Kaşıntı Nedir?
Kaşıntı, bireyin cildini kaşımak istemesine neden olan rahatsız edici ve sinir bozucu bir histir. Kaşıntı yaygın olarak cilt kuruluğundan kaynaklanır. Cilt yaşla birlikte daha kuru olma eğilimi gösterdiğinden, yaşlı erişkinlerde daha yaygın görülen bir durumdur.Kaşıntınızın nedenine bağlı olarak bireyin cildi; normal, kırmızı, pürüzlü veya kabarmış görünebilir. Tekrarlanan kaşıma, ciltte kanayan, enfekte olabilen ve kalınlaşmaya eğilim gösteren bölgelerin ortaya çıkmasına neden olabilir.
Birçok vakada bireyler günlük nemlendirme, yumuşak temizleyiciler kullanma ve ılık suyla banyo yapma gibi kişisel bakım önlemleriyle ciltlerini rahatlatabilirler. Uzun süreli rahatlama ise kaşıntılı cildin nedenini belirlemeyi ve tedavi etmeyi gerektirir. Kaşıntılı cilt için kullanılan yaygın tedaviler arasında ilaçlı kremler, nemli pansumanlar ve oral kaşıntı önleyici ilaçlar bulunur.
Kaşıntı, insan vücudunda sadece kafa derisi, kol veya bacak gibi küçük alanları veya tüm vücudu etkileyebilir. Kaşıntılı cilt, ciltte gözle görülür herhangi bir değişiklik olmadan ortaya çıkabilir. Kaşıntı aynı zamanda kızarıklık, çizik izleri, morluklar, lekeler, kabarcıklar, kuru ve çatlamış bir cilt ile, kösele gibi ya da pullanmış bir cilt gibi belirti ve semptomlara eşlik edebilir.Bazı vakalarda kaşıntı uzun süre ve yoğun olarak devam eder. Birey bölgeyi ne kadar kaşırsa kaşısın ya da ovuşturursa ovuştursun, kaşıntı devam eder ya da kaşıdıkça kaşıntı artabilir. Bu kaşıntı kaşıma döngüsünü kırmak zor olabilir.
Kaşıntı iki haftadan daha uzun devam eder ve kişisel bakım önlemleri ile düzelmezse, şiddetliyse, bireyi sizi günlük rutinlerinden uzaklaştırıyorsa, uyku düzenini bozuyorsa, aniden ortaya çıktıysa ve nedeni açıklanamıyorsa, tüm vücudu etkiliyorsa ve kilo kaybı, ateş veya gece terlemesi gibi diğer belirti ve semptomlar kaşıntıya eşlik ediyorsa birey mutlaka bir cilt hastalıkları uzmanına başvurmalıdır. Özellikle 3 aydan uzun süren kaşıntının sistemik hastalıklar bakımından detaylıca incelenmesi gerekir.
Kaşıntı Neden Olur?
Kaşıntının nedenleri arasında; cilt durumu, sistemik hastalıklar, psikolojik ve psikiyatrik durumlar ve tahriş ya da alerjik reaksiyonlar bulunur. Kuru cilt yani kserozis, egzama (Atopik dermatit, sedef hastalığı, uyuz, parazitler, yanıklar, yara izleri, böcek ısırıkları ve kurdeşen gibi cilt koşulları kaşıntıya neden olabilir. Tüm vücutta kaşıntı görülmesi karaciğer hastalığı, böbrek hastalığı, anemi, diyabet, tiroid sorunları, multipl myelom veya lenfoma gibi altta yatan bir sistemik hastalığın belirtisi olabilir.Kaşıntıya neden olabilecek çeşitli nörolojik yani sinir bozuklukları arasında multipl skleroz, sıkışmış sinirler ve zona yani herpes zoster bulunur. Anksiyete, obsesif-kompulsif bozukluk ve depresyon gibi psikiyatrik durumlar ciltte kaşıntıya neden olabilir. Yün, çeşitli kimyasallar, bazı sabun türleri ve diğer maddeler cildi tahriş ederek kızarıklık ve kaşıntıya neden olabilir. Bazı vakalarda zehirli sarmaşık veya içeriği bilinmeyen kozmetik gibi maddeler ile temas alerjik reaksiyona neden olur. Ayrıca, narkotik ağrı kesici opioidler gibi bazı ilaçlara verilen reaksiyonlar ciltte kaşıntıya neden olabilir. Bazı vakalarda ise kaşıntının nedeni belirlenemez.
Kaşıntı İle Ortaya Çıkabilecek Komplikasyonlar Nelerdir?Şiddetli veya altı haftadan uzun süren kaşıntı, yani kronik kaşıntı bireyin yaşam kalitesini etkileyebilir. Bireyin uyku düzeni bozulabilir, endişe veya depresyona neden olabilir. Uzun süreli kaşıntı ve kaşınma, kaşıntının yoğunluğunu artırabilir ve muhtemelen cilt yaralanmasına, enfeksiyona ve yara izlerinin ortaya çıkmasına yol açabilir.
Kaşıntı Nasıl Teşhis Edilir?
Kaşıntın nedenini bulmak zaman alabilir. Kaşıntıya neden olan sorunun tanısının konulması için doktor öncelikle bir fizik muayene gerçekleştirir ve hastanın sağlık geçmişi hakkındaki bilgileri soracağı çeşitli sorular ile öğrenmeyi hedefler. Birey gözlemlediği bütün belirtilerini bu muayene sürecinde doktor ile konuşmalı ve sahip olabileceği diğer koşullar veya hastalıklarla ilgili bilgileri paylaşmalıdır. Eğer doktor ilk gözlemleri sonucunda kaşıntının tıbbi bir durumun sonucu olduğuna kanaat getirirse, kan testleri de dahil olmak üzere çeşitli testlerin yapılmasını isteyebilir.
Çeşitli kan tetkikleri kaşıntının nedeni olabilecek sistemik hastalıkları ortaya çıkarmak için destekleyici bulgular ortaya koyabilir. Tiroid, karaciğer ve böbrek fonksiyon testleri kaşıntıya neden olabilecek karaciğer veya böbrek bozuklukları ile hipertiroidizm gibi tiroid anormalliklerinin varlığını ortaya çıkarabilir.
Kaşıntı Nasıl Tedavi Edilir?
Kaşıntılı cilt tedavisi, kaşıntı nedenini ortadan kaldırmaya odaklanır. Eğer normal hijyen önlemleri ve reçetesiz kremler kaşıntıyı ortadan kaldırmazsa doktor reçeteli ilaçlar veya başka tedavi yöntemlerini önerebilir. Bazı vakalarda kaşıntıyı altına almak zor olabilir ve uzun süreli tedavi gerektirebilir. Kaşıntıya iyi gelen ve tedavisinde kullanılan reçeteli ilaçlar arasında öncelikle kremler ve merhemler bulunur. Kaşıntılı bir ciltte özellikle kızarıklık varsa, doktor etkilenen bölgelere ilaçlı bir krem veya merhem sürülmesini önerebilir. Daha sonra tedavi uygulanan cilt bölgesi nemli ve pamuklu bir malzeme ile kaplanmalıdır. Nem, cildin ilacı emmesine yardımcı olur ve serinletici bir etki sağlar. Kaşıntının altta yatan çeşitli sistemik hastalıklar nedeniyle ortaya çıkması halinde, bu hastalıkların tedavisi gerekir.Kaşıntı İçin Yaşam Tarzı Değişiklikleri Ve Evde BakımKaşıntıya neden olan nesnelerden veya durumlardan kaçınmak önemlidir. Bu nedenle bireyler belirtilere neyin neden olduğunu saptamaya çalışmalı ve bundan kaçınmalıdır. Bu etken yünlü giysiler, aşırı ısıtılmış bir oda, çok fazla sıcak banyo veya bir temizlik ürününe maruz kalma olabilir.
Birey cildi nemlendirmek üzere etkilenen cilde günde en az bir kez hipoalerjenik ve kokusuz nemlendirici uygulamalıdır. Kuru cilde sahip bireylerde daha yoğun kremler ve merhemler losyonlardan daha etkili olur. Evin ısıtılması nedeniyle evdeki hava kuru kalıyorsa bir nemlendirici biraz rahatlama sağlayabilir.
Kuru ve kaşıntılı kafa derisinin tedavisi için farklı şampuanları denemek faydalı olabilir. Bireyin kendisi için en uygun olanı bulmadan önce birkaç ürünü denemesi gerekebilir. Bazı vakalarda belirli ürünler arasında geçiş yapmak birey için daha faydalı olabilir.
Stres veya kaygı kaşıntıyı kötüleştirebilir. Birçok birey, danışmanlık, davranış değiştirme terapisi, meditasyon ile yoga gibi tekniklerin stres veya kaygıyı azaltmaya, ve bundan kaynaklı kaşıntıyı rahatlatmaya yardımcı olabileceğini bulmuştur.
Kaşıntı sürecinde kaşınmaktan kaçınmak birey için daha faydalı olacaktır. En azından kaşıntı-kaşıma döngüsünden kurtulmayı sağlamak, kaşınırken cilde zarar verilmesini de önler.