FOR INTERNATIONAL PATIENTS
Çocuklarda Demir Eksikliği ve Anemi Nedir?
Demir eksikliği bebeklikten itibaren her yaş çocukta görülebilen bir sorundur. Yeterli anne sütü almama, büyümenin hızlı olduğu 2 yaş ve ergenlik döneminde demirden eksik gıdalarla beslenme, kullanılan ilaçlar ya da sık geçirilen enfeksiyonlar demir eksikliğine yol açabilir.
Demir eksikliği anemisi çocuklarda en sık görülen kansızlık nedenidir.
Anemi
Kırmızı kan hücrelerinin (alyuvarların) sayısının ve hemoglobinin beraber ya da ayrı olarak yaşa uygun normal değerlerin altına düşmesi sonucu oluşur.
Bu azalma sonucu, kanın oksijen taşıma kapasitesi ve hücrelere giden oksijen miktarı azalır. Bununla birlikte hemoglobin düzeyi 7-8 gr/dl'nin altına inmedikçe önemli fizyolojik değişiklikler ortaya çıkmaz. Deri ve göz, yanak içi gibi bölgelerin solukluğu ancak bu değerin altına inince belli olur.
Vücut hemoglobin üretimi için demire ihtiyaç duyar. Demir eksikliği nedeniyle vücut, kırmızı kan hücreleri için yeterli hemoglobini üretemez.
Demir Eksikliği Anemisi
Özellikle gelişme döneminde çocukların hem fiziksel hem de zeka gelişimini olumsuz etkiler. Bu nedenlerle çocuklarda demir eksikliği ciddiye alınması ve belirtilerin takip edilmesi gereken bir durumdur. Çocuklarda kansızlık belirtileri olarak görülen yorgunluk, baş dönmesi ve solgunluk, çoğunlukla demir eksikliğine bağlı olarak ortaya çıkar.
Çocuklarda Demir Eksikliğinin Nedenleri Neledir?
Bebek ve çocuklarda demir eksikliğinin en önemli nedeni anne sütü ve demir içeren gıdalardan yetersiz beslenmedir.
Anne sütü ile beslenen bebeklerde ilk 6 ay demir eksikliği görülmüyor. Anne sütündeki demir çok kolay emilebildiği için büyüyen süt çocuğuna miktar olarak yeterlidir.
Altı aydan sonra ek gıdaya geçildiğinde yetersiz demir alan bebek demir eksikliği için adaydır. Bebeklerde demir eksikliğini önlemek için; 2 yaşına kadar mutlaka anne sütüne devam etmek, ek gıdalarda demir içeren besinlere yer vermek, inek sütü alerjisi ve fazla inek sütü içilmesi konusunda dikkatli olmak ve ihtiyaç halinde doktor kontrolünde demir preparatları kullanmak gerekir.
Çocuklarda da demir eksikliği anemisinin en önemli nedeni ise hatalı ya da yetersiz beslenme nedeniyle yeterli demirin alınmamasıdır. Çölyak gibi besin emilimini bozan hastalıklar demirin yetersiz alımına neden olabilir.
Diğer Olası Nedenler Şunlardır:
- Yoğun burun kanamaları,
- Bağırsak polipleri ve bazı bağırsak parazitleri,
- Dışkı ve idrar ile kan kaybı (Peptik ülserler, idrar yolu enfeksiyonları ve inek sütü alerjisi gibi nedenlerle),
- Makat bölgesinde çatlaklar,
- Ergenlik dönemindeki adet kanamalarının düzensiz ve fazla olması.
Bazı ilaçların çocuklarda anemiye neden olabileceği unutulmamalıdır. Alyuvar yapımını baskılayan ya da bozan ilaçlar kansızlık yapabilir. Besin maddelerinin emilimini engelleyen ilaçlar da kansızlık yapabilir.
Sık geçirilen enfeksiyonlar ve kronik hastalıklar da kansızlık problemini tetikleyebilir. Akdeniz anemisi olarak bilinen Talasemi ise genellikle bebek 4-6 aylıkken ortaya çıkar ve derin kansızlık nedenidir, yoğun tedavi gerektirir.
Çocuklarda Demir Eksikliğinin Belirtileri Nelerdir?
Aneminin en sık görülen belirtisi solukluktur. Bu solukluk en çok göz kapaklarının içine, yanak ve ağız içine, avuç içlerine ve tırnak yataklarına bakılarak anlaşılabilir.
Şu durumlarda vakit kaybetmeden doktora başvurulmalıdır:
- Ciltte solukluk
- Huzursuzluk
- İştahsızlık
- Çok ağlama (katılma nöbetleri şeklinde olabilir)
- Güçsüzlük
- Çarpıntı hissi
Ciddi demir eksikliklerinde buz, toprak veya duvar ve metal gibi besin olmayan maddeleri yalama gibi belirtiler de görülür. Çocukta dikkatsizlik ve konsantrasyon güçlüğü görülüyorsa demir eksikliğinden kaynaklanabilir.
Demir eksikliğine erken tanı konulup tedavi edildiğinde bu şikayetlerin çoğu düzelmektedir.
Çocuklarda Demir Eksikliğinin Tanı Yöntemleri Nelerdir?
Bebeklerde ve çocuklarda kan testi ile demir eksikliği varlığı araştırılır. Demir eksikliği anemisi saptanan çocukta dışkı ve idrar ile kan kaybı olup olmadığı araştırılması da gerekebilmektedir.
Peptik ülserler ve inek sütü alerjisi gibi nedenlerle oluşabilecek kan kayıpları için dışkıda gizli kan testi birkaç kez tekrarlanabilir, zira kanama aralıklı olarak meydana geliyor olabilir. İdrarla kan kaybının en sık nedeni ise idrar yolları enfeksiyonlarıdır.
Çocuklarda Demir Eksikliğinin Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Demir eksikliğinin tedavisi çoğunlukla ağızdan verilen demir preparatları ile yapılıyor. Tedavi ortalama 3 ay kadar devam ediyor. İlk 2 ay hemoglobinin yükseltilmesi, 3. ay ise demir depolarının doldurulması amaçlanıyor.
Erken ve düşük kiloda doğan bebeklerde koruyucu demir preparatları verilmesi gerekebiliyor.
Demir Eksikliğini Önlemek İçin Yapılması Gerekenler
Çocuğun gelişimi açısından yol açtığı ciddi sonuçlar dikkate alınarak, demir eksikliğinin vakit kaybetmeden tedavi edilmesi gerekiyor.
- Bebeklerin altı ay anne sütüyle beslenmesi
- Demir eksikliğine bağlı kansızlığın engellenmesi için diyete önem verilmesi,
- Demirden zengin ek gıdaların verilmesine zamanında ve uygun şekilde başlanması gerekiyor.
Demir en çok kırmızı ette, yumurta sarısında, yeşil sebzelerde ve tahıllarda bulunur. Beyaz ette demir kırmızı etteki kadar yüksek değildir. Demir eksikliğinin gelişmemesi için etten ve sebzelerden gelen demirin dengeli alınması gerekir.