kemik tümörü uzak metastaz sonucu kemikte oluşum gösterdiyse, metastaz yaptığı organa bağlı olarak belirtiler görülebilir. Kemik metastazlarının sıkça gözlendiği prostat, meme, akciğer, tiroid bezi ve böbrek kanserlerinde görülen belirtiler, kemik tümörlerinin belirtilerine eklenebilir.

Kemik Tümörü Türleri Nelerdir?

Kemik tümörleri iyi ve kötü huylu olarak ikiye ayrılır. Kemik tümörleri, genellikle iyi huylu olmasına rağmen kötü huylu olanlar da mevcuttur. Kötü huylu kemik tümörleri, yani kemik kanseri 2 şekilde ortaya çıkabilir. Kemik kanserini oluşturan primer yani birincil tümörler, kemiğin kendi tümörleridir. Kemik, kemik iliği, kıkırdak dokularında bulunan hücrelerin kontrolsüz çoğalmaları ve yayılmaları durumunda ortaya çıkar. Diğer kemik tümörleri ise vücutta bulunan başka organların tümörlerinin kemiğe nüfuz etmesiyle, yani metastazla oluşurlar. Bu tür kemik kanseri sekonder yani ikincil olarak adlandırılır. Kemikte metastazlar, kemiğin kendi tümörlerine kıyasla çok daha sık görülürler. Kemik metastazlarına özellikle prostat, meme, akciğer, tiroid bezi ve böbrek kanserlerinde rastlanır.

Kötü Huylu Kemik Tümörleri (Kemik Kanseri)

Birincil (Primer) Kemik Kanseri Türleri

• Osteosarkom: Birincil kemik kanserleri arasında gençler ve çocuklar arasında en sık görülen kemik kanseri türü osteosarkomdur. Genellikle diz bölgesinde orta çıkar, hastalığa neden olan gen anormallikleri bulunur.
• Kondrosarkom: Kıkırdak dokusu üreten hücrelerde meydana gelen birincil kemik kanseri türlerindendir. Genellikle kalça, pelvis ve omuz bölgesinde meydan gelir. Nadir görülen bir kemik kanseri türüdür.
• Fibrosarkom: Kemiğin hücredışı yapısını üreter fibroblastların aşırı çoğalması sonucunda ortaya çıkan kanser türüdür. Sıklıkla bacak kemikleri ve alt çene kemiğinde ortaya çıkar.
• Ewing Sarkomu: Ewing sarkomu birincil kemik kanseri türleri arasında yer alan, kemik ve yumuşak dokularda oluşan bir kanser türüdür. Hastalığa gen mutasyonlarının neden olduğu bilinmektedir. Genellikle bacak bölgesinde, pelvis ve kaburga bölgesinde oluşur.

İkincil (Sekonder) Kemik Kanseri Türleri

Metastatik Kemik Tümörleri: İlk olarak kemik, kemik iliği ya da kıkırdak dokularında oluşmayan, vücudun başka bölgelerindeki kanserli dokuların metastaz yaparak yayılması sonucu kemikte de görülen kemik kanser türüdür. Bu nedenle bu kemik kanserine, ikincil yani sekonder kemik kanseri denir. Birincil kemik kanseri türlerine göre daha yaygındır. Kemik tümörlerindeki belirtilere belirtilere ek olarak, metastaz yaptığı organın kanser şikayetleri de hastada bulunabilir.

İyi Huylu Kemik Tümörleri

İyi huylu kemik tümörlerine selim leyozlar da denebilir. Bu tür tümörler genellikle rastlantısal olarak hekim tarafından saptanır. Bu tümörler, kansere neden olmazlar ancak ağrı ve şişlik şikayetiyle kendini gösterir ilerleyen aşamalarında kemik kırıklarına neden olabilir. İyi huylu kemik tümörleri 3 evrede değerlendirilir:

• 1. Evre kemik tümörleri genellikle hekim tarafından rastlantısal olarak teşhis edilir. Hastanın herhangi bir şikayeti olmayabilir.
• 2. Evre kemik tümörlerinde, tümör çevresindeki dokularda yıkıma sebep olabilir. Hastada genellikle ağrı ve şişlik şikayetleri olur.
• 3. Evre kemik tümörleri yayılmacı karakterde olurlar. Çevre dokularda yıkıma sebep olurlar ve büyüme eğilimleri vardır. Ağrı ve şişlik, kemikte kırılma gibi şikayetlere neden olabilirler.

İyi huylu kemik tümörlerine aşağıdakiler örnek verilebilir:

• Basit kemik kisti
• Non-osssifying fibroma (NOF)
• Osteokondrom
• Enkondrom
• Fibröz displazi
• Kondromiksoid fibrom
• Osteoblastom
• Kondroblastom
• Dev hücreli tümör
• Anevrizmal kemik kisti

Kemik Tümörü Neden Olur?

Kemik tümörleri genetik faktörler, radyasyona maruz kalma, bazı kemik hastalıkları ve travmalar gibi çeşitli nedenlerle oluşabilir. Genetik yatkınlık, özellikle ailede osteosarkom veya kondrosarkom gibi kemik kanseri öyküsü olan bireylerde riski artırabilir. Yüksek doz radyasyona maruz kalma, kemik hücrelerinde DNA hasarına neden olarak tümör gelişimini tetikleyebilir.

Paget hastalığı gibi kemik dokusunu etkileyen bazı rahatsızlıklar da kemik hücrelerinin anormal büyümesine yol açarak tümör oluşumuna zemin hazırlayabilir. Ayrıca, uzun süreli kemik yaralanmaları veya kronik iltihabi durumlar, hücre bölünmesini hızlandırarak tümör gelişme riskini artırabilir.

Kemik tümörüne yol açan olası nedenler şu şekildedir:

• Genetik faktörler . Ailede kemik tümörü öyküsü bulunan kişilerde risk artabilir.
• Radyasyona maruz kalma . Yüksek dozda radyasyon tedavisi gören kişilerde kemik tümörü gelişme riski artabilir.
• Bazı genetik sendromlar . Li-Fraumeni sendromu, retinoblastom gibi genetik hastalıklar kemik kanseri riskini artırabilir.
• Paget hastalığı . Kemiklerin anormal büyümesine neden olan bu hastalık, ileri yaşlarda kemik tümörü gelişme riskini yükseltebilir.
• İyi huylu kemik hastalıkları . Osteokondrom gibi bazı iyi huylu kemik hastalıkları, zamanla tümör gelişimine yol açabilir.
• Travma ve kronik yaralanmalar . Kesin bir neden olarak kabul edilmese de, bazı vakalarda sürekli travmaya maruz kalan bölgelerde kemik tümörlerinin geliştiği gözlemlenmiştir.
• Bağışıklık sistemi sorunları . Zayıflamış bağışıklık sistemi, kanserli hücrelerin kontrolsüz büyümesine neden olabilir.
• Kimyasal ve çevresel faktörler . Bazı toksik kimyasallara veya ağır metallere uzun süre maruz kalmak, kanser riskini artırabilir.

Kemik Tümörleri Risk Faktörleri Nelerdir?

Genetik yatkınlık, çevresel etkenler ve bazı kemik hastalıkları, kesin nedeni tam olarak anlaşılamayan kemik tümörlerinin gelişme riskini artırabilir. Aile öyküsünde kemik kanseri bulunan bireylerde genetik mutasyonların rol oynadığı düşünülmekte olup, bu durum kalıtsal faktörlerin önemini ortaya koyar.

Kemik tümörü riskini artıran faktörler şunlardır:

• Genetik yatkınlık : Ailede kemik tümörü öyküsü bulunması.
• Radyasyona maruz kalma : Yüksek doz radyoterapi tedavisi almak veya çevresel radyasyon maruziyeti.
• Kemik hastalıkları : Paget hastalığı gibi kemik yapısını bozan hastalıkların varlığı.
• Kalıtsal sendromlar : Li-Fraumeni sendromu ve retinoblastoma gibi genetik hastalıklar.
• Bağışıklık sistemi sorunları : Bağışıklık sisteminin zayıflaması veya baskılanması.
• Kanser metastazı : Başka bir kanser türünün kemiğe yayılması (örneğin, meme, akciğer veya prostat kanseri).
• Kimyasal maddelere maruz kalma : Zararlı kimyasallar ve toksinlere uzun süre maruz kalmak.
• Hızlı kemik büyümesi : Ergenlik döneminde hızlı kemik büyümesi nedeniyle artan hücre bölünmesi.

Kemik Tümörü Tanısı ve Uygulanan Testler

Kemik tümörü tanısı, hastanın şikâyetleri ve fiziksel muayene ile başlar, ardından kesin tanı için çeşitli görüntüleme ve laboratuvar testleri uygulanır. Röntgen, MRI ve BT taramaları, tümörün yerini, boyutunu ve yayılımını belirlemek için kullanılırken PET taraması metastaz olup olmadığını değerlendirmeye yardımcı olur.

Kan testleri, belirli tümör belirteçlerini tespit edebilir, ancak kesin tanı için biyopsi gereklidir. Biyopside, şüpheli kemik dokusundan alınan örnek patolojik incelemeye tabi tutularak tümörün iyi huylu (benign) veya kötü huylu (malign) olup olmadığı belirlenir. Erken tanı ve doğru testlerin uygulanması, tedavi sürecinin başarısını artıran en önemli faktörlerdendir.

Kemik Kanseri Tedavisi ve Uygulanan Yöntemler

Kemik kanseri tedavisi, tümörün tipi, evresi ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak belirlenir ve genellikle cerrahi, kemoterapi ve radyoterapi gibi yöntemleri içerir. Cerrahi tedavi, kanserli dokunun tamamen çıkarılmasını amaçlar ve bazı durumlarda uzvun korunmasını sağlamak için rekonstrüktif cerrahi uygulanabilir.

Kemoterapi, kanser hücrelerini yok etmek veya küçültmek için güçlü ilaçlar kullanılarak uygulanırken, radyoterapi yüksek enerjili ışınlar yardımıyla tümörlü bölgeyi hedef alarak hücre büyümesini durdurur. İleri evre vakalarda, immünoterapi veya hedefe yönelik tedaviler gibi yeni nesil yöntemler de tedavi sürecine eklenebilir. Erken teşhis ve multidisipliner bir yaklaşımla uygulanan tedavi, hastalığın seyrini olumlu yönde etkileyebilir.

Kemik Sağlığının Önemi ve Korunma Yöntemleri

Kemik yoğunluğunu korumak için kalsiyum ve D vitamini açısından zengin bir beslenme programı önemlidir. Süt ürünleri, yeşil yapraklı sebzeler, badem ve somon gibi besinler, kemik sağlığını destekleyen önemli kaynaklardır. Ayrıca, düzenli fiziksel aktivite, özellikle ağırlık taşıyan egzersizler, kemik yoğunluğunu artırmaya yardımcı olur.

Kemik tümörü çoğunlukla semptom göstermeden ilerlediğinden, ağrı hissedilir hissedilmez veya ele gelen bir kitle olduğunda doktora gitmek büyük önem taşır. Erken tanı, tedavi başarısını artırır ve tedavi sonrası ortaya çıkabilecek başka sorunların riskini azaltır. Bu nedenle, kemiklerde hissedilen herhangi bir anormal durumun ciddiye alınması ve tıbbi yardım alınması gerekir.

Kemik sağlığını korumanın bir diğer önemli unsuru da yaralanmalardan kaçınmaktır. Kemikleri güçlendirmek ve korumak için düzenli egzersiz yapmak ve güvenli hareket teknikleri uygulamak önemlidir. Düşme riskini azaltmak ve kemik kırılmalarını önlemek için çevresel faktörlere dikkat edilmelidir.

İyi Huylu Kemik Tümörü Tedavisi

İyi huylu kemik tümörlerinin tedavisi türüne ve evresine bağlı olarak yapılırlar. Çocuklarda rastlanılan iyi huylu kemik tümörleri kendiliğinden kaybolabilir. İyi huylu kemik tümörlerinde cerrahi yönteme başvurmak yerine, düzenli kontrol ve takip etmek daha büyük önem arz eder.

Cerrahi yönteme başvurmak için; tümörün kemik kırılmasına sebep olacak kadar bünyeye zarar vermesi, kemiğin büyümesini olumsuz yönde etkilemesi, kemikte bir kısalık ya da eğrilik yaratması, tanıyla ilgili bir şüphe mevcut ve o bölgeden örnek almak gibi durumlar sayılabilir.

İyi huylu kemik tümörlerinin tedavisinde temel amaç, mümkün olduğunca tümörü takiple izlemek, tümörün kemik yapılara verdiği ilerleyici bir hasar varsa hastanın kendi dokusunu koruyarak tümörü tekrar etmesini engelleyecek oranda vücuttan uzaklaştırmak ve oluşan kemik boşluklarını hastanın kendisinden alınan ya da kemik bankasından gelen kemik yamaları ile doldurmaktır.