Karaciğer Nakli Nedir? Karaciğer Nakli Nasıl Olur?

Karaciğer Nakli Nedir?

Karaciğer nakli , karaciğer yetmezliği veya ciddi karaciğer hastalıkları yaşayan hastalar için uygulanan hayati bir tedavi yöntemidir. Bu işlemde, hasarlı veya işlevini yitirmiş karaciğer çıkarılarak yerine sağlıklı bir donörden alınan karaciğer nakledilir. Nakil işlemi, kadavradan veya canlı bir vericiden alınan organla gerçekleştirilebilir. Hastanın genel sağlık durumu ve organın uyumu gibi faktörler, nakil sürecinin başarısını etkiler. Karaciğer nakli, hastaların yaşam kalitesini artırarak uzun vadeli sağlık sorunlarını önleme konusunda etkili bir çözüm sunar.

Karaciğer, vücudun en büyük iç organı olup, sağ üst karın bölgesinde, diyaframın hemen altında yer alır. Kanın temizlenmesi, toksinlerin atılması, enerji depolanması ve pıhtılaşma faktörlerinin üretilmesi gibi hayati işlevleri yerine getirir. Karaciğerin bu kritik görevleri, ciddi karaciğer hastalıkları oluşması durumunda hastanın yaşamını tehdit edebilir. Karaciğer nakli, işlevini geri döndürülemez şekilde yitirmiş karaciğerin, sağlıklı bir karaciğerle değiştirilmesi işlemidir ve bu işlem karaciğer nakli merkezinde uzman ekipler tarafından gerçekleştirilir. Genellikle son evre karaciğer hastalığı veya akut karaciğer yetmezliği durumlarında yapılan nakil, hastanın hayatta kalması ve yaşam kalitesinin artırılması için hayati öneme sahiptir. Karaciğerin merkezi rolü, naklin neden bu kadar önemli ve karmaşık bir tıbbi müdahale olduğunu açıkça göstermektedir.

Karaciğer Nakli Hangi Durumlarda Uygulanır?

Karaciğer nakli, genellikle karaciğer yetmezliği, siroz, hepatit B ve C gibi kronik karaciğer hastalıkları, doğuştan gelen metabolik bozukluklar veya karaciğer tümörleri gibi ciddi durumlarda uygulanır. Özellikle alkolik siroz, primer biliyer siroz, primer sklerozan kolanjit gibi hastalıklar, nakil gerektiren en sık nedenler arasında yer alır. Bunun yanı sıra, ani gelişen akut karaciğer yetmezliği gibi acil durumlarda da karaciğer nakli hayat kurtarıcı bir tedavi olarak tercih edilir.

Karaciğer nakli gerektirebilecek durumlar şu şekilde sıralanabilir:

• Kronik karaciğer yetmezliği : Siroz gibi hastalıkların ileri evresi.
• Akut karaciğer yetmezliği : Ani gelişen karaciğer işlev kaybı (örneğin, ilaç toksisitesi, viral hepatit).
• Alkolik karaciğer hastalığı : İleri evre alkolik siroz durumları.
• Hepatit B ve C : Kronikleşmiş enfeksiyonların neden olduğu karaciğer hasarı.
• Primer biliyer siroz veya primer sklerozan kolanjit : Safra yollarının uzun süreli hastalıkları.
• Otoimmün hepatit : Bağışıklık sisteminin karaciğere saldırdığı durumlar.
• Karaciğer tümörleri : Cerrahi olarak çıkarılamayan ancak metastaz yapmamış bazı kanser türleri (örneğin, hepatoselüler karsinom).
• Doğuştan gelen metabolik hastalıklar : Wilson hastalığı, hemokromatoz, alfa-1 antitripsin eksikliği gibi genetik hastalıklar.
• Safra yolları anomalileri : Doğuştan gelen safra yolu bozuklukları (örneğin, biliyer atrezi).
• İlaç veya toksin kaynaklı karaciğer hasarı : Karaciğerde geri dönüşü olmayan hasar oluşturan durumlar.

Karaciğer Nakli Değerlendirmesi

Karaciğer nakli değerlendirme süreci transplantasyon ekibi, detaylı muayene ve laboratuvar testleriyle her hasta için risk faktörlerini belirler. Düzelme şansı olmayan kanser ve enfeksiyon hastalıkları, tedaviyi reddetme, psikiyatrik sorunlar veya akli yetersizlik durumları dışında nakil genellikle mümkündür. Nakil adayı, makul bir yaşam beklentisine sahip olmalı, cerrahi müdahaleleri tolere edebilmeli ve bağışıklık baskılayıcı ilaçların etkilerine dayanabilecek organ rezervine sahip olmalıdır. Yaş sınırı genellikle 65 olsa da, hastanın genel durumu yaşından daha önemli bir kriterdir. Son evre karaciğer hastalığı teşhisi konulan hastalar için yaklaşık 5-7 gün süren ve üç fazda gerçekleştirilen alıcı değerlendirmesi önerilir.

• Kesin tanının konması,
• Karaciğer hastalığının şiddeti ve naklin aciliyetinin belirlenmesi,
• Hastanın nakil için uygunluğunun tayin edilmesi.

Kalp, akciğerler, böbrekler, kan sayımları gibi diğer sistemler test edilir ve enfeksiyon varlığı ortadan kaldırılır. Daha sonra karaciğer uzmanı, hastanın durumuna, karaciğer hastalığının nedeni ve şiddetine bağlı olarak ameliyatın ne derece başarılı olacağına karar verir.

Son aşama, hastanın psikolojik ve zihinsel olarak hazırlanmasını gerektirir. Hasta ve ailesi prosedür, hastanede kalma, cerrahiden sonraki muhtemel seyir, izlem ve hastalık sonrası bakım ile ilgili olarak bilgilendirilir. Değerlendirmeden sonra, hasta kadavradan nakil için bekleme listesine alınır veya istekli ve kan grubu eşleşen bir akraba varsa, kişi bağış için değerlendirilir ve nakil planlanır.

Kadavradan nakil için bekleme listesine alınan hasta, uygun karaciğer bulunana kadar nakil ekibi tarafından izlenir. Hastanın durumu bozulma belirtileri sergilerse, genellikle ailenin canlı karaciğer bağışını değerlendirmesini öneririz.

Alıcıda Değerlendirilen Hastalıklar

Nakil operasyonu öncesinde alıcının sağlık durumu kapsamlı bir şekilde değerlendirilmelidir. Koroner arter hastalığı, kardiovasküler hastalıklara bağlı yüksek morbidite ve mortalite riski nedeniyle dikkatle ele alınmalıdır; semptomatik hastalara anjiografi yapılmalı, yüksek risk grubundaki semptomsuz hastalara non-invaziv kardiak testler uygulanmalı ve gerekirse "by-pass" ameliyatıyla uygun hale getirilmeleri sağlanmalıdır. Kronik akciğer hastalığı olan bireylerde, mevcut akciğer fonksiyonlarının ameliyata uygun olup olmadığı değerlendirilirken, ameliyat sonrası enfeksiyon riskine karşı önlemler alınmalıdır. Malign hastalık geçmişi olan hastalarda, nakil işlemi için hastalığın tamamen iyileşmiş olması şarttır; kanser türüne bağlı olarak bekleme süreleri 2 ila 5 yıl arasında değişebilir. Ayrıca, aktif enfeksiyonlar nakil için bir kontrendikasyon olup, HIV, tüberküloz ve sitomegalovirüs gibi enfeksiyonlar açısından detaylı bir tarama yapılmalıdır. HIV pozitif hastalara nakil yapılması konusundaki yaklaşımlar, modern antiretroviral tedaviler sayesinde değişmeye başlamış, ancak ameliyat sonrası komplikasyon riskleri göz önünde bulundurulmaktadır.

• Koroner arter hastalığı : Semptomatik hastalarda anjiyografi; semptomsuz, yüksek riskli hastalarda non-invaziv kardiyak testler uygulanır.
• Kardiyovasküler hastalıklar : Yüksek morbidite ve mortalite riski nedeniyle dikkatle değerlendirilir.
• Kronik akciğer hastalıkları : Akciğer fonksiyonlarının ameliyat için yeterli olup olmadığı değerlendirilir.
• Malign hastalık geçmişi : Hastalığın tamamen iyileştiğinin kanıtlanması gerekir; bekleme süresi kanser türüne göre 2 ila 5 yıl arasında değişir.
• Aktif enfeksiyonlar : HIV, tüberküloz, sitomegalovirüs gibi enfeksiyonlar taranır ve aktif enfeksiyonlar kontrendikasyon olarak kabul edilir.
• HIV pozitiflik : Modern antiretroviral tedavilerle nakil yapılabilir, ancak komplikasyon riskleri değerlendirilir.
• Ameliyat sonrası enfeksiyon riski : Özellikle kronik akciğer hastalığı olan bireylerde detaylı inceleme ve önlemler gereklidir.

Laboratuvar İncelemeleri

Karaciğer nakli öncesi değerlendirme için kapsamlı laboratuvar incelemeleri yapılır. Kan ve idrar tetkikleri kapsamında hematolojik analizler, böbrek ve karaciğer fonksiyon testleri, hepatit ve viral serolojiler ile tümör markırları araştırılır. EKG, ekokardiyografi ve gerekirse koroner anjiyografi ile kardiyolojik değerlendirme yapılır. Akciğer grafisi ve kan gazı analizi gibi radyolojik incelemeler tamamlanır; ayrıca gerekli durumlarda endoskopik tetkiklere başvurulur. Bilgisayarlı tomografi temel görüntüleme yöntemi olarak kullanılırken, özel durumlarda PET, sintigrafi ve tromboz eğilimi testleri yapılır. Göğüs hastalıkları, kardiyoloji, anestezi, diş, psikiyatri, gastroenteroloji ve enfeksiyon gibi çeşitli branşlardan konsültasyonlar istenir ve ilgili tüm tetkikler eklenir.

• Kan ve İdrar Tetkikleri : Hematolojik testler, böbrek ve karaciğer fonksiyon testleri, hepatit markırları, viral seroloji (CMV, EBV vb.), tümör markırları, açlık kan şekeri, ürik asit, kalsiyum ve fosfat düzeyleri ile idrar analizi yapılır.
• EKG ve Ekokardiyografi : Kalp fonksiyonları değerlendirilir, gerekirse koroner anjiyografi yapılır, tüm kültürler alınıp enfeksiyöz ajan taşınmadığı doğrulanır.
• Radyolojik Tetkikler : Akciğer grafisi çekilir, kan gazı analizi yapılır, gerektiğinde endoskopik tetkikler uygulanır (özofagus, mide, duodenum ve kolon).
• Diğer Tetkikler : Bilgisayarlı tomografi istenir, gerekirse PET, sintigrafi ve tromboz eğilimi testleri yapılır, multidisipliner branş konsültasyonları ve ilgili ek tetkikler tamamlanır.

Karaciğer Nakli Ameliyatı Öncesi Hazırlık

Bilindiği gibi, kan grubu uyumu önemlidir. Kan grubu uyumsuz nakiller de yapılmaktadır ancak bunlar AB0 uyumlu gruplar arasında yapılan transplantasyonlar kadar başarılı olmamıştır.

Tüm tetkikleri tamamlanan donör ameliyattan 2-3 gün önce hastaneye yatırılır. Ayrıntılı bir hikaye (öz ve soy geçmişi içeren) alınıp dikkatli bir fizik muayene yapılır. Sistemik olarak tam bir fizik muayene yapılması, hiçbir sistemin ihmal edilmemesi gerekir. Bu muayene sırasında kulak burun boğaz, diş, jinekoloji, kardiyoloji, göğüs hastalıkları gibi özel muayene ve değerlendirme gerektiren durumlarda, ilgili dallarda konsültasyon yapılmalıdır. Daha önce de yapılmış olan, tam kan sayımı idrar tetkiki, EKG, akciğer grafisi, kan biyokimyası tekrarlanır.

Cytomegalovirus titrasyonu yeniden yapılarak kontrol edilmelidir. Kan grubuna göre, 2 ünite kan hazırlanmalıdır. Vericinin, ameliyattan önce, mutlaka muvafakat belgesini imzalamış olması gereklidir. Ameliyattan bir gün önce, vericinin, yıkanması uygun olur. Donör, planlanan ameliyat saatinden 10-12 saat öncesinden itibaren aç bırakılır. Bu süre içerisinde 1000 ml Laktatlı Ringer infüzyonu yapılır. Alt ekstremitelere elastik bandaj uygulanır.

Donöre Yapılan Laboratuvar Tetkikleri

Kan Tetkikleri

• Hemogram ve Periferik yayma
• Kanama profili
• Tromboz profili
• Rutin biokimya
• Hepatit Markırları
• Tümör markırları

İdrar Tetkikleri

Tetkiki ve Kültürü ve Kreatinin Klirensi (24 Saatlik İdrardan)

Diğer Tetkikler

• Göğüs, kardiyoloji, psikiyatri ve gerekli diğer konsültasyonlar
• Viral seroloji
• Elektrokardiyogram
• Akciğer grafisi
• Tüm karın tomografi ve BT anjiyografi
• MR kolanjiyografi

Bütün bu tetkikler sonucunda patolojik bulgu tespit edilmeyen adayın karaciğer volümleri hesaplanır ve damarsal yapılar ile safra yolu anatomisi ameliyat öncesi değerlendirilir. Donör adaylarının donör olmalarını engelleyen en önemli nedenler sıklıkla hipertansiyon, diyabet, kalp hastalığı, böbrek hastalığı ve psikolojik hastalıklardır.

Canlı donör adayının 18 yaşını doldurmuş ve sağlıklı olması gerekir. Yaş sınırı için üst sınır bazı merkezlerde 65 olarak kabul edilmekle birlikte birçok merkezde üst yaş sınırı yoktur. Donörün sistemik hastalığının bulunmaması, sigara içenlerde akciğer fonksiyon testlerinin normal olması ve ameliyattan önce sigarayı bırakması gerekir.

Kan tetkiklerinde HIV (Human Immunodeficiency Vırus) antikor testinin negatif olması gerekir. Hepatit B ve Hepatit C taşıyıcılarından alınan karaciğerlerin hastalığı alıcıya taşıyabileceği bilinen bir gerçektir.

Karaciğer Nakli Hakkında Bilinmesi Gerekenler

Karaciğerin Sol Yarısı

İlk olarak karaciğeri tutan bağlar kesilir, daha sonra kolesistektomi yapılır ve safra yollarının anatomisini ortaya koymak için ameliyat sırasında film çekilir. Bunları takiben sol loba giden damarlar ve safra kanalı ortaya konur ve askıya alınır. Askıya alınan damarlar kapatılarak bu damarların beslediği alan belirlenir. Karaciğerin sağına giden yapılar özenle korunur. Orta hatta karaciğeri asan bağın 2 cm sağından karaciğer dokusu ayrılmaya başlanır.

Karaciğer kapsülü koter ile kesildikten sonra ultrasonik doku disektörü ve radyo-frekans kullanılarak parankimi ayrılır. Ortaya çıkan vaskuler yapılar klip, serbest bağlama ya da dikişler ile kontrol altına alınır. Transeksiyon sırasında genellikle vasküler kontrol uygulanmaz ve arteriyel ve portal kan karaciğere girerken hepatik venler ile boşalma devam eder. Safra yolları parankim içinde izole edilir ve kesilir. Distal uç dikkatli bir şekilde dikilir, proksimal uç safra drenajını görmek için açık bırakılır. Sol portal ven, sol hepatik arter ile sol hepatik ven klemplenir ve sırayla kesilir. Gerekli olan karaciğer miktarına göre sol lobun tamamı ya da bir kısmı alınabilir.

Karaciğerin Sağ Yarısı

Karaciğerin sol yarısı alınarak çocuklarda ele edilen iyi sonuçlar benzer uygulamanın sağ lob içinde erişkinlerde uygulanabilirliği fikrini doğurmuştur. Bu greftin (segment 5-6-7-8) avantajı sağ taraftaki boşluğa tam uymasıdır. Dezavantajları ise geniş bir kesit yüzeyi olması, damar ve safra yolları anomalileridir. Genellikle aksesuar bir arter yoksa sağ hepatik arter geniş bir arterdir. Venöz drenaj özellik arz eder ve geniş bir anaztomoz ile yeterli karaciğer boşalımını sağlamak gerekir.

Geniş ikinci bir hepatik venin varlığında (İnferiör sağ hepatik ven) iki ayrı anastomozun yapılması ya da bunların ağızlarının yapay ya da özel koşullarda saklanmış damarlarla birleştirilmesi gerekir. Safra yolları için ise kanal sayısına göre bağırsağa ya da alıcının kendi safra yollarına bir ya da daha fazla anastomoz gerekebilir. Erişkinlere yapılan karaciğer transplantasyonlarında en önemli sorunlar vericiyi riske sokmadan maksimum ne kadar greft alınabileceği ve alıcının yaşaması için gerekli olan minimum greft hacminin ne kadar olduğudur.

Yeterli minimum greft hacmi bilinmese de greft/vücut ağarlığı oranının %1 ya da daha fazla olması ya da tahmini greft ağarlığının %50-%60'ının naklinin yeterli olacağı düşünülmektedir. Orta hepatik veni içine alan ancak segment 4'ün tamamını içermeyen genişletilmiş sağ lob, alıcı için greft yetersizliği ihtimalini çok azaltır. Ancak major cerrahi gerektiren bu yöntemde karaciğerin 2/3'ü çıkarıldığından vericide karaciğer fonksiyon bozuklukları daha sık görülür.

Kadavradan Karaciğer Nakli

Karaciğerin sol yarısı alınarak çocuklarda ele edilen iyi sonuçlar benzer uygulamanın sağ lob içinde erişkinlerde uygulanabilirliği fikrini doğurmuştur. Bu greftin (segment 5-6-7-8) sağ taraftaki boşluğa tam olarak uyum sağlar. Genellikle aksesuar bir arter yoksa sağ hepatik arter geniş bir arterdir. Venöz drenaj özellik arz eder ve geniş bir anaztomoz ile yeterli karaciğer boşalımını sağlamak gerekir.

Geniş ikinci bir hepatik venin varlığında (İnferiör sağ hepatik ven) iki ayrı anastomozun yapılması ya da bunların ağızlarının yapay ya da özel koşullarda saklanmış damarlarla birleştirilmesi gerekir. Safra yolları için ise kanal sayısına göre bağırsağa ya da alıcının kendi safra yollarına bir ya da daha fazla anastomoz gerekebilir. Erişkinlere yapılan karaciğer transplantasyonlarında en önemli sorunlar vericiyi riske sokmadan maksimum ne kadar greft alınabileceği ve alıcının yaşaması için gerekli olan minimum greft hacminin ne kadar olduğudur.

Yeterli minimum greft hacmi bilinmese de greft/vücut ağarlığı oranının %1 ya da daha fazla olması ya da tahmini greft ağarlığının %50-%60'ının naklinin yeterli olacağı düşünülmektedir. Orta hepatik veni içine alan ancak segment 4'ün tamamını içermeyen genişletilmiş sağ lob, alıcı için greft yetersizliği ihtimalini çok azaltır. Ancak major cerrahi gerektiren bu yöntemde karaciğerin 2/3'ü çıkarıldığından vericide karaciğer fonksiyon bozuklukları daha sık görülür.

Back - Table (Alınan Karaciğerin Nakil İçin Hazırlanması)

Vericiden (kadavra veya canlı) karaciğer çıkarılırken çevre dokularla birlikte çıkarılan karaciğerin, steril ve soğuk bir ortamda fazla dokulardan temizlenmesi ve takılacak hale geti¬rilmesi işlemidir. Tamamen steril hazırlanmış bir ame¬liyat masası üzerinde,

içi kırık steril buz ve soğuk se¬rum dolu bir kabın içerisine, özel solusyonlarla karaciğer olan torba yerleştirilir. Bu şekilde torba içine başka sıvıların ve buzların girmesine mani olunur. Böylece karaciğer soğuk sıvı ortamdan çıkarılmadan hazırlanabilir. Bu amaçla sırası ile damarlar ve safra yolları hazırlanır çevre dokulardan temizlenir ve damarlarda olabilecek delik ve yaralanmalar tespit edilerek, onarılır. Gerekirse buralara yamalar yapılır.

Alıcıya Karaciğerin Takılması

Alıcının karnına kaburgaların altından hem sağa hem de sola uzanan ayrıca orta hatta da uzanan mersedes kesi denen kesi ile girilir. Karaciğer damar ve safra yolu güdükleri korunarak büyük toplar damarın üzerinden karaciğerin tamamı çıkarılır.

Karaciğer ameliyat sahasına getirilmeden önce damar güdüklerinin ve cerrahi sahanın hazır olduğundan emin olmak gerekir. Karaciğer önce ana toplar damara dikilir. İnfrahepatik vena kavası iki sıra dikilmiş karaciğer alana getirilerek suprahepatik vena kava–hepatik venlerin birleşim yerine dikilir.

Sonra karaciğerin içine kan getiren damarlar alıcının damarlarına dikilir. Anastomoz bitiminde damarlar üzerindeki klempler kaldırılır. Damarsal problemi olan hastalarda araya ven greftleri (sentetik veya alıcı ve vericiden alınan otolog ven greftleri gibi) konabilir.

Arter anastamozları ise hem alıcı hem de vericideki benzer arterler arasında yapılır. Bu amaçla bazen dalak arteride kullanılabilir. Eğer alıcı arterinde sıkıntı varsa karaciğer atardamarı alıcı ya da vericiden alınan damarlar ya da sentetik damarlar ile direkt ana atardamara bağlanabilir.

Bu işlem gerekirse mikroskop altında yapılır. Daha sonra safra yolu alıcının safra yoluna ya da bağırsağına dikilebilir. Burada stent veya T-tüp kullanılabilir. Eğer drenaj tüpü kullanılmış ise karın duvarından çıkarılabilir. Kanama kontrolü sonrası drenler konarak karın kapatılır.

Kadavra Vericili Karaciğer Nakli

Bu tip nakiller, yaşadığı süre içinde organ bağışında bulunmuş ya da ailesi tarafından organları bağışlanmak istenen, beyin ölümü gerçekleşmiş kişilerden yapılır. Bu durum, bir kaza sonucu veya hastalık nedeniyle beyin hasarı gerçekleştikten sonra yoğun bakıma alınmış hastalarda ortaya çıkar.

Hastanın ölümü (beyin ölümü) kesin olarak saptandıktan sonra ailesiyle görüşülür. Organ bağışı için izin alındıktan sonra donörün organlarından bazıları ve karaciğerin tamamı diğer hastalara nakledilmek üzere kullanılabilir. Karaciğer, çıkarımını takiben, vücudun dışında özel koruma çözeltileri içerisinde 1 2-15 saat süreyle güvenle saklanır. Bu süre içinde UKS (Ulusal Koordinasyon Sistemi) ile entegre olarak sürdürülen çalışmalar sonucunda en uygun alıcılar belirlenerek karaciğerin ilgili merkeze gönderilmesi sağlanır.

Bu tür organların dağıtımı, TC. Sağlık Bakanlığı'nın ilgili mevzuatları gereğince, eşleşmesi gereken kan grubuna, bekleme listesinde geçen süreye ve gereksinimin aciliyetine göre gerçekleştirilir.

Canlı Vericili Karaciğer Nakli

Karaciğerinin bir kısmının alınmasında sağlık ve hukuki açıdan mahsur olmayan canlı vericilerden yapılan nakil şeklidir. Bu işlemin gerçekleştirilebilmesi için alıcı ve verici arasında 4. dereceye kadar kan ve hısım akrabalığı olması gerekir. Akrabalığın olmadığı ancak uzun süreli tanışıklık ve dostluk hallerinde durumun değerlendirilebilmesi için Sağlık Müdürlükleri bünyesinde yapılandırılan etik kurulların onayının alınması zorunludur.

Gelişen teknoloji ve karaciğer anatomisinin daha iyi anlaşılmasından dolayı donör operasyonu günümüzde güvenli bir şekilde yapılabilmektedir. Sağlıklı bireylerde karaciğerin büyük rezervi nedeniyle %70'i bile alınsa vericinin metabolik ihtiyaçlarını karşılayabilmektedir. Karaciğer birkaç hafta içerisinde hem donör hem de alıcıda hızla yenilenir ve ortalama 1 ay sonra neredeyse normal büyüklüğüne ulaşır.

Canlı Vericili Karaciğer Bağış Koşulları Nelerdir?

Canlı vericili karaciğer bağışı için vericinin bağışı kendi özgür iradesiyle yapması ve 18 yaşın üzerinde olması gerekir. Verici, alıcıyla 4. dereceye kadar akraba olmalı ve kan grubu eşleşmesi sağlanmalıdır. Ayrıca, vericinin karaciğer yapısı ve fonksiyonlarının normal olması, diğer sistemlerinde herhangi bir sağlık sorunu bulunmaması ve karaciğer anatomisinin hem alıcı hem de kendisi için uygun olması gereklidir. Bu koşulların ve diğer teknik uygunlukların değerlendirilmesi, genellikle 2-3 gün süren nakil öncesi değerlendirme sırasında nakil ekibi tarafından detaylı bir şekilde gerçekleştirilir.

Karaciğer bağış koşulları şu şekilde sıralanabilir:

• Verici, bağışı kendi özgür iradesiyle yapmalıdır.
• Verici 18 yaşın üstünde olmalıdır.
• Verici 4. dereceye kadar akraba olmalıdır.
• Verici ve alıcının kan grubu eşleşmelidir.
• Verici karaciğer yapısı ve fonksiyonu ile diğer sistemleri normal olmalıdır.
• Verici karaciğerinin anatomisi alıcı ve kendisi için uygun olmalıdır.

Yukarıda verilen koşulların ve diğer teknik noktaların uygunluğu, genellikle 2-3 gün süren Nakil Öncesi Donör Değerlendirmesi'nde Nakil Ekibi tarafından belirlenir.

Karaciğer Nakli Sonrası

Karaciğer nakli sonrası süreç, hastanın iyileşmesi ve nakledilen organın uyum sağlaması için titizlikle izlenmesi gereken bir dönemi kapsar. Hasta yoğun bakım ünitesinde yakın takip edilerek nakledilen karaciğerin fonksiyonları değerlendirilir ve olası komplikasyonlar erken tespit edilir. Rejeksiyon riskini azaltmak için bağışıklık baskılayıcı (immünosupresif) ilaçlar düzenli olarak kullanılır ve bu ilaçların yan etkileri kontrol edilir. Enfeksiyon riski yüksek olduğundan, hastaya uygun koruyucu tedbirler uygulanır ve düzenli kan testleriyle genel sağlık durumu izlenir. Diyet, fiziksel aktivite ve yaşam tarzı düzenlemeleri, karaciğerin uzun süreli sağlığı için önemlidir. Nakil sonrası düzenli doktor kontrolleri, olası komplikasyonların önlenmesi ve genel sağlığın sürdürülmesi için kritik bir rol oynar.