FOR INTERNATIONAL PATIENTS
Böbrek nakli, son dönem böbrek yetmezliğin etkin tedavi yöntemidir. Bununla birlikte nakil ameliyatı sonrası uyulması gereken zorunluluklar vardır. Böbrek nakli olanlar, ameliyat sonrası ve taburculuğundan itibaren özel bir takip programına alınırlar.
- Böbrek nakli olanlar, vücutlarında doku grubu kısmen farklı bir organ taşıdığından, kendilerine verilen programa ve ilaç kullanımına uymak zorundadırlar. Aksi takdirde, takılan böbreğin vücutlarında sağlıklı çalışma süreleri olumsuz etkilenir.
- Böbrek nakli olanlar, özellikle ilk 6 ayda, enfeksiyonlara duyarlı olduklarından, kalabalıklardan ve hastalıklı kişilerden uzak durmalıdır. Bedensel hijyenlerine maksimum özeni göstermelidirler.
- Böbrek nakli olanlar verilen ilaçların kullanımı yanında beslenme rejimlerine de uymak durumundadır. Verilen diyet önerilerini dikkatle uygulamalıdırlar.
- Böbrek nakli olanlar taburculukları sonrası evlerinde özel bir hazırlık yapmalı, ilaçları için not defteri tutmalı ve tercihan tansiyon ölçümlerini kendileri yapabilmelidir.
- Verilen ilaçların kullanımı aksatılmamalı, herhangi bir sebeple ilaç kullanamadıysa hemen merkeze başvurmalıdır.
- Böbrek nakli olanlar kısa sürede üretim hayatlarına dönebilirler. Bedensel ağır şartlar dışında çalışmalarında bir sakınca yoktur. İş yerinde kalabalıktan uzak durabilmelidirler. Grip gibi bulaşıcı hastalığı olanlardan uzak durmalıdırlar.
Böbrek Nakli İçin Gerekli Şartlar, Böbrek Nakli İçin Yapılan Testler
Böbrek nakli için gerekli şartlar hukuki ve medikal olarak sınıflanabilir. Böbrek nakli için gerekli hukuki şartlar şunlardır;
- Canlı vericili nakil için 4.dereceye kadar akrabalık, eş veya yakın dost (sonuncusu için etik kurul kararı gerekir)
- 18 yaşından küçük olanlar canlı verici olamazlar.
- Akıl sağlığı tam olmayanlar canlı verici olamazlar.
- Kadavra vericili nakil için Türk vatandaşlığı şartı aranmaktadır.
Böbrek Nakli İçin Gerekli Medikal Şartlar İse;
- Enfeksiyon hastalığı bulunmamak, kanser tanısı almamış olmak, kardiyoloji olarak uygun olmak, hayatı kısıtlayan yandaş bir hastalığı olmamaktır.
- Geçmişte kanser tedavisi olanlar, kanserin türüne göre, iyileştikten 2 veya 5 yıl sonra nakil olabilirler.
- Böbrek nakli için gerekli şartları yerine getirenler, böbrek nakli için yapılan testlere başlayabilirler.
Böbrek Nakli İçin Yapılan Testler, Alıcı ve Verici İçin Farklıdır.
Takılan böbreğin ömrünü belirleyen en önemli konu doku benzerliği ve antikor (red edici hücre) düzeyleridir.
Öncelikle alıcı ve verici adaylarının doku testleri ve alıcının antikor düzeyi testi yapılır. Antikor düzeyi yüksek ise single antijen (tek boncuk testi) bakılır.
Alıcı ve verici arasında cross match (karşılaştırma) testi yapılması esastır. Cross match pozitifliği varlığında böbrek nakli yapılmaz. Başka bir verici adayı bulunmalıdır.
Vericide, enfeksiyon kontrolü, böbrek fonksiyon testleri, tümör taramaları ve genel testler yapıldıktan sonra radyolojik olarak böbrekler detaylı incelenir ve alınacak taraf belirlenir.
Böbrek nakli için alıcıda yapılacak diğer testler; enfeksiyon ve tümör taramaları, kalp, solunum sistemi ve mide barsak sistemi kontrolüdür.
Böbrek Nakli Öncesi ve Böbrek Nakli Sonrası
Böbrek nakli öncesi bir hazırlık dönemi vardır. Böbrek yetmezliği son döneme ulaşınca, hasta böbreğin yerine sağlıklı böbrek koyma tedavisi gerekir. Böbrek nakli, diyaliz tedavilerine göre böbrek fonksiyonlarında tam iyilik hali yaratır.
Böbrek Nakli ameliyatı olacak hastaların canlı verici adayları varsa, verici adayları böbrek nakli ameliyatı öncesi ayrıca incelenir. Verici adayında şeker hastalığı, hipertansiyon, enfeksiyon gibi detaylar irdelenir. Alıcı ile verici arasındaki doku uyumu değerlendirilir ve immünolojik karşılaştırma testi (cross-match) yapılır.
Verici adayında tıbbi bir problem varsa veya cross match uygun değilse böbrek nakli ameliyatı yapılmaz. Tıbbi engel yoksa son olarak böbrekleri değerlendirmek için BT, anjio ve renal sintigrafi yapılır.
Canlı vericili nakilde uygunsa önce sol böbrek seçilir, eğer sol böbrek uygun değilse sağ böbrek alınır. Fonksiyonu daha iyi olan böbrek vericide kalmalıdır.
Canlı verici adayı olmayıp kadavra listesine yazılan hastalarda da canlı böbrek alan hastalardaki gibi böbrek nakli öncesi hazırlık gerekmektedir. Hastanın bağışıklama-antikor düzeyi (PRA), kardiyolojik, mide-bağırsak ve solunum sistemi detaylı gözden geçirilir. Gerekirse koroner anjiyo ve gastroskopi yapılır.
Koroner By-Pass olan hastalar, kalp ameliyatından 2-3 sonra böbrek nakli olabilirler. Kadavra listesinde böbrek beklerken her 6 ayda bir tıbbi kontrol yapılır. Ölüden böbrek bekleme listesinde böbreğin çıkacağı zaman belli olmadığından, sürekli hazır olma zorunluluğu vardır.
Canlı ve ölüden nakil yapıldıktan sonra hasta, canlı vericili nakilde ortalama 5-6 gün, kadavra vericili nakilden sonra ise ortalama 8-9 gün hastanede kalır.
Taburculuk günü evde yaşam şekli ve alacağı ilaçlar ile ilgili eğitim verilir. Böbrek nakli ameliyatı sonrası belirli bir program içinde takip vardır. Böbrek nakli sonrası erken dönemde sık takip varken, zamanla takip aralıkları uzar.
Takiplerde detaylı kan ve idrar testleri yapılmaktadır. Problem saptandığında hasta yine hastanede gözlem altına alınır ve tedavisi yapılır. Hasta, böbrek nakli sonrası, ameliyat olduğu merkezden uzak bir yerde yaşıyorsa, yaşadığı yere en yakın nefroloji hekimi tarafından takip edilir.
Böbrek nakli sonrası takip dönemlerinde ciddi bir problem ortaya çıkarsa, hasta yine böbrek nakli ameliyatı olduğu merkeze başvurur.
Böbrek nakli sonrası ilk altı ayda enfeksiyonlara duyarlılık artmıştır. Bu nedenle kalabalık ve enfeksiyon riski olan yerlerde kaçınılması gerekir. Diğer insanlarla veya evcil hayvanlarla yakın temas istenmez.
Beslenme, taburculuk eğitiminde önerildiği şekilde olmalıdır. Çalışan kişiler işlerine devam edebilirler. Böbrek nakli sonrası, ağır şartlar altında çalışanlar dışında iş değişikliği gerekmez.
Böbrek Nakli Sonrası Red (rejeksiyon) Krizleri Olabilir
Red krizleri erken girişimlerle geriye döndürülebilir. Yıllar sonra kronik red başlayabilir ve tüm tedavilere rağmen böbrek, ilk böbrek hastalığına benzer şekilde bir süre sonra fonksiyonlarını yitirebilir ve hasta tekrar hemodiyaliz programına döner ve ikinci böbrek nakline hazırlanır.