FOR INTERNATIONAL PATIENTS
Çocuklarda İdrar Kaçırma Nedir?
Çocuklarda gece ya da gündüz yineleyen şekilde idrar kaçırma Enürezis noktürna (EN) olarak adlandırılır. Gece altını ıslatma olarak da tanımlanır. Çocukluk çağının en sık karşılaşılan üriner sistem (boşaltım sistemi) sorunlarından biridir.
Normalde çocukların çoğu hem tuvalet eğitiminin etkisi hem de mesane kapasitesinin gelişmesi sonucu 2-4 yaş arasında idrarlarını hem gece hem de gündüz tutmayı becerirler. Gece altını ıslatma çoğu zaman mesane gelişimindeki gecikmenin bir sonucudur, bu nedenle de yaşla sıklığı azalır.
Üç yaşındaki çocukların %40'ı altını ıslattığı halde bu oran 5 yaşında %20'ye, 6 yaşında %10'a düşmektedir. Erkek çocuklar kızlara göre daha sık altını ıslatma sorunu yaşamaktadır. Aileler 5-6 yaş civarında bu sorunla ilgilenmeye ve genellikle de 7-8 yaşında hekimlerden yardım istemeye başlarlar. Ülkemizde 7-11 yaşındaki erkek çocukların %16'sında, kızların ise %11'inde altını ıslatma sorunu olduğu bildirilmektedir.
İdrar kaçırmanın nedenleri fizyolojik veya duygusal olabilir. Sıvı alımının kısıtlanması, gazlı içeceklerden uzak durulması gibi değişikliklerle sorun çözülmezse altında yatan diğer nedenler için uzman desteği almanız gerekir. İdrar yolu enfeksiyonları, kronik kabızlık, uyku problemleri ya da aşırı stres bu duruma yol açabilir.
Enürezis, gündüz veya gece görülebilir. Aileler için endişelendirici olsa da, sabırlı olmanız ve bu durumun çocuğunuzun suçu olmadığını hatırlamanız önemlidir. Çocuk bilinçli olarak idrar kaçırmaz ve bu durumun önüne geçmenin birçok yolu vardır.
Çocuklarda İdrar Kaçırmanın Nedenleri Nelerdir?
Gece altını ıslatan çocukların büyük bir grubu (%90-95'i) fizyolojik altını ıslatma grubunda toplanmaktadır. Bu çocukların gece uykuda mesane doluluğunu hissetmelerinin yetersiz, mesane kapasitelerinin küçük ve uyku derinliklerinin fazla olduğu bildirilmektedir. Altını ıslatan çocukların %2-3'ünden şeker hastalığı, böbrek hastalıkları, mesane hastalıkları gibi sorunlar saptanmaktadır.
Genetik nedenler önemli bir faktördür. Anne ve babadan birisinde altını ıslatma öyküsü varsa çocukta %45, ikisinde birden varsa %77 oranında altını ıslatma sorunu yaşanmaktadır.
Aşağıdaki Nedenlerden Biri ya da Daha Fazlası Bu Duruma Yol Açabilir
- Anne ya da babada idrar kaçırma sorunu olması
- Çocuğun mesane kaslarının henüz olgunlaşmaması
- Aşırı yorgunluk ya da yatmadan önce çok sıvı tüketme
- Böbrek ve idrar yolunda yapısal problemler
- Stres ve kaygı sorunları (Aile sorunları, ev ya da okul değiştirme, aileye yeni kardeş katılması ya da kardeş kıskançlığı gibi nedenlerle ilgi çekme isteği)
- Duygusal sorunlar (Ebeveynlerin ilgisizliği ya da aşırı ilgisi, kazalar ya da yaşanılan şoklar)
- Tuvalet eğitimi sırasında baskı görme
- Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB)
- Kabızlığın mesane üzerinde baskı yapması
- Diyabet (Şeker hastalığı)
- Uyku sırasında vücudun yeterli miktarda antidiüretik hormon (ADH) salgılamaması
- Tıkayıcı uyku apnesi sendromu
- Aşırı aktif mesane sendromu
- Küçük mesane
- Uykudayken mesanenin dolu olduğunu hissedememe
- İdrar yolu enfeksiyonları
Gündüz Gerçekleşen İdrar Kaçırmalarda İse Şu Nedenler Düşünülmelidir
- Stres ve kaygı sorunları
- Kola gibi kafeinli içecekler
- Kabızlığın mesanenin üzerine baskı yapması
- Tuvalete yeteri sıklıkta gitmeme
- İşerken tüm idrarı yapmama
- Aşırı aktif mesane sendromu
- Küçük mesane
- İdrar yolunda yapısal problemler
- İdrar yolu enfeksiyonları
Kabızlık sorunu olan, düzenli tuvalete çıkma alışkanlığı olmayan, fiziksel gelişiminde farklılıklar olan ve kaygı sorunu yaşayan çocuklarda idrar kaçırma daha sık görülebilir.
İdrar kaçırmanın yarattığı stresli durum nedeniyle de anksiyete ve kendine güven gibi enürezis kaynaklı psikolojik sorunlar da ortaya çıkmaktadır. Gerektiğinde uzman desteği almak çocuğunuzun fizyolojik ve ruhsal sağlığını olumlu etkiler.
Çocuklarda İdrar Kaçırmanın Belirtileri Nelerdir?
İdrar kaçırmanın kendisi bir hastalık olmaktan ziyade farklı hastalıklara ait bir belirti olabilmektedir. Bu nedenle çocuğunuzun böyle bir şikayeti olması durumunda altta yatan nedenlerin değerlendirilebilmesi amacıyla hekiminize başvurmanız önemlidir.
Çocuklarda İdrar Kaçırmanın Tanı Yöntemleri Nelerdir?
İdrar kaçırma çocukların çok büyük çoğunluğunda görülür. Bunun nedeni bazı çocukların mesane kontrolünü daha uzun zamanda öğrenmelidir. Kız çocukları erkek çocuklarından daha erken mesane kontrolüne sahip olur. Bu nedenle enürezis erkek çocuklarda daha fazla görülür.
Tanı için doktorunuz şu soruların yanıtlarını arar:
- İşeme alışkanlıkları
- Dışkılama alışkanlıkları
- Sıvı alma alışkanlıkları
- Uyku özellikleri
- Psikolojik durum (Yakın dönemde yaşanan stresli durumlar var mı?)
- Ailede idrar kaçırma öyküsü
- İdrar yaparken ağrı ya da yanma varlığı
- Kabızlık sorunu olması
Çocuğun işeme alışkanlığının belirlenmesi için bir çizelge kullanılarak kayıt altına alınmalı ve doktor ile paylaşılmalıdır.
Ayrıca fizik muayene, kan ve idrar testleri de yapılabilir. Testlerde idrar yolu enfeksiyonu ya da diyabet varlığı araştırılır.
Gündüz altını ıslatan çocuklar için üroflovmetri, sistoretrogram, ultrasonografi, mesane duvar kalınlığının ölçülmesi ve işeme sonrası kalan idrar miktarının ölçülmesi gerekebilir. Nörolojik bir nedenden şüphelenilirse röntgen ve MR çekimleri yapılabilir.
Çocuklarda İdrar Kaçırmanın Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
İdrar kaçırmanın ilk tedavisi genellikle günlük alışkanlıkları değiştirmektir. Bunu yapmak için de çocuğa baskı kurmak, aşırı titizlik, suçlama ya da azarlama gibi davranışlardan kaçınmak, destekleyici olmak gerekir. Bunların yanı sıra;
- Günün belirli saatlerinde ve geceleri alınan sıvı miktarının azaltılması,
- Özellikle yatmadan 2 saat önce su verilmemesi,
- Kafeinli gıda ve içeceklerden uzak durma,
- Yatağa girmeden tuvalete gitme,
- Tuvalete ulaşımın kolaylaştırılması,
- Çocuğunuzu belirli bir programda gece idrar çıkması için uyandırma,
- Yağda kızarmış gıdalardan, gazlı içeceklerden, boyalı şekerlerden uzak durulması,
- Ortalama iki saatte bir mutlaka idrara çıkılması,
- Okula giden çocukların her iki teneffüste bir mutlaka çişini yapması,
- Her gün düzenli büyük abdest yaptırılması,
- Çocuğun tuvaletinin mutlaka oturaklı (alafranga) olması ve ayaklarının altına boyuna uygun bir basamak konması.
- Çocuğun kuru kalma sorumluluğu almasına teşvik edilmesi
- Çocuğun benlik saygısının desteklenmesi gibi davranış değişiklikleri de doktorunuz tarafından önerilebilir.
Davranış ve hayat tarzı değişikliğinden fayda alınamayan çocuklarda alarm tedavisi ya da ilaç tedavisine başlanabilir.
Alarm tedavisinde çocuk yatağı ıslattığında çalan cihazlar kullanılır. Bunun için çocuğun 8 yaşını bitirmesi beklenmeli ve tedavi 2-3 ay sürdürülmelidir. Bu tedavi ile çocuklarda %70-84 oranında iyileşme sağlanmaktadır. Alarm tedavisi sonunda yineleme riski %10 dolayındadır.
İlaç tedavisinin amacı istek dışı olan idrar torbası kasılmasının önlenmesi ve idrar torbasının büyütülmesidir. İlaç tedavisi ortalama 1 yıl ya da daha fazla sürebilir. İlaçlardan dolayı sık görülen yan etkiler ağız kuruluğu, görme bulanıklığı, yüz kızarması, vücut sıcaklığında atış, sinirlilik ve okul başarısının düşmesidir.
İdrar kaçırma kabızlık, idrar yolu enfeksiyonları gibi nedenlere bağlı ise önce bu sorunların tedavi edilmesi gerekir.
Terapi (danışmanlık): Bir çocuk psikiyatristi çalışmak, çocuğunuzun yaşam değişiklikleri veya diğer streslerle baş etmesine yardımcı olabilir.
Çocuğunuza Nasıl Yardım Edebilirsiniz?
Çocuklar yatak ıslatma nedeniyle utanma ya da suçluluk duyabilir, kaygılı olabilir. Çocuğunuzun bilinçli olarak yatak ıslatmadığını ve yardımınız olmadan bunu önleyemeyeceğini unutmayın. Onu azarlamayın ya da suçlamayın. Arkadaşları ya da başka aile üyeleri tarafından bu nedenle kendini kötü hissetmediğinden emin olun.
Enürezisin geçici bir sorun olduğunu unutmayın. Gündüz idrar kaçırmaları için dışarı çıkarken yanınızda ek giysi bulundurun.