FOR INTERNATIONAL PATIENTS
Endokrin Nedir?
Endokrin , tiroid, pankreas ve hipofiz bezi gibi hormon üreten yapıların bağlı olduğu ve hormonal işleyişten sorumlu bir sistemdir. Endokrin sistem vücudun birçok bölümüne bağlıdır. Endokrin sistem bozukluğu durumunda hormonal nedenlere bağlı olarak birçok hastalık açığa çıkabilir.
Vücutta hormon üretiminden sorumlu bezler endokrin sisteme bağlı olarak çalışır. Bu bezler hormon üretir ve bu hormonların kana karışmasını sağlar. Bu sayede hormonlar vücudun her noktasına ulaşır.
Endokrin Sistem Hangi Bölümlerden Oluşur?
Endokrin Organlar
- Yumurtalık: Yumurtalıklar progesteron ve östrojen üreten endokrin sistem organlarıdır. Yumurtalıkların görevi gebeliğin desteklenmesi, regl düzeni ve vücutta üreme organlarının gelişmesidir.
- Testis: Testisler erkek üreme hormonu olan testosteronu üreten endokrin sistem organıdır. Testislerin görevi erkek üreme organlarının ve vücudun gelişimini sağlamaktır. Aynı zamanda sperm üretiminde büyük rol oynamaktadır.
- Pankreas: Pankreasın endokrin görevi insülin ve glukagon salgılayarak kan şekerini düzenlemesidir. Sindirim enzimleri besinleri parçalar ve pankreas şekeri düzenlemeye yardımcı olur.
Endokrin Bezler
- Hipofiz Bezi: Hipofiz bezi endokrin sistemde bulunan en önemli bez olma özelliği taşır. Hipofiz bezi vücuttaki diğer hormonların üretimini kontrol altında tutan yönetici bir bezdir. Aynı zamanda büyüme hormonu gibi vücut için birincil hormonların üretimini yapar.
- Epifiz Bezi: Epifiz, melatonin hormonu üreten bir endokrin sistem bezidir.
- Tiroid Bezi: Tiroid bezi tiroid hormonu üretiminde görevlidir. Tiroid hormonu büyüme ve metabolizmanın kontrolünü sağlayan önemli bir hormondur.
- Timus: Timus bezi T lenfositlerin gelişiminde/olgunlaşmasında görevlidir.
- Adrenaller: Adrenaller adrenalin hormonunun üretiminde görevlidir.
- Hipotalamus: Hipotalamus hipofiz bezinin hormon üretimini kontrol altında tutar ve aynı zamanda sinir sistemi ve endokrin sistemin birbirine bağlı olarak çalışmasını sağlar.
Endokrin Sistem Nasıl Çalışır?
Endokrin sistem vücutta hormon üreten tüm yapıları kapsayan bir sistemdir. Üretilen hormonlar vücudun işleyiş sürecinde her noktadan sorumludur. Endokrin bezleri, hormonları üretilerek kana karışmasını ve kan dolaşımı yoluyla tüm vücuda ulaşmasını sağlar.
Endokrin Sistem Hastalıkları Nelerdir?
Endokrin sistemde yaşanan bozukluklar birçok hastalık ile sonuçlanabilir. Bunlar:
- Diyabet
- Addison Hastalığı
- Menopoz
- Cushing Sendromu
- Haşimato Hastalığı
- Hipotiroidi
- Hipertiroidi
- Hipofiz Bezi Hastalıkları
- Polikistik Over
Diyabet
Diyabet vücutta glukozun depolanmasını sağlayan, pankreastaki bez tarafından salgılanan insülinin yeteri kadar üretilememesi sonucu ortaya çıkan bir endokrin bozukluğudur.
Addison Hastalığı
Diğer adıyla adrenal yetmezlik, aldosteron ve kortizol gibi hormonların böbrek üstü bezleri tarafından yeterince üretilemediği bir endokrin sistem hastalığıdır.
Menopoz
Menopoz , genellikle ilerleyen yaş sebebiyle adet döngüsünün 12 ay süreyle sona ermesi durumudur. Kişinin 12 ay boyunca adet göremediği ya da az ve düzensiz adet gördüğü dönem menopoz başlangıcı olarak kabul edilir. Menopoz durumu östrojen hormonunun düştüğü ya da üretiminin tamamen durduğu bir dönemdir. Genellikle ortalama 45-55 yaşları arasında ortaya çıksa da bazı iç ve dış etkenlere bağlı olarak daha erken dönemde de ortay çıkabilmektedir.
Cushing Sendromu
Cushing sendromu böbrek üstü bezlerinde üretilen kortizol hormonunun birikmesi sonucu gelişen bir endokrin sistem hastalığıdır.
Haşimato Hastalığı
Haşimato tiroiditi olarak da bilinen bu hastalık bağışıklık sisteminde oluşan düşüşler ve bozukluklar sonucu ortaya çıkar. Tiroid hastalıkları arasında en sık rastlanan hastalıklardan biri olan haşimato hastalığı, bağışıklık sisteminin ürettiği antikorların tiroid bezine saldırması ve zarar vermesi ile ortaya çıkar.
Hipotiroidi
Hipotiroidi, tiroid hormonlarının düşük seviyede üretilmesi sonucu ortaya çıkan bir endokrin sistem hastalığıdır.
Hipertiroidi
Hipertiroidi, tiroid hormonlarının yüksek seviyede üretilmesi sonucu ortaya çıkan bir endokrin sistem hastalığıdır.
Hipofiz Bezi Hastalıkları
Hipofiz bezi, vücutta birçok hormonun üretimini kontrol altında tutmaya yarayan endokrin sistem bezlerin biridir. Bu bölgede oluşan bozukluklar vücudun birçok bölgesini etkileyebilir.
Polikistik Over
Polikistik over, kadınlarda görülen ve hormonal bozukluklar sonucu ortaya çıkan bir hastalıktır. oldukça yaygın görülen polikistik over sendromu, regl gecikmesi veya kesilmesi, tüylenme, ciltte sivilcelenme ve kısırlık gibi durumlara sebep olabilir.
Endokrin Sistem Hastalıkları Belirtileri
Endokrin sistemde oluşan bozukluklar vücudun birçok bölümünü etkileyebilir. Vücutta gelişen çeşitli endokrin hastalıkları birbirinden farklı belirtiler ile ortaya çıkabilir. Endokrin sistem hastalıkları sonucu ortaya çıkan bazı belirtiler arasında:
- Kan şekeri seviyelerinin yükselmesi ya da düşmesi,
- Halsizlik,
- Kolesterol seviyesindeki anormal değişimler,
- İstemsiz kilo kaybı,
- Psikolojik değişimler,
- Metabolizmanın yavaşlaması,
- Kalp hastalığı gibi belirtiler sayılabilir.
Endokrin sistem hastalıkları belirtileri geliştikleri bölgeye göre değişiklik gösterir. Örneğin polikistik over sendromu adet düzensizliği, saç dökülmesi, akne ve kilo değişimleri gibi belirtiler gösterirken diyabet halsizlik, sinirsel problemler ve sık idrara çıkma gibi belirtiler ile ortaya çıkabilir. Addison hastalığı ise genellikle ishal, karın ağrısı, istemsiz kilo verme ve mide bulantısı gibi belirtiler ile ortaya çıkmaktadır.
Endokrin Sistem Hastalıkları Teşhisi
Endokrin sistem hastalıklarının teşhisi hastalığın türüne ve etki alanına göre değişiklik gösterebilir.
Endokrin sistem hastalıkları teşhisi için öncelikle fiziksel muayene yapılarak hastanın tıbbi öyküsü dinlenir. Tıbbi öykünün değerlendirilmesi sonucunda hastalığın etki sebepleri incelenir. Bazı endokrin sistem hastalıklarının genetik faktörler sonucu da gelişebildiği görülmektedir. Endokrin sistem hastalıkları genellikle hormonal değişimler sonucu ortaya çıktığından teşhis yöntemleri olarak hormon seviyelerinin ve hormon salgılayan bezlerin incelendiği testler tercih edilmektedir.
Fizik muayene sonrası insülin, büyüme hormonu, kortizol, T3-T4 ve TSH gibi tiroid hormon seviyeleri, kan şekeri ölçümü ve 24 saatlik idrar gibi testler yapılabilir. Aynı zamanda görüntüleme yöntemleri olarak Manyetik razonans görüntüleme(MR) , Ultrasonografi ve bilgisayarlı tomografi(BT) gibi tetkiklerde kullanılmaktadır.
Endokrin Sistem Hastalıkları Tedavisi
Endokrin sistem hastalıklarının tedavisi vücutta gelişen hastalığın türüne ve geliştiği bölgeye göre değişiklik göstermektedir. Endokrin sistem hastalıkları için ilk etapta ilaç tedavisi önerilebilir. İlaç tedavisi hormon seviyelerinin düzenlenmesi ve kan şekerinin kontrol altında tutulması gibi amaçlar için kullanılır. Hastalığın şiddetinin artması ve türüne bağlı olarak gerek görüldüğü takdirde cerrahi işleler uygulanabilir.
Endokrin Sistem Hastalıkları Nasıl Önlenir?
Endokrin sistemde oluşabilecek hastalıkların önüne geçmek için özellikle günlük yaşam rutinlerinde bazı değişikliklere gidilebilir. Endokrin sistem sağlığını desteklemek için üzerinde durulması gereken en önemli noktalardan biri stres faktörüdür. Stres vücudumuzun birçok bölümünü etkileyebileceği gibi endokrin sistem üzerinde de olumsuz etkilere sahip olabilir. Aynı zamanda beslenmenin de endokrin sistem üzerinde etkileri bulunur. Özellikle hormon seviyelerini dengede tutacak besinler ve günlük vitamin, mineral ihtiyaçlarını karşılayabilecek bir beslenme disiplini hem vücudumuz için hem de endokrin sistem için oldukça faydalı olacaktır. Beslenmenin yanı sıra tütün ürünleri ve alkol gibi ürünlerin kullanılmaması vücut ve endokrin sistem sağlığı bakımından önemlidir.
Endokrin Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Endokrin Neye Bakar?
Endokrin bezleri ve hormonal rahatsızlıklara bakan bölüm endokrinolojidir.
Endokrin Ne Demek?
Endokrin vücutta hormon salgılayan tüm bezleri kapsayan ve düzenleyen sistemdir.
Endokrin Bölümü Nedir?
Endokrin bezlerinin bozukluklarından kaynaklanan rahatsızlıklar ile ilgilenen bölüm endokrinolojidir.
Endokrin Bozukluğu Nedir?
Endokrin bozukluk hormonal sistemde oluşan bozukluklardır. Endokrin sistem vücudun farklı bölgeleri için hormon üreten yapıların tamamından sorumludur. Bu sistemde gelişen hormonal ya da salgı bezlerinde oluşan problemler endokrin bozukluğu olarak adlandırılabilir.