EMDR Nedir?
EMDR, (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) yani "Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme" teriminin kısaltmasıdır. Özellikle Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) tedavisi için geliştirilmiş olan, geleneksel olmayan bir psikoterapi yöntemidir. Travma sonrası stres bozukluğu, genellikle askeri hizmet, fiziksel saldırı, cinsel taciz veya trafik kazası gibi travmatik deneyimlerin ardından ortaya çıkan bir ruhsal durumdur.EMDR terapisi, duygusal acıların iyileşmesinin uzun bir süreç gerektiği fikrine alternatif bir yaklaşım sunar. Yapılan araştırmalar, EMDR terapisiyle insanların yıllar süren geleneksel psikoterapinin sağlayabileceği faydaları daha kısa sürede deneyimleyebileceğini göstermektedir.Bu terapi yöntemi, bedenin fiziksel yaralanmaları iyileştirebildiği gibi zihnin de psikolojik travmaları iyileştirebileceği fikrine dayanır. Örneğin, bir kişi elini kestiğinde, vücut normalde yarayı kapatmaya başlar. Ancak yara yabancı bir cisimle tahriş edilirse veya tekrarlanan yaralanmalar olursa, iyileşme süreci aksayabilir. Ancak yabancı cisim kaldırıldığında, iyileşme yeniden başlayabilir. EMDR terapisi, benzer şekilde, zihinsel süreçlerde travmatik olayların meydana geldiğini belirtir. Beyin, doğal olarak ruh sağlığını korumaya yönelik çalışır. Ancak travmatik olaylar bu sistemi engelleyebilir veya dengesizleştirebilir, bu da duygusal acıya yol açabilir. EMDR terapistleri, bu tür blokları ortadan kaldırmak için öğrenilen ayrıntılı protokoller ve prosedürler kullanarak hastalara yardımcı olurlar.
Tüm dünyada 100.000'den fazla uzman tarafından kullanılan bu tedavi yöntemi, son 25 yılda milyonlarca kişinin başarıyla tedavi edilmesine katkı sağlamıştır.
EMDR Seansından Ne Beklenebilir?EMDR tedavi seansları, genellikle 90 dakikaya kadar sürebilir. Bu seanslar sırasında terapist, bireyin yüzünün önünde parmaklarını ileri geri hareket ettirerek, bireyin bu hareketleri gözleriyle takip etmesini sağlar. Aynı zamanda, EMDR terapisti bireyin rahatsız edici bir olayı hatırlamasını, olayla ilişkilendirilen duyguları ve vücut hislerini yeniden yaşamasını teşvik eder.Terapist, bireyin düşüncelerini yavaşça daha hoşa giden yönlere doğru yönlendirmesine yardımcı olur. Bazı terapistler, parmak hareketleri yerine el veya ayak parmaklarına dokunma, müzik kullanma gibi farklı yöntemleri de tercih edebilirler. Bu tekniklere "bilateral stimülasyon" veya kısaca "BLS" denir.EMDR tekniği kullanıldığında, uzmanlar bu yöntemin olumsuz duyguların etkisini azaltabileceğini düşünmektedirler. Her EMDR tedavisi öncesi ve sonrasında, terapist bireyden duygu durum düzeyini değerlendirmesini ister. Bu yöntem, bireyi rahatsız eden anıların daha az etkili hale gelmesini hedefler.Çoğu EMDR araştırması travma sonrası stres bozukluğu yaşayan bireyler üzerinde odaklanmasına rağmen, EMDR deneysel olarak bağımlılık, kaygı bozukluğu, panik ataklar, yeme bozuklukları gibi diğer birçok psikolojik sorunun tedavisi için kullanılmaktadır.
EMDR tedavi süresi, danışanın yaşadığı travma sayısına ve travma sonrası stres bozukluğunun başlangıç yaşına bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Genellikle, haftada bir ila iki kez olmak üzere toplam 6-12 seans şeklinde uygulanır. Bazı bireyler daha az seansta da fayda görebilirler. Tek olay travması yaşayan yetişkinler için tedavi süresi genellikle 5 saatin altında olabilirken, birden fazla travma yaşayan bireyler için daha uzun bir süre gerekebilir. EMDR seansları ardışık günlerde gerçekleştirilebilir.EMDR Ne Kadar Etkilidir?EMDR (Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme), 1989 yılında psikolog Francine Shapiro tarafından geliştirilmiş bir terapi tekniğidir. Günümüzde birçok uzman bu yöntemi kullanmaktadır. Shapiro, kendi deneyimlerinde gözlerini yan taraflara döndürdüğünde olumsuz duygularının azaldığını fark etmiş ve bu etkiyi daha sonra hastalarında da gözlemlemiştir. Ancak, EMDR'nin etkinliği hakkında akıl sağlığı uzmanları arasında hala bazı tartışmalar vardır. Bu eleştirilerin büyük bir kısmı, EMDR araştırmalarının genellikle sınırlı sayıda katılımcı üzerinde yapılmış olmasına odaklanmıştır.Son dönemde, küresel düzeyde birçok meslek örgütü tarafından yayınlanan kılavuzlar, EMDR'nin güvenilirliğini artırmıştır. Bu kılavuzlar, hangi durumlarda EMDR'nin kullanılabileceğini tanımlamaktadır. Örneğin, Amerikan Psikiyatri Birliği (APA), EMDR'nin akut ve kronik travma sonrası stres bozukluğu semptomlarının tedavisinde etkili olduğunu belirtmektedir. APA'ya göre, EMDR özellikle travmatik olaylar hakkında konuşmakta güçlük çeken bireyler için faydalı olabilir. APA kılavuzları, EMDR'nin etkilerinin uzun vadede sürdürülebilir olup olmadığını daha fazla araştırma yapılması gerektiğini vurgulamaktadır.
Özetle, EMDR'nin etkinliği hakkında daha fazla araştırma yapılması gerektiği belirtilmekle birlikte, bazı meslek örgütleri bu yöntemin belirli durumlarda etkili olabileceğini kabul etmektedir.
EMDR Nasıl Çalışır?EMDR (Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme), nasıl işlediği konusunda tam bir açıklama olmamakla birlikte, farklı teoriler ve yaklaşımlar bulunmaktadır. Dikkat Yönlendirmesi: EMDR, kişinin travmatik olayları hatırlamasına neden olarak, dikkatini bu olayların duygusal etkilerinden uzaklaştırarak çalışır. Bu, kişinin olayları daha objektif bir şekilde işlemesine yardımcı olabilir.İşlemsel Bellek Ağına Erişim: EMDR, travmatik bellek ağına erişimi kolaylaştırmayı amaçlar. Bu sayede, kişi travmatik olay ile daha uyarlanabilir anılar veya bilgiler arasında yeni ilişkiler kurabilir.Bilgi İşleme ve Değişim: EMDR, travmatik olaylarla ilişkili olumsuz duygusal tepkileri azaltmayı hedefler. Bu da kişinin rahatsız edici düşünceleri daha iyi kontrol etmesine yardımcı olabilir. Ayrıca, EMDR'nin travmatik olaylarla ilgili olumsuz inançları ve düşünceleri yeniden formüle etmeye ve duygusal sıkıntıyı azaltmaya yardımcı olabileceği düşünülmektedir.İki Taraflı Stimülasyon: EMDR terapisi sırasında göz hareketleri, ses tonu veya parmak vuruşu gibi iki taraflı stimülasyon yöntemleri kullanılır. Bu ritmik hareketler, hızlandırılmış bir öğrenme sürecini tetikleyebilir.EMDR tedavisi sırasında birey, travmatik deneyimlerin anlamını ve duygusal tepkilerini dönüştürmeye yönlendirilir. Örneğin, bir saldırı kurbanı, korku ve kendine karşı olumsuz duygulardan "Bu deneyimi atlattım ve güçlendim" inancına geçebilir.EMDR'nin temel etkisi, bireyin kendi içgörürlerini kazanması ve duygusal olarak iyileşmesidir. Terapi sürecinde uzmanın yorumlarına değil, bireyin kendi içsel düşünsel ve duygusal süreçlerine dayanır. Bu, bireylerin geçmişteki olumsuz deneyimleriyle daha güçlü bir şekilde başa çıkmalarına yardımcı olabilir.
Sonuç olarak, EMDR'nin kesin işleyişi hala tam olarak anlaşılamamış olsa da, travma sonrası stres bozukluğu gibi durumların tedavisinde kullanılan etkili bir terapi yöntemi olarak kabul edilmektedir.
EMDR Tedavi Süreci Nedir?EMDR terapisi, tedavinin etkili bir şekilde ilerlemesini sağlamak için farklı aşamaları ve zaman dilimlerini bir araya getiren bir yaklaşımı benimser. Tedavi, geçmiş deneyimler, mevcut durum ve geleceğe odaklanır ve sekiz aşamalı bir süreç içerir:Aşama 1: Geçmiş AnılarBu aşamada, danışanın geçmiş yaşam deneyimleri ve travmatik olaylar hakkında bilgi toplanır. Terapist, danışanın geçmişini anlamak ve tedaviyi kişiselleştirmek için bu bilgileri kullanır.
Aşama 2: HazırlıkDanışan, EMDR terapisi hakkında bilgilendirilir ve tedavi sürecine nasıl katılacağına dair bilgi verilir. Terapist ve danışan arasında güvenli bir ilişki kurulur.
Aşama 3: DeğerlendirmeBu aşamada, danışanın hangi travmatik olayların hedefleneceği belirlenir. Hangi anının işleneceği kararı alınır ve danışanın o anıya odaklanmasına yardımcı olacak destekleyici cümleler geliştirilir.
Aşama 4: DuyarsızlaştırmaDanışan, travmatik anıya odaklanır ve terapistin rehberliğinde göz hareketleri veya diğer bilateral stimülasyon teknikleri kullanılarak duygusal yük hafifletilmeye çalışılır. Bu aşamada, anının duygusal etkisi azaltılır.
Aşama 5: YerleştirmeBu aşamada, danışanın rahatlatıcı ve güven veren imge ve düşüncelerle travmatik anıyı bağdaştırması teşvik edilir. Bu, anının daha az rahatsız edici hale gelmesine yardımcı olabilir.
Aşama 6: Beden TaramaDanışan, bedenindeki stres veya gerginlik hissini tarar ve bu duygusal yükleri azaltmak için vücut temizliği sağlanır.
Aşama 7: KapanışTerapist, danışanın EMDR seansını sonlandırmadan önce bir güvenlik planı oluşturur ve danışanın güvende hissetmesini sağlar.
Aşama 8: Sonuçların Yeniden DeğerlendirilmesiTedavinin etkileri ve danışanın genel durumu düzenli olarak gözden geçirilir. Gerekirse ek seanslar veya destek sağlanır.
EMDR terapisi, belirli bir anının işlenmesinin genellikle birkaç seans içinde tamamlandığı bir yaklaşım sunar. Diğer travma odaklı terapilerden farklı olarak, EMDR, uzun süre maruz kalma, ayrıntılı açıklamalar veya ev ödevleri gibi unsurları içermez.EMDR AşamalarıEMDR (Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme) terapisi sekiz aşamadan oluşur ve bu aşamalar terapi sürecini yönlendiren temel adımları içerir:Aşama 1: Geçmişin Alınması ve HazırlıkBu aşamada, terapist danışanın geçmişini dinler, danışanın tedaviye hazır olup olmadığını değerlendirir ve tedavi planını oluşturur. Tedavi hedefleri belirlenir ve danışanın duygusal sıkıntıya neden olan anılar veya tetikleyiciler ele alınır.
Aşama 2: Tedavi Sürecinin Tanıtılması ve HazırlıkTerapist, EMDR'nin nasıl çalıştığını ve kullanılan bileşenleri (örneğin, göz hareketleri) tanıtarak danışanı tedaviye hazırlar. Danışana stres azaltma ve kendini sakinleştirme teknikleri öğretilebilir.
Aşama 3: DeğerlendirmeBu aşamada, danışan hedeflenen anıyı tanımlar ve o anı ile ilişkilendirilen duyguları, düşünceleri, vücut hissini ve görsel imajları değerlendirir. Öznel Rahatsızlık Birimi Ölçeği ve Bilişin Geçerlilik Ölçeği gibi ölçekler kullanarak duygu ve düşüncelerin şiddetini değerlendirebilir.
Aşama 4: DuyarsızlaştırmaDuyarsızlaştırma aşamasında, danışan göz hareketleri veya diğer BLS (Bilateral Stimülasyon) yöntemleri kullanarak hedeflenen anıyı işler. Terapist, danışanın bu anıyla odaklanmasını ve duygusal tepkilerini izlemesini sağlar. Danışan anı daha az rahatsız edici hale gelene kadar bu işlem tekrarlanır.
Aşama 5: Pozitif Biliş KurulumuBu aşamada, danışan pozitif bir inanç veya düşünceyi güçlendirir. Önceki aşamalarda işlenen olumsuz anıların yerine, olumlu bir inanç veya düşünce yerleştirilir. Bu, danışanın kendisine dair olumsuz inançları değiştirmesine yardımcı olabilir.
Aşama 6: Beden TaramasıBeden taraması aşamasında, danışan işlenen anının bedensel tepkilerini gözlemlemesi istenir. Herhangi bir fiziksel sıkıntı veya gerilim tespit edilirse, terapist danışana bu konuda yardımcı olur.
Aşama 7: KapanışKapanış aşaması, seansı sonlandırmak ve danışanın kendisini güvende hissetmesini sağlamak amacıyla kullanılır. Danışana gerekirse günlük tutma gibi öz bakım yönergeleri verilebilir.
Aşama 8: Yeniden DeğerlendirmeBu aşamada, terapist danışanın ilerlemesini değerlendirir, tedavi etkilerini gözden geçirir ve bir sonraki seans için hedefleri belirler. EMDR terapisi sürekli olarak danışanın ilerlemesini izler ve gerektiğinde tedavi planını günceller.
EMDR terapisi, kişinin duygusal sıkıntılarına ve travmatik deneyimlere etkili bir şekilde müdahale etmek için kullanılan bir terapi yöntemidir. Her aşama, danışanın özel ihtiyaçlarına ve tedavi hedeflerine göre uyarlanabilir. Bu nedenle, bir EMDR terapisti tarafından profesyonelce yönlendirilen bir süreçtir.