Epifiz Nedir? Epifiz Bezi Ne İşe Yarar?

Epifiz Nedir?

Epifiz bezi diğer bir adıyla pineal bez yaklaşık 0, 8 cm uzunluğunda, 0, 1 gram ağırlığında ve çam kozalağı şeklindedir. Epifiz bezi, vücudun melatonin üretiminin ana merkezi olan bir endokrin bezidir. Epifiz bezi vücuttaki biyolojik süreçleri düzenler. Ayrıca bu bez biyolojik saatin kontrolünde de önemli bir rol oynar.

Epifiz Bezi Ne İşe Yarar?

Endokrin sisteminin temel parçalarından biri olan epifiz bezi, melatonin hormonu salgılayarak kişinin sirkadiyen ritmini düzenler ve uyku döngüsünü kontrol etmeye yardımcı olur. Epifiz bezi gözlerde yer alan retinalar sayesinde gece ve gündüz farkını algılayarak gündüz daha az; geceleriyse daha fazla melatonin hormonu salgılar. Böylece kişinin daha rahat uykuya dalmasını ve kaliteli bir uyku geçirmesini sağlar.

Epifiz Bezi Nerede Bulunur?

Epifiz bezi beynin tam ortasında yer alır. Epifiz bezi, beynin korpus kallosum adlı bölgesinin hemen arkasında, talamusun hemen üzerinde yer alan bir oyukta bulunur.

Epifiz Bezinin Görevleri

Epifiz bezi, temel görevi olan melatonin hormonunu salgılamak dışında farklı görevlere de sahiptir.

Epifiz bezinin bu görevleri şu şekilde sıralanabilir:

• Epifiz bezi, melatonin hormonunu salgılayarak uyku ve uyanıklık döngüsünü dengeler. Bu hormon, uykuya dalmayı kolaylaştırarak uyku kalitesini artırır.
• Epifiz bezi, sirkadiyen ritmi (vücudun iç saatini) düzenler. Sirkadyen ritim, uyku ve uyanıklık düzeniyle karakterize olan 24 saatlik bir biyolojik döngüdür.
• Epifiz bezi salgıladığı melatonin hormonu sayesinde östrojen hormonu seviyelerinin düzenlenmesine yardımcı olur.
• Bu bezin salgıladığı melatonin hormonu seviyeleri kan basıncını ve kalp atış hızını düzenler. Böylece kardiyovasküler sisteme yardımcı olur.
• Epifiz bezi salgıladığı melatonin hormonuyla yaşlanma sürecini etkiler. Bu hormon gençlik hormonu olarak da adlandırılır.
• Melatonin hormonu, lipofilik özelliğiyle vücutta bulunan tüm yapılara ulaşabilir. Bu sebeple melatonin hormonu, güçlü bir antioksidandır ve serbest radikallerle savaşarak hücresel hasarı azaltır.
• Epifiz bezinin salgıladığı melatonin, üreme sağlığını iyileştirmeye ve üreme fonksiyonlarını düzenlemeye yardımcı olan bir hormondur.

Epifiz Bezini Olumsuz Etkileyen Faktörler Nelerdir?

Epifiz bezinin bütün özellikleri henüz keşfedilmemiş olsa da bu bezi olumsuz yönde etkileyen bazı faktörlerin olduğu bilinir.

Epifiz bezini olumsuz etkileyen faktörlerden bazıları şu şekildedir:

• Gece saatlerinde yüksek ışığa, özellikle de mavi ışığa maruz kalmak,
• Uyku düzeninin bozuk olması veya yetersiz uyku saatleri,
• Fazla kafein tüketimi,
• Doğal ışık eksikliği,
• Stres ve anksiyete,
• Yaşlanma,
• Şekerli ve işlenmiş gıdalar.

Bu faktörler epifiz bezinin çalışmasını etkileyerek melatonin üretimini azaltır. Bu durum biyolojik saatin olumsuz etkilenmesine ve bazı sağlık problemlerine yol açabilir.

Epifiz bezinin düzgün çalışmamasından kaynaklı sorunlar şu şekilde sıralanabilir:

• Kişinin ruh hâli olumsuz etkilenebilir.
• Depresyon ve anksiyeteye yol açabilir.
• Peptik veya mide ülseri oluşabilir.
• Uyku düzeninde bozulmalar görülebilir.
• Cinsel açıdan bazı sorunlar yaşanabilir.
• Hormonal dengesizliğe yol açabilir.

Hem epifiz bezinin işlevini hem melatonin hormonunun performasını olumsuz etkileyen sorunlar arasında;

• Epifiz bezi tümörleri,
• Epifiz bezi yaralanmaları,
• Epifiz bezinin kireçlenmesi de yer alır.

Epifiz bezi tümörleri çok nadir olsa da bazı kişilerde görülebilir. Epifiz bezi tümörlerinin çocukları ve 40 yaş altı yetişkinleri etkileme olasılıkları daha yüksektir. Bu tümörler, her zaman kanser olarak değerlendirilmez. Ancak tümörler büyüdükçe beynin farklı bölgelerine baskı yaparak çeşitli sorunlara yol açabilir. Beyin omurilik sıvısının normal akışını engelleyebilir. Bu akışın engellenmesi kafatasının içindeki basıncı artırıp kişinin sağlığı açısından tehlikeli bir durum oluşturabilir. Bu noktada düzenli doktor kontrolleri oldukça önemlidir.

Görüntüleme testleriyle epifiz bezine bakılıp herhangi bir epifiz kisti ya da tümörünün olup olmadığı belirlenebilir.

Epifiz bezi kisti ya da tümörü kişide şu semptomların görülmesine sebep olabilir:

• Bellek sorunları,
• Hormonal dengesizlikler,
• Çok uyumak ve uykulu hissetmek,
• Denge sorunları,
• Yürümede zorlanma,
• Görüşte değişiklik ve göz hareketlerinde sorunlar,
• Baş ağrısı ,
• Mide bulantısı ve kusma.

Bu belirtiler karşısında bir doktora başvurmak ve doktor kontrollerini aksatmamak sağlık açısından büyük bir önem taşır.

Epifiz Bezi Kireçlenmesi Belirtileri

Epifiz bezi kireçlenmesi ileri yaşlarda görülebilen bir durumdur. Kalsiyum birikintileri epifiz gövdesinin röntgende görünür olmasını sağlar. Epifiz bezi kireçlenmesine yol açan kalsiyum ve fosfat birikimlerinin yaşla doğrudan bir ilişkisi bulunur. Epifiz bezinde bir miktar kireçlenme normal olarak kabul edilse de fazla kireçlenme durumunda epifiz bezi normal olarak çalışmaya devam edemeyebilir. Epifiz bezi kireçlenmesinin küme baş ağrısı ve migrenle de bir bağlantısı olabileceği düşünülür.

Epifiz bezi kireçlenmesiyle ilgili yapılan bazı çalışmalar alzheimer hastalığından muzdarip kişilerde epifiz bezinin kireçlenme derecesinin daha yüksek olduğunu ortaya koymuştur. Ancak epifiz bezi kireçlenmesinin kesin etkilerinin belirlenebilmesi için daha fazla araştırmaya ihtiyaç olduğu söyleniyor.

Epifiz Bezi Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Epifiz Bezi Nasıl Açılır?

Birçok kaynakta üçüncü göz çakrası olarak da bilinen epifiz bezini açmak için meditasyon ve görselleştirme yapmak, farkındalığı geliştirmek, sağlıklı bir yaşam tarzı belirlemek ve yaratıcı faaliyetlere katılmak faydalı olabilir.

Üçüncü gözün açılmasının bazı işlevlere hizmet ettiği de söylenir. İç huzuru bulma, yaratıcılığın artması, bilinçaltıyla bağlantı kurma, sezgilerin güçlenmesi, kişisel farkındalığın gelişmesi, duygusal dengeyi sağlama, hayal gücünün gelişmesi, net kararlar verebilme ve problem çözme yeteneklerinin gelişmesi bu işlevler arasında yer alabilir.

Epifiz Bezinin Açıldığını Nasıl Aanlarız?

Epifiz bezinin nasıl açıldığına dair belirtiler kişiden kişiye değişebilir. Titreşim ve basınç hissetme, canlı rüyalar görme, sezgilere karşı bağlılık bu belirtiler arasında yer alabilir.

Epifiz Bezi Hangi Hormonu Salgılar?

Epifiz bezinin temel görevi melatonin hormonu salgılamaktır. Bunun yanı sıra epifiz bezi mutluluk hormonu olarak da bilinen serotonin hormonunu da salgılar.

Epifiz Bezini Etkileyen Yaralanmalar Nelerdir?

Kafaya alınan sert darbeler veya sarsıntılar travmatik beyin hasarına sebep olabilir. Bu tür yaralanmalar epifiz bezinin çalışmasını olumsuz yönde etkileyebilir. Travmatik beyin hasarı yaşayan kişilerin yaklaşık %30 ila %50'sinde epifiz bezi ve hipofiz bezini de içeren en az bir endokrin beziyle alakalı sorunlar görülür.

Epifiz Bezi Sağlığını Kontrol Etmek İçin Kullanılan Testler Nelerdir?

Epifiz bezi kontrolleri MRI (Manyetik Rezonans Görüntüleme) taraması, CT (Bilgisayarlı Tomografi) taraması gibi testlerle yapılır. Bu görüntüleme testleri, epifiz bezinde herhangi bir kist veya tümör olup olmadığını belirlemeye yardımcı olur. X ışınları kullanılarak epifiz kalsifikasyonunun olup olmadığı da incelenebilir. Ayrıca kan testi yapılarak melatonin hormonu seviyesi kontrol edilebilir. Bunun yanı sıra kan testi sayesinde epifiz tümörlerinin biyokimyasal belirteçleri incelenebilir. Beyin omurilik sıvısı örneği alınabilir. Epifiz tümörlerinin tipini ve derecesini belirlemek için biyopsi örneği de alınabilir.

Epifiz Bezi Tümörleri Nasıl Tedavi Edilir?

Epifiz bezi tümörlerinin tedavisi için uygulanabilecek yöntemler şu şekildedir:

• Cerrahi operasyon,
• Radyasyon tedavisi,
• Kemoterapi.