FOR INTERNATIONAL PATIENTS
İsilik Nedir?
İsilik ter kanalarının tıkanması sonucunda oluşan bir kaç çeşit cilt döküntüsüne verilen ortak isimdir. Tıbbi adı miliare olan isilik, aynı zamanda miliaria kristalina, miliaria rubra, miliaria profunda ve miliaria püstülosa olmak üzere dörde ayrılır.
İsilik genellikle bebeklerde görülse bile, sadece bebeklere özgü bir durum değildir. Özellikle sıcak ve nemli havalarda yetişkinleri de etkiler. Normal şartlar altında kendi kendine geçen bir durum olan isiliğin daha ciddi formları tıbbi bakım gerektirebilir.
Ancak hem yetişkinlerde hem de bebeklerde isilik tedavisinde ilk adım hemen her zaman cildi serinletmek ve terlemeyi önleyici adımları atmaktır.
İsilik Neden Olur?
Normal şartlar altında vücut çevresel sıcaklığın artmasına karşı, ısı dengesini sağlamak için fazla ısıyı ter bezlerinden salgılanan ter ile birlikte dışarıya atar. Terin buharlaşması vücudun soğumasını sağlar.
Bu aşamada çevresel veya diğer faktörlerden dolayı vücutta aşırı terleme görülürse, ter kanallarında tıkanıklıkların ve kistlerin gelişmesine rastlamak mümkündür. Ter kanallarındaki tıkanıklık nedeniyle dışarıya atılamayan ter cildin alt katmanlarından üst tabakasına sızarak çıkar ve kızarıklık olarak görülen bir tepkimeye yol açar.
Çok kalın giyinmek ya da geceleri elektrikli battaniye altında uyumak uzun süreli aşırı ısınmaya ve dolayısıyla isiliğe neden olabilir. Tropik iklimlerde veya yaz döneminde görülen sıcak ve nemli havalarda isilik oluşabilir.
Bireyin gerçekleştirdiği yoğun egzersiz, sıkı çalışma düzeni veya aşırı terlemesine neden olan herhangi bir aktivite isiliğe neden olabilir. İsilik, özellikle ateşli vakalarda, uzun süreli yatak istirahatinde kalmak durumunda olan bireylerde de ortaya çıkabilir.
Bebeklerde İsilik Neden Olur?
Açık tenli çocuklarda ve çok küçük bebeklerde terlemeden ya da ateşli hastalıklar sonrasına yaygın olarak isilik görülmesi mümkündür. Bunun öncelikli nedeni yeni doğan bebeklerin ter kanallarının tam olarak gelişmemiş olmasıdır. Olgunlaşmamış ter kanalları kolaylıkla tıkanabilir.
Bu tıkanma sebebiyle terleme cilt altına hapsedilir ve ter kanallarında kolaylıkla yırtıklara neden olabilir. Bebek özellikle ısı kaynaklarına çok yakın duruyorsa, çok sıkı ve kalın giydirilmiş ise veya ateşi varsa, yaşamın ilk haftasında İsilik geliştirebilir.
Bebek cildinin hassas olması nedeniyle, gereksiz kalınlıkta, darlıkta veya sentetik kumaşlardan üretilen kıyafetlerin giydirilmesinin yanı sıra alt bezinin yeterli sıklıkta değiştirilmemesi de isiliği tetikleyebilir. Bunu engellemek için bebeği ılık su ile düzenli olarak yıkamak ya da duş aldırmak önemlidir.
Bebeği terletmeyecek türden pamuklu ve bebeğe hava şartlarına uygun incelikte kıyafetler giydirmek, aynı zamanda bebek terlediyse terli kıyafetlerini düzenli olarak değiştirmek var olan isiliğin gerilemesinde yardımcı olacaktır.
İsilik Belirtileri Ve Tipleri Nelerdir?
Yetişkinler genellikle cildin birbirine temas ettiği kıvrımlarda veya giysilerin sürtünmeye neden olduğu yerlerde isilik geliştirir. Bebeklerde ise döküntü esas olarak boyunda, omuzda, yüzde ve göğüs bölgelerinde bulunur.
Ayrıca koltuk altında, diz arkasında, dirsek içinde, popoda ve kasıklarda da görülebilir. İsilik tıkanmış ter kanallarının derinliğine göre farklı tiplere ayrılır. Her tip için belirti ve bulgular farklıdır.
Miliaria crystallina, en sık görülen ve en hafif isilik tipidir. Cildin üst tabakasındaki ter kanallarını etkiler. Miliaria crystallina çıkaran bireylerde cildin yüzeyinde sıvı ile dolu küçük şeffaf veya ak renkli kabarcıklar veya şişlikler, yani papüller görülür.
Bu papüller ter kabarcıkları ile doludur ve kolaylıkla patlayabilirler. Yaygın inanışın aksine bu tür isilik döküntülerinde kaşınma veya ağrı gözlemlenmez. Miliaria crystallina bebeklerde yetişkinlere göre daha yaygın görülür.
Miliaria rubra, yetişkinlerde çocuklara ve bebeklere oranla daha yaygın olarak görülür. Miliaria rubra bireylerde miliaria crystallinaya göre daha fazla rahatsızlığa neden olmaktadır. Bunun nedeni isiliğe neden olan tıkanmanın cildin dış tabakasında veya epidermiste daha derinde bir yerde gerçekleşmesidir.
Miliaria rubra sıcak veya nemli koşullarda ortaya çıkar. Bu tip isiliğin belirtileri arasında kaşıntı, batma ve karıncalanma hissi, ciltte kırmızı yumrular, etkilenen bölgede terleme olmaması ile terin cilt yüzeyine ulaşamaması nedeniyle ciltte iltihaplanma görülmesi sayılmaktadır.
Miliaria Püstülosa ise, miliaria rubra nedeniyle ortaya çıkan sıvı dolu keselerin, yani veziküllerin iltihaplanma nedeniyle ilerlemesi ve irinle dolması durumuna verilen isimdir. Bu durumda iltihaplı bakteriyel enfeksiyon başlamış demektir ve tıbbi müdahale gereklidir.
Miliaria profunda ise isiliğin en az görülen tipidir. Kronik, uzun süreli bir durum olabilir ve sık sık tekrarlayabilir. Bu isilik tipi, cildin daha derin tabakasında, yani dermiste görülür. Miliaria profunda tipik olarak yetişkinlerde görülür ve terlemeye neden olan bir fiziksel aktivitenin ardından ortaya çıkar. Miliaria profunda belirtileri arasında, daha büyük, sert, ten rengi yumrular ile yumurta benzeri lezyonlar sayılır. Aynı zamanda terin ciltten ayrılması engellendiği için bulantı ve baş dönmesine gözlemlenebilir.
İsilik genellikle cildin soğutulmasının ardından veya ısıya maruziyetten kaçınıldığında iyileşir. Ancak isilik semptomları bir kaç günden fazla devam ediyorsa, etkilenen bölgede ağrı, şişme, veya kızarıklık artıyorsa ya da ateş yükselmesi varsa, titreme gözlemleniyorsa, lezyonlardan iltihap akıyorsa, koltuk altı, boyun veya kasıkta şişmiş lenf düğümleri mevcutsa doktora başvurulmalıdır.
İsilik Nasıl Önlenir?
Bireyin kendisini ya da çocukları isilikten etkin bir şekilde koruyabilmesi için öncelikle aşırı kalın giyimden kaçınması gereklidir. Yaz aylarında yumuşak, hafif ve pamuklu giysileri tercih etmek etkili olur. Kış aylarında ise özellikle çocuklar sadece bir yetişkinin ihtiyacı olacak kadar kalınlıkta kıyafetler ile giydirilmelidir. Bununla birlikte cildi tahriş edebilecek sıkılıkta ve sertlikte kıyafetlerden kaçınılmalıdır.
Sıcak havalarda, doğrudan güneş ışığının etkisinden uzakta, gölgede veya klimalı bir binada kalınmalıdır. Havayı sirküle etmek için bir yelpaze ya da vantilatör kullanılabilir. Aynı şekilde uyku alanı serin tutulmalı ve iyi havalandırılmalıdır. Vücut temizliğine önem verilmeli ve gözenekleri kapatacak şekilde kirlenme durumunda ilk fırsatta gözeneklerin açılması için temizlik önlemleri alınmalıdır.
İsilik Nasıl Teşhis Edilir?
İsilik teşhisi için normal şartlar altında bir test yapılması gerekli değildir. Doktor, fiziksel muayene esnasında isiliğin görünüşü ile teşhis koyacaktır.
İsilik Nasıl Geçer?
İsilik normal şartlar altında kendiliğinden ve sorunsuz bir şekilde iyileşir. Ancak bazı nadir vakalarda bakteriler tarafından enfeksiyona, ve dolayısıyla iltihaplı ve kaşıntılı püstüllere yol açabilir.
İsilik Nasıl Tedavi Edilir?
İsiliğin daha hafif türleri için isilik görülen bölgeyi serin ve temiz tutmak, aynı zamanda da aşırı ısınmayı önlemek bu iyileşme sürecini hızlandırabilir. Normal şartlar altında cildin soğumasıyla birlikte isilik hızla temizlenir.
Bununla birlikte daha şiddetli ve ağır isilik vakalarında hem rahatsızlığı gidermek, hem de olası sağlık sorunlarını önlemek için topikal tedavilere yani merhemlere başvurmak gerekli olabilir.
İsilik İçin Yaşam Tarzı Değişiklikleri Ve Evde Bakım
Hem isiliğin iyileşmesi sürecini hızlandırmak hem de iyileşme sürecinin daha rahat geçmesini sağlamak için bir kaç önlem almak mümkündür.
- Öncelikle sıcak havalarda nemi ciltten uzaklaştıran gevşek, hafif giysiler tercih edilmelidir.
- Klimalı ortamlarda zaman geçirmeye özen gösterilmelidir.
- Cildi kurutmayan sabun ve soğuk su kullanarak yıkanılmalı ya da duş alınmalıdır. Yıkandıktan sonra havlu kullanılmamalı, hava ile kuruma tercih edilmelidir.
- Kaşıntılı, tahriş olmuş ciltteki isiliği sakinleştirmek için serin kompreslerden faydalanmak mümkündür.
- Gözenekleri tıkayabilen petrol veya mineral yağı içeren kremler ve merhemleri kullanmaktan kaçınmak önemlidir.