FOR INTERNATIONAL PATIENTS
İnmemiş Testis Nedir?
Testisin inişi sürecinde meydana gelen aksaklıklar sonucu testis, iniş yolu boyunca herhangi bir noktada kalabilir. Erkeklik hormonu ve sperm üretiminden sorumlu organ olan testis, bebeklerin yaklaşık % 4, 3’ünde doğumda yerinde bulunmaz.
Bu hastaların ¾’ünde 3 ay dolmadan testis yerine iner. Bebekler bir yaşına geldiklerinde ise yalnızca % 0.96'sı inmemiştir. Muayenede testisin yerinde olmaması boş torba olarak tanımlanmaktadır ve bu durumda şu olasılıklar söz konusudur:
Testisin Yokluğu
Testis ya anne karnındaki dönemde hiç oluşmamıştır ya da oluştuktan sonra meydana gelen damarsal tıkanıklıklar nedeniyle testis kaybolması söz konusudur. Tek ya da çift taraflı olabilir. Tek taraflı olanlar genellikle aynı taraf böbrek yokluğu ile birliktedir.
Testis Erimesi (Atrofi)
Testis önceden mevcut olduğu halde daha sonra ortaya çıkan etkiler (damarlarda tıkanma, burulma ya da zedelenme-travma) sonucu testis erimesi meydana gelmiştir. Yapılan ameliyatta bu hastalarda sperm kanalının torba içinde ya da kasık kanalın bir noktasında son bulduğu görülür. Bu durumda da geri kalan yapıların çıkarılması önerilir.
Karın İçindeki İnmemiş Testis
Yine muayenede bulunamayan testis söz konusudur. Testis ne torbada ne de kasık kanalı içinde muayene ile bulunamaz. Tüm inmemiş testisli bebeklerin % 5-10’unda söz konusudur.
Kanal İçindeki İnmemiş Testis
İnmemiş testis denilince genellikle akla gelen ve en sık karşılaşılan tip kanal içindeki inmemiş testistir. Kasık kanalı içinde herhangi bir noktada testis ele gelir.
Geri Çekilen (Retraktil) Testis
Testisin asıcı kaslarının kasılması sonucu geçici olarak torba dışına (kasığa doğru) çekilmesi normal bir reflekstir. Bu refleks testisin ısı farklılıklarına ve travmaya karşı korunmasını sağlar. Retraktil testis tedavi gereken bir durum olmadığı kabul edilir. Retraktil-inmemiş testis ayırımının bir hekim tarafından yapılması gerekir.
Ektopik Testis
Testis normal iniş yolu üzerinde bir noktada bulunmayıp, farklı bir yerleşim gösterir. Anüsün ön kısmı, kasık, penis kökü ya da karşı torba yerleşimleri bildirilmiştir.
İnmemiş Testis Belirtileri
Normalde 28. Hafta itibariyle bebeklerde testisler yavaş yavaş yerine inmeye başlar. Fakat bazen hormonsal sebeplerden dolayı testis torbaya doğru inemez, karın içerisinde veya torbanın üst kısmında kalabilir.
Testis olması gerektiği gibi inmezse ve torba içerisine giremez yani vücut içerisinde kalırsa hem hacmi küçülür hem de sperm kalitesi düşebilir. Bu durumda kısırlık veya kanser gelişme riski oldukça yüksek seyreder. Yine travmalara bağlı kazalarda da zarar görme ihtimali yüksek olur. Kendi kendine inmeyen testislerde hekimin de uygun görmesi durumunda mutlaka ameliyat gerekmektedir.
İnmemiş Testis Tanı Yöntemleri
Yumurtanın yokluğu ya bebeğin ailesi ya da doktoru tarafından fark edilir. Yenidoğan bebeğin olağan muayenesinde mutlaka yapılması gereken bir muayene olup, ailenin yönlendirilmesi gereklidir. Muayenede bulunamayan testis söz konusu olduğunda mutlaka hekime başvurulmalıdır.
Zaman zaman her şey normal olduğu halde testis fark edilemeyebilir. Hekim tarafından da muayenede bulunamaması halinde, yardımcı görüntüleme araçlarından yararlanılmalıdır:
Tanıda ultrasonografi testisin yerini, ilişkilerini ve boyutlarını öğrenme, diğer testis ile karşılaştırma için kullanılır.
Laparoskopi: Yerinde ve kasıkta bulunamayan hastalarda hem testisin varlığını ve konumunu saptamak hem de uygun olgularda tedaviye yönelik girişim amacıyla giderek kullanılmaktadır.
Magnetik rezonans görüntüleme (MR ya da emar) ve bilgisayarlı tomografi gerekli hastalarda kullanılmaktadır.
İnmemiş Testis Tedavi Yöntemleri
Bulunamayan testis olgularında hem araştırma hem de tedavi amaçlı olarak uygulanmaktadır. Birlikte fıtık sıktır. Belirtili olarak bulunmasa da çoğu hastada operasyonda karşılaşılmaktadır.
Erkeklerde torbalardaki ısı vücut ısısından 2-4 derece daha düşüktür. Bu sıcaklık testisle ilgili yapıların gelişmesi ve normal işlev görmeleri için zorunludur. Vücut içinde bulunan testiste yüksek ısı nedeniyle olumsuz değişiklikler meydana gelir.
Bu değişiklikler 6. ayda başlamaktadır. Giderek artan yapısal bozukluklar uzun sürdüğünde çocuk sahibi olma yeteneğinin kaybına(steriliteye) kadar varan sonuçlara yol açabilir.
Ameliyatla yerine indirilen testisler normal gelişimine kaldığı yerden devam ederler. İnmemiş testis öyküsü olanlar arasında sterilite oranı yüksek olmasına karşın, erken yaşta indirilmiş olanlarda bu oranın düşük olduğu bildirilmektedir.
İnmemiş testisten kötü huylu tümör çıkma olasılığı da normale oranla 5-10 kez daha sıktır. Ancak genellikle 30-40 yaştan sonra görülmekte olup erken yaşta testisin yerine indirilmesi ile bu oranının azalmadığı bildirilmekte olup konu tartışmalıdır.
80’li yıllarda; 3 yaşına kadar geciktirilen cerrahi tedavi 90’lı yıllarda 2 yaşına ve 1, 5 yaşına kadar inmiştir. Bugün genel eğilim testisi yerine indirme operasyonunun 12 aydan önce, en geç 18. ayda yapmak tarzındadır.
Operasyon
Yine günübirlik cerrahi(daysurgery) tarzında yapılır. Hazırlık fıtıktaki gibidir. Genellikle birlikte fıtık onarımı da gerçekleştirilir. Teknik basitçe testisin torba derisinin altına yerleştirilmesi şeklindedir. Eğer testis erimesi söz konusu ise kalıntıların çıkarılması(ailenin izni ile) gerekir. Hastalar 2 hafta sonra ve 6 ay sonra kontrol edilmelidir.,
Ameliyat Sonrası
En sık problem atrofi (testis erimesi)'dir. Yara enfeksiyonu, geri kaçma, geç dönemde sperm kanalı tıkanıklığı ve çocuk sahibi olamama diğer problemler olarak sayılabilir.
Testis ve Torbaların Acil Durumları (Akut Skrotum ve Testis Torsiyonu vb.)
a. Akut(Acil) skrotum
Testisin kızarık, şiş ve ağrılı halleri acil bir durum olduğunu işaret eder ve akut skrotum olarak tanımlanır. Bu belirtilerden biri ya da birkaçı görüldüğünde önemsenmeli ve aksi kanıtlanana dek acil operasyon gerektiren bir patoloji olarak kabul edilmelidir. En kısa sürede acil olarak hekime başvurulması gerekli olup, tanı ve tedavisi ivedilikle yapılmalıdır.
b. Testis Dönmesi (Testis torsiyonu)
Testisin damar, sinir ve sperm yolundan ibaret olan uzantılarının etrafında dönmesi (360-720 derece ya da daha fazla burulması) sonucu oluşur. Karın alt kısımlarında ve kasığa yayılan ağrı, bulantı ve kusma da tabloya eşlik edebilir.
Birçok hastada bu durumun bir darbe (travma) öyküsüne sahip olduğu unutulmamalıdır. Testisin torbada bulunmadığı durumlarda da birlikte karın alt bölgesinde ya da kasıkta ağrı inmemiş testiste bir acil duruma işaret edebilir.
c. Testis ve Torbalarla İlgili Diğer Acil Durumlar
Bu belirtiler ayrıca testisin aşağıda belirtilen birçok başka hastalığında da görülebilmektedir. Konunun aydınlatılması için bir hekimin desteği gerekir:
- Testisin ve/veya üzerinde bulunan sperm keseciklerinin (epididim) iltihaplanması,
- Testis üzerinde bulunan ve apendiks testis denilen küçük uzantıların torsiyonu (dönmesi),
- Torbada sonradan oluşan su birikmeleri (akut hidrosel),
- Nedeni bilinmeyen ancak allerji olduğu düşünülen torba şişmeleri(idiopatik skrotal ödem),
- Bir darbe sonrası gelişebilecek kanamalar (travmatik hematom),
- Testis urları (tümör),
- Başka bazı hastalıkların testis ve torbalara yansıyan belirtileri, aynı tarafta fıtığı olan hastada patlamış (perfore) apandisit ve torbada apse.
Tanıda doppler ultrasonografi eğer acilen yapılabiliyorsa yardımcıdır. Testisteki kan akımı değerlendirilerek torsiyon-enfeksiyon ayırımı yapılabilir. Acil testis sintigrafisi tanı için kullanılabilir.
Testis Torsiyonunda Tedavi
İlk 6-8 saatte operasyon büyük oranda (%85-97) testisi kurtarabilmektedir. Elbette süre ile birlikte torsiyonun derecesi de hasarlanmada belirleyici etkendir. 24 saatten uzun öyküsü olanlarda testis canlılığı %10’un altındadır.
Torsiyon düzeltilir, kanlanma mevcut ise testis uygun konumda torbaya tespit edilerek (sabitlenerek) bırakılır. Şüphe varsa biyopsi (parça) alınabilir, ancak açık doku ölümü varsa testis ve uzantıları çıkarılır. Benzer anatomik özellik nedeniyle torsiyon riski taşıdığı için karşı tarafa da, aynı seansta yumurta sabitleme işlemi (tespit) uygulanmalıdır.