Sıcak Çarpması (Hipertermi) Nedir? Sıcak Çarpması Belirtileri Nelerdir?

Hipertermi (Sıcak Çarpması) Neden Olur?

Hipertermi genellikle sıcak bir ortama maruz kalma veya yorucu etkinliklere katılma sonrasında gerçekleşir.

Eforsuz, ya da klasik sıcak basması (hipertermi) olarak adlandırılan sıcak çarpması durumunda, bireyin sıcak bir ortamda bulunması vücudun sıcaklığında bir artışa neden olur. Bu tür sıcak çarpması tipik olarak, birey özellikle uzun süreler boyunca sıcak ve nemli havaya maruz kaldıktan sonra meydana gelir. Durum birçok vakada yaşlı yetişkinlerde ve kronik hastalığı olan bireylerde gözlemlenir.

Egzersiz kaynaklı h sıcak basması (hipertermi) ise, sıcak havada yapılan yoğun fiziksel aktivitenin neden olduğu vücut sıcaklığındaki artıştan kaynaklanır. Sıcak havada egzersiz yapan veya çalışan her birey bu tür aşırı sıcak çarpmasından etkilenebilir. Özellikle yüksek sıcaklıklara alışkın olmayan bireylerde bu durum daha yaygın görülür.

Sıcaktan veya efordan dolayı terleme yoluyla kaybedilen sıvıları yenilemek için yeterli su içmeyerek susuz kalmak, terin kolayca buharlaşarak vücudun soğutmasını engelleyen fazla ve kalın kıyafetler giymek ya da bireyin vücudunun sıcaklığını düzenleme yeteneğini etkileyebilecek kadar alkol içmesi her iki hipertermi durumu türüne yol açabilir.

Normal şartlarda her birey sıcak çarpmasından etkilenebilir, ancak bazı faktörler hipertermi riskini artırabilir.

Bireyin aşırı sıcakla baş etme becerisi merkezi sinir sisteminin etkinliği ile doğru orantılıdır. Çok genç yaşlarda merkezi sinir sistemi tam olarak gelişmemiştir ve 65 yaşın üzerindeki yetişkinlerde ise merkezi sinir sistemi üzerinde bozulmalar ortaya çıkar. Her iki durum da bireyin vücudunun vücut ısısındaki değişikliklere karşı daha zor uyum göstermesine yol açar. Her iki yaş grubunda da genellikle vücutta yeterli su bulunmaz ve bu durum riski artırır.

Sıcak havalarda, askeri eğitim, futbol veya uzun mesafe koşu etkinlikleri gibi sporlara katılmak, sıcak çarpmasına neden olabilecek durumlar arasındadır.

Yaz başında ani bir sıcak hava dalgası sırasında veya daha sıcak bir iklime seyahat ederken sıcaklıkta ani bir artışa maruz kalan bireyler, bu sıcak farkına bağlı hastalıklara karşı daha duyarlı olabilirler. Bu değişikliğe alışmak için bireylerin bu dönemlerde fiziksel aktiviteleri birkaç gün için sınırlaması gerekebilir.

Her durumda birey sıcağa alışana kadar bir kaç hafta boyunca yüksek sıcak çarpması riski taşıyabilir. Her ne kadar vantilatörler bireyin kendisini iyi hissetmesine yardımcı olsa bile, kapalı ortamlardaki iklimi gerçekten kontrol eden klimalar mekanı serinletmenin ve nemi kontrol etmenin en etkili yoludur.

Bazı ilaç türleri bireyin vücudunun su tutma ve sıcağa tepki verme yeteneğini etkiler. Kan damarlarını daraltan ilaçların, yani vazokonstriktörlerin, adrenalini bloke eden beta blokerlerin, tansiyonu kontrol etmek üzere vücuttaki fazla sodyum ve sudan kurtulmak için kullanılan diüretikler ile psikiyatrik semptomları azaltmak için kullanılan antidepresanlar ya da antipsikotik ilaçların kullanımı esnasında sıcak havalarda daha da dikkatli olunması gereklidir.

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu için kullanılan uyarıcılar ya da amfetamin ve kokain gibi yasa dışı uyarıcılar da bireyi sıcak çarpmasına karşı daha savunmasız hale getirir.

Akciğer veya kalp hastalığı gibi bir takım kronik hastalıklar, bireyde hipertermi görülmesi riskini artırabilir. Hareketsiz bir hayat tarzı, kilolu olmak ve geçmişte sıcak çarpmasına maruz kalmış olmak, durumun uygun şartlarda tekrarlanması riskini artırabilir.

Hipertermi (Sıcak Çarpması) İle Ortaya Çıkabilecek Sorunlar Nelerdir?

Sıcak çarpması, vücut sıcaklığının ne kadar yükseldiğine veya ne kadar tedavi edilmeden devam ettiğine bağlı olarak bir takım sağlık sorunlarına neden olabilir.

Sıcak çarpmasının ardından vücut ısısının en hızlı şekilde düşürülmemesi bireyin beyninde veya diğer hayati organlarında şişmeye ve yüksek olasılıkla kalıcı hasara neden olabilir. Sıcak çarpmasına karşı yeterli tedavi hızla uygulanmazsa sıcak basması (hipertermi) ölümcül olabilir.

Hipertermi (Sıcak Çarpması) Nasıl Önlenir?

sıcak basması (hipertermi) genellikle öngörülebilir ve önlenebilir bir durumdur. Sıcak havalarda bireyler üzerlerine rahat ve bol oturan, hafif kıyafetleri tercih etmelidir. Sıkıca oturan giysiler bireyin vücudunun düzgün bir şekilde soğumasına engel olabilir.

Birey kendisini güneş yanıklarına karşı korumalıdır. Güneş yanığı vücudun kendini serinletme yeteneğini etkiler. Açık havada geniş kenarlı bir şapka ve güneş gözlüğü giymek ve en az 15 SPF'li geniş spektrumlu bir güneş kremi kullanmak bireyi normal şartlarda güneşe karşı koruyabilir. Güneş kremi bol miktarda uygulanmalı ve iki saatte bir yenilenmelidir. Yüzme ya da terleme durumlarında güneş kremi daha sık yenilenebilir.

Bol sıvı tüketmek, vücutta bol su bulunmasına, bu sayede vücudun kolayca terlemesine ve normal vücut ısısını korumasına yardımcı olur. Vücudun susuz kalma ve ısıyı dağıtma yeteneğini etkileyebilecek ilaçları kullanan bireyler, sıcaklık ile ilgili sorunlara özellikle dikkat etmelidir.

Park edilmiş araçlarda kimse bırakılmamalıdır. Bu sıcağa bağlı çocuk ölümlerinin yaygın bir nedenidir. Güneşin altına park edilen araçların sıcaklığı 10 dakikada 6 - 7 derece birden yükselebilir. Sıcak havalarda, camlar aralık olsa ya da araç gölgede olsa bile park eden araçlar güvenli değildir.

Günün en sıcak dönemlerinde birey daha sakin faaliyetleri tercih etmelidir. Örneğin iş nedeniyle sıcak havalarda yorucu faaliyetlerden kaçınamayan bireyler, bol miktarda sıvı tüketmeli ve sık sık serin bir yerde dinlenmelidir. İş programının daha ağır fiziksel emek gerektiren kısımlarını sabah erken veya akşamüzeri gibi günün daha serin kısımlarında gerçekleştirecek iş programlarına eğilmek daha faydalı olabilir.

Birey, kendi vücudunu sıcak havada çalışmaya ya da egzersiz yapmaya alıştırana kadar bu aktivitelerin süresini sınırlamalıdır. Sıcak havaya alışkın olmayan bireyler özellikle sıcağa bağlı hastalıklara karşı hassastır. Normal şartlarda bireyin vücudunun sıcak havaya alışması birkaç hafta alabilir.

Yüksek risk grubunda olan, ilaç kullanan, sıcak havalarda yorucu bir spor etkinliğine katılan bireyler dikkatli olmalıdır. Spor etkinliklerinde veya sıcak havada çalışılan işyerlerinde ısınmaya bağlı bir acil durumda gerekli tıbbi hizmetlerin varlığından emin olmak önemlidir.