FOR INTERNATIONAL PATIENTS
HDL Kolesterol Nedir?
LDL (düşük yoğunluklu lipoprotein) kolesterolü yüksek seviyelerde olduğunda kolesterol molekülü damar duvarlarına yerleşip plak oluşturabilir. Bu durum damarları daraltarak kan akışını engellemeye, kalp krizi ve felç gibi kardiyovasküler hastalıkların varlığına sebep olabilir. Genellikle "iyi kolesterol" olarak bilinen HDL (high density lipoprotein) kolesterol, diğer kolesterol türlerinden farklı olarak sağlığa olumlu etkileriyle bilinir. HDL, kalp hastalıklarına yol açabilen LDL kolesterol (kötü kolesterol) seviyesini azaltmaya yardımcı olabilir.
HDL kolesterolün temel görevi, vücuttaki fazla kolesterolü damarlardan toplayıp karaciğere taşımak ve karaciğer tarafından bu kolesterolün parçalanıp vücuttan atılmasını sağlamaktır. Bu süreç, damarların tıkanmasını ve plak oluşumunu engelleyerek kalp hastalıkları riskini azaltabilir. Bu nedenle, HDL kolesterol seviyelerinin ideal aralıklarda olması kardiyovasküler hastalık riskini azaltmada büyük bir öneme sahiptir.
HDL Kolesterol İdeal Aralık Kaç Olmalıdır?
HDL kolesterol seviyelerinin ideal aralıkta olması sağlıklı bir yaşam sürmek için önemli bir faktördür. Kadınlar hormonal farklılıklar nedeniyle erkeklerden daha düşük kolesterol seviyelerine sahip olma eğilimindedir. Kadınlar için genel olarak 40 mg/dL ve üzeri HDL kolesterol seviyeleri normal kabul edilir.
Erkekler için 50 mg/dL ve üzeri HDL kolesterol seviyeleri ideal aralık olarak belirlenmiştir. HDL kolesterolün ideal seviyelerde olup olmadığının izlenmesi ve yönetilmesi, sağlıklı yaşam alışkanlıkları edinilmesi kalp sağlığını ve genel sağlığı korumak açısından önem taşır.
Ancak HDL kolesterolün yüksek olması tek başına yeterli değildir. Bu noktada LDL ve toplam kolesterole de bakılması gerekir. Non HDL kolesterol seviyesini bilmek kolesterol değerlerini hesaplamanın en basit yollarından biridir. Bu oran toplam kolesterolden HDL kolesterolün çıkarılmasıyla kolayca hesaplanabilir.
HDL Kolesterol Nasıl Ölçülür?
HDL kolesterol ölçümü basit bir kan testiyle yapılır. Doğru sonuçlara ulaşabilmek için bireyin kan vermeden önce yaklaşık 8 ila 12 saat kadar aç kalması gerekir. Sonuçlar alındıktan sonra HDL kolesterol değerlerinin ideal aralıkta olup olmadığı doktor tarafından değerlendirilir.
HDL Kolesterol Düşüklüğü Belirtileri
HDL değerinin düşüklüğü damarlarda daralmaya ve sertleşmeye sebep olup birtakım sağlık sorunlarına yol açabilir. HDL kolesterol düşüklüğü olan bireylerde herhangi bir belirti gözlemlenmeyebilir. Bu durum ancak kan testine başvurarak saptanabilir.
HDL kolesterol seviyelerindeki düşüklüğü belirtilerle hissetmek zor olsa da erken yaşta ortaya çıkan kardiyovasküler hastalık öyküsü, periferik polinöropati, ailede kalp hastalığı geçmişi ve yüksek LDL seviyeleri gibi belirtiler düşük HDL seviyelerinin varlığını gösterebilir. Bu nedenle HDL kolesterol seviyelerini düzenli olarak kontrol ettirmek kalp sağlığını korumak ve olası sağlık sorunlarının erken tespiti açısından büyük önem taşır.
HDL Kolesterol Düşüklüğü Nedenleri Nelerdir? HDL Değeri Nasıl Yükseltilir?
HDL kolesterolün düşük olmasının birkaç farklı nedeni olabilir. Özellikle genetik faktörler ve sağlıksız bir yaşam tarzı vücutta HDL seviyesinin düşmesine yol açabilir ve tedaviye ihtiyaç olabilir. HDL kolesterol düşüklüğü tedavisinde genellikle bireye herhangi bir ilaç tedavisi uygulanmaz. Bazı yaşam tarzı değişiklikleri ve çeşitli yöntemlerle HDL kolesterol seviyeleri yükseltilebilir.
"HDL kolesterol düşüklüğü neden olur?" ve "HDL kolesterolü yükseltmek için neler yapılabilir?" sorularını şöyle yanıtlayabiliriz:
- Sağlıksız Beslenme: Trans yağlar, rafine şeker içeren yiyecekler ve işlenmiş gıdalar vücudun kolesterol dengesini bozarak HDL düşüklüğüne neden olabilir. Yağlı yiyeceklerden kaçınmak, bol sebze ve meyve tüketimi HDL kolesterol seviyesinin yükselmesine yardımcı olabilir.
- Obezite: Aşırı kilo ve vücuttaki yağ oranının fazlalığı vücudun kolesterol metabolizmasını olumsuz etkileyerek LDL kolesterol seviyesinin yükselmesine ve HDL kolesterol seviyesinin azalmasına neden olabilir. Vücut kitle indeksini (BMI) sağlıklı bir aralıkta tutmak, özellikle karın bölgesindeki yağların azalması ve kilo kaybı HDL kolesterol seviyelerini olumlu yönde etkileyebilir.
- Sigara Kullanımı: Sigaranın içerisinde yer alan nikotin, HDL kolesterol seviyelerinin düşmesine neden olan önemli bir faktördür. Sigarada bulunan akrolein adlı kimyasalın HDL'nin çalışma şeklini etkilediği de görülmüştür. Bu nedenle sigara ve tütün kullanımını bırakmak HDL kolesterol seviyelerinin yükselmesine ve genel kalp sağlığının iyileşmesine yardımcı olabilir.
- Genetik Faktörler: Genetik faktörler HDL kolesterolün vücutta nasıl üretildiğini ve işlendiğini etkileyebilir. Tangier hastalığı gibi genetik durumlar bireyin düşük HDL kolesterol seviyelerine sahip olmasına neden olabilir.
- İlaçlar: Beta engelleyiciler, androjenler ya da progestojenler HDL seviyesinin düşmesine yol açabilir.
- Hiperlipidemi: Kan yağlarının normalden yüksek olduğu bu durum HDL kolesterol düzeyini düşürebilir.
- Hareketsiz Yaşam: Hareketsiz bir yaşam tarzına sahip olmak kalp sağlığı üzerinde olumsuz etkilere sahiptir. Ayrıca HDL kolesterol seviyelerinin düşmesine neden olabilir. Bu nedenle düzenli olarak egzersiz yapmak HDL kolesterolün yükselmesinde etkili faktörlerden biridir.
- Alkol Tüketimi: Eğer alkol kullanılıyorsa tüketimini minimuma indirmek olumlu etki edebilir.
- Stres: Stres seviyesinin sağlıksız seviyelerde olması HDL'yi olumsuz etkiler. Bu nedenle stresle baş edebilmek, dingin ve huzurlu geçirilen süreyi artırmak HDL seviyesinin dengelenmesine yardımcı olabilir.
HDL Kolesterolü Yükseltmek İçin Nasıl Beslenilmelidir?
Sağlıklı bir beslenme planı oluşturmak HDL kolesterol seviyelerini yükseltmek için önemlidir. Bazı sağlıklı besinler HDL kolesterolün yükseltilmesine yardımcı olabilir.
Bu besinlerden bazıları şöyle sıralanabilir:
Omega-3 Yağ Asitleri: Somon, sardalya, hamsi ve ton balığı gibi balık çeşitleri omega-3 açısından zengindir. Bu besinler HDL kolesterol değerlerinin artmasını sağlar. Ayrıca inflamasyonu azaltabilir ve kalp sağlığını destekleyebilir. Bu nedenle HDL kolesterolü yükseltmek için kırmızı et yerine balık gibi beyaz etlerin tüketilmesi önemlidir.
Lifli Gıdalar: Arpa, çavdar, yulaf gibi lifli gıdaları tüketmek bağırsaklardaki kolesterol emilimini azaltarak LDL kolesterol seviyelerinin azalmasını ve HDL kolesterol seviyesinin yükselmesini sağlayabilir.
Meyve ve Sebzeler: Antioksidanlar, mineraller ve vitaminler yönünden zengin olan meyve ve sebzeler HDL kolesterol seviyelerinin yükselmesinde etkili olabilir. Özellikle yaban mersini, böğürtlen, kırmızı lahana, mor havuç gibi mor renkli meyve ve sebzeler antosiyaninler adı verilen güçlü antioksidanlar içerir.
HDL Kolesterol Yüksekliği Belirtileri
HDL kolesterol yüksekliği kandaki kolesterol düzeyinin 80 mg/dL'nin üzerinde olması durumudur. Genellikle olumlu bir sağlık göstergesi olarak görülen HDL kolesterol yüksekliğinin belirtileri belirgin olarak gözlemlenemeyebilir.
HDL kolesterolün yüksek olması kalp sağlığı için faydalıdır, kalp sağlığının iyi korunduğunu gösterir. Bu nedenle endişe edilmesi gereken bir durum değildir. Ancak yapılan araştırmalar bazı durumlarda çok yüksek HDL seviyesinin kalp krizi veya felç gibi ciddi sorunların riskini artırabileceğini de göstermiştir.
HDL Kolesterol Yüksekliği Nedenleri
HDL kolesterol yüksekliğinin nedenleri arasında genetik mutasyonlar yer alır. Genlerde meydana gelen mutasyon vücudun çok fazla HDL kolesterol üretmesine ve bireyin bu durumdan zorlukla kurtulmasına sebep olabilir.
HDL yüksekliğine yol açan diğer nedenler şu şekilde sıralanabilir:
- Alkol bağımlılığı,
- Zehirli guatr (Hipertiroidizm),
- Birincil biliyer kolanjit,
- Hayvansal kaynaklı gıdaların aşırı tüketimi,
- Doğum kontrol hapları,
- HDL seviyesini yükseltmek için alınan bazı ilaçlar.