FOR INTERNATIONAL PATIENTS
İktiyozis hastalığının (balık pulu hastalığı) ciltte kuruluğa ve pullanmaya yok açan yaklaşık 30 farklı çeşidi vardır. İktiyozis (balık pulu hastalığı) hastalığı adını Yunanca ‘balık’ anlamına gelen kelimeden alır.
Cildi nemli tutan koruyucu bariyerin işlevini kaybetmesi, İktiyozis (balık pulu hastalığı) hastalığının temel nedenidir. Bunun yanı sıra iktiyozis (balık pulu hastalığı) hastaları eski cilt hücrelerini dökememelerine karşın çok hızlı bir şekilde yeni cilt hücreleri üretirler ve bu durum balık derisi gibi pullu ve kalın bir cilt yapısına neden olur. Genel olarak iktiyozis (balık pulu hastalığı) vakalarının çoğu hafif seviyede yaşanır. Bazı iktiyozis vakaları ise çok şiddetli yaşanır ve bu durun kişinin diğer organlarını da olumsuz şekilde etkileyebilir.
İktiyozisin kesin bir tedavisi yoktur. Uygulanan iktiyozis tedavisi ise cilt üzerindeki pullanmayı azaltmaya ve cilt kuruluğunu hafifletmeye yöneliktir.
İktiyozis Türleri
30'dan fazla türü bulunan iktiyozisin (balık pulu hastalığı) birçok türü çok nadir olarak görülür.
İktiyozisin öne çıkan tipleri; İktiyozis Vulgaris, X'e Bağlı Resesif İktiyozis, Harlequin İktiyozis, Epidermolitik İktiyozis, Lamel İktiyozis, Konjenital İktiyoziform Eritroderma, Eritrokeratodermia Variabilis ve Progresif Simetrik Eritrokeratodermadır.
İktiyozis Vulgaris
İktiyozis Vulgaris, iktiyozisin (balık pulu hastalığı) hafif bir türüdür. Her 250.000 kişiden birinde görülür. Pullanma görünümü gri, kahverengi veya beyaz renktedir. Balık pulu görünümü sıklıkla bebeklik döneminde gelişir. İktiyozisli çoğu insan aslında İktiyozis Vulgaris hastasıdır.
X'e Bağlı Resesif İktiyozis
X'e Bağlı Resesif İktiyozis çoğu erkek olmak üzere 6.000 kişiden birinde görülür. Pullanma görünümü boyun, yüz, gövde ve bacaklarda yoğunlaşır.
Harlequin İktiyozis
Harlequin İktiyozis sıklıkla yenidoğan bebeklerde görülen bir iktiyozis türüdür. Cildin hemen her yerinde oluşan kalın pullu tabakalarla karakterizedir. Yeni doğmuş bir bebeğin yüzünün görünüşünü değiştirebilecek ve eklemlerini hareket ettirmeyi zorlaştırabilecek sorunlara neden olabilir.
Epidermolitik İktiyozis
Yenidoğan bebeklerde de görülen Epidermolitik İktiyozis’te öncelikle bebeğin vücudunun tamamındaki cilt yapısının hassas ve kabarcıklı olması dikkat çeker. Zamanla bu kabarcıklar yok olurken cilt, pullu balık derisi gibi bir görünüme sahip olur.
Lamel İktiyozis
Lamel İktiyozis sorunu olan yenidoğan bebeklerin cildinin hemen her yerinde kolodyum adı verilen şeffaf bir zar bulunur. Birkaç hafta geçtikten sonra bu zar soyulmaya başlar ve cilt büyük, koyu, plaka benzeri pullarla kaplanır.
Eritrokeratodermia Variabilis
Bebeklerde doğumdan birkaç ay sonra ortaya çıkar ve büyüdükçe daha da kötüleşebilir veya etkilediği bölge artabilir. Eritrokeratodermia Variabilis özellikle yüz, kalça, kol ve bacaklarda; sert, kalın veya kırmızı kırmızı bir görünüme neden olur.
Progresif Simetrik Eritrokeratoderma
Progresif Simetrik Eritrokeratoderma, geç çocukluk döneminde ortaya çıkar. Pullu görünüm kollarda, bacaklarda, kalçalarda, yüzde, ayak ve el bileklerinde görülür. Pullanma kuru ve kırmızı bir cilt görünümüne yol açar.
Balık Pulu Hastalığı (İktiyozis) Neden Olur?
Balık pulu hastalığı iktiyozis hem genetik geçişli bir hastalıktır hem de başka bir hastalık nedeniyle ya da kullandığınız bir ilaç nedeniyle sonradan gelişebilir.
Kalıtsal iktiyozis genetik geçiş nedeniyle yaşanır. Bu durum, iktiyozisin (balık pulu hastalığı) ebeveynlerinizden size kalıtsal olarak geçtiği anlamına gelir. Bazen iktiyozisi olmayan ebeveynler hastalığı başkalarına aktarabilir. İktiyozis gen mutasyonları cildinizi koruyan ve nemli tutan proteinleri etkiler. Böylece cilt kuruluğuna neden olur ve yeni cilt hücrelerinin olağan büyüme sürecini değiştirir.
İktiyozis genellikle bebeklik döneminde veya erken çocukluk döneminde ortaya çıkar. Eğer her iki ebeveyninizde de buna neden olabilecek bir mutasyon varsa sizde de görülür. Bazen iktiyoz kalıtsal olmasa da genetiktir. Yani gelişmekte olan bir fetüste yeni bir mutasyon ortaya çıkabilir.
Edinilmiş iktiyozis ise yetişkinlikte ortaya çıkar. Edinilmiş iktiyozisin neden olduğu bilinmemektedir.
Balık Pulu Hastalığı (İktiyozis) Belirtileri Nelerdir?
İktiyozis (Balık Pulu Hastalığı) belirtileri ne tür bir iktiyozis sorunu yaşadığınıza bağlı olarak değişir. İktiyozis sorunu olan kişilerin yüzde yüzde 95'inde İktiyoz Vulgaris görülür. Öte yandan iktiyozis hastası olmanıza karşın sorununuzun sadece cilt kuruluğu olduğunu da düşünebilirsiniz.
İktiyozis belirtileri şunlardır:
- İktiyozisin öne çıkan belirtisi pullu cilt yapısıdır. Pullu cilt yapısı ağırlıklı olarak gövde, karın, kalça, bacaklar, yüz ve kafa derisinde öne çıkar.
- İktiyozis; beyaz, gri veya koyu kahverengi cilt rengi ile de dikkat çeker. Deforme olmuş bu bölgelerde kalın veya ince çatlaklar görülebilir.
- Soğuk ve kuru havalarda cilt kuruluğunun ve pullanmanın artması ise bir diğer iktiyozis (balık pulu hastalığı) belirtisidir.
- Kaşıntı iktiyozisin bir diğer öne çıkan belirtisidir.
- Özellikle avuç içi ve ayak tabanlarında kalın, pürüzlü ve kirli bir cilt yapısı oluşur.
- Beyaz, gri veya kahverengi pullar da iktiyozis belirtileri arasında bulunur.
- El ve ayaklarda derin, hatta çatlak seviyesinde ekstra çizgiler gelişir.
- Kollarda, uyluklarda ve kalçalarda sivilceye benzeyen pürüzlü ve pütürlü cilt değişiklikleri oluşur.
- Terleme sorunu da iktiyozis belirtisidir.
- İktiyozis nedeniyle cilt kızarıklığı gelişir.
- Yaralara dönüşen kabarcıklar bir diğer iktiyozis belirtisidir.
- Daha ileri seviyedeki iktiyozis belirtileri arasında hareket kabiliyetini etkileyecek seviyede sıkı bir cilt yapısı, ağrı, saç dökülmesi veya kolayca kırılan saçlar, kuruluktan kapatılamayacak duruma gelen göz kapakları, duyma güçlüğü ve eklemleri bükememe gibi sorunlar bulunur.
- İktiyozisi olan birçok insanda ayrıca kırmızı, kaşıntılı bir döküntü olan egzama da görülür.
İktiyozis genellikle bebeklerde veya küçük çocuklarda 5 yaşından önce ortaya çıkar. Çocuk ergenliğe ulaşana kadar belirtiler daha da kötüleşebilir. İktiyozis genellikle tamamen düzelmez. Bu nedenle iktiyozis hastaları, ömür boyu süren semptomları hafifletmek için tedavi görmelidir.
Balık Pulu Hastalığı (İktiyozis) Teşhisi Nasıl Konulur?
İktiyozisi olan kişiler bazen sadece cilt kuruluğu sorunu yaşadıklarını düşünerek hastalıklarının farkına varamazlar. Bu nedenle cilt kuruluğunuz varsa iktiyozis açısından bir değerlendirme yapılması için mutlaka bir cilt hastalıkları uzmanına görünmeniz önerilir.
- Cilt sağlığı uzmanı fiziki muayenenizi yaptıktan sonra ailenizdeki diğer kişilerde benzer bir cilt sorunu olup olmadığını sorar,
- Cildinizi, saçlarınızı ve tırnaklarınızı inceler,
- Mikroskop altında incelemek amacıyla deri örneği alır,
- Belirli iktiyozis türlerine neden olan gen değişikliklerini belirlemek için kan ve tükürük tahlili yaptırır.
Bu incelemelerin ardından yaşadığınız sorunun iktiyozis olup olmadığı anlaşılır.
Balık Pulu Hastalığı (İktiyozis) Tedavisi Nasıl Yapılır?
Daha önce de belirttiğimiz gibi iktiyozisin tedavisi etkilerini hafifletmeye yöneliktir. Tedavide uygulanacak yöntemler ve evde bakım uygulamaları cilt kuruluğunuza ve pullu cilt görünümünün hafifletilmesine yardımcı olur.
Balık pulu hastalığı (iktiyozis) tedavisi şöyle yapılır:
- Kuruluk ve kabuklanma şiddetli ise doktorunuz asitretin veya izotretinoin etken maddeli bir oral retinoid ilaç kullanmanızı ister.
- Cilt enfeksiyonlarınız varsa doktorunuz antibiyotik tedavisi uygular.
- Balık pulu hastalığının nedeni başka bir hastalık ya da ilaç kullanımıysa, hastalığın tedavisi planlanır veya kullandığınız ilacın dozunda yeni bir düzenleme yapılır.
- İktiyozisin yarattığı kötü görünüm psikolojinizi bozuyorsa doktorunuz sizi bir psikiyatrist ya da psikoloğa yönlendirebilir.
İktiyozis İçin Evde Bakım Önerileri
- Cilt kuruluğuyla mücadele etmek ve cildinizi nemlendirmek için doktorunuza danışarak cildinize her gün cildinize nemlendirici krem, losyon veya merhem sürebilirsiniz.
- Losyonu duştan veya banyodan çıktıktan hemen sonra cildiniz hala nemliyken uygulayın. Bu şekilde cildinizin nemi daha iyi tutmasını sağlarsınız.
- Cildinizi nemlendirmek için günde birden fazla banyo yapabilirsiniz.
- Yanma, batma veya kaşıntıyı hafifletmek için tuzlu suyla vücudunuzu temizleyebilirsiniz.
- Ölü derileri cildinizden temizlemek için cildinizi ponza taşı veya sert bir süngerle temizleyebilirsiniz.
İktiyozisin Neden Olabileceği Diğer Sağlık Sorunları
Cildimiz bedenimizi hastalıklardan koruyan bir bariyerdir. Nemi içeride tutar ve hastalanmanıza neden olabilecek bakteriler ve diğer etkenlerin önünde bir kalkan oluşturur. İktiyozis cildinizin bazı kısımlarını pul pul döktüğünde ise cildinizin koruyuculuk etkisi zayıflar. Bu nedenle iktiyozisi olan kişiler aşağıdaki sağlık sorunları açısından risk altındadır.
- Cilt enfeksiyonları,
- Dehidrasyon,
- Vücut ısısının artmasına sebep olabilecek tıkalı ter bezleri,
- Saç derisindeki pullanmalardan veya saç dökülmesinden dolayı yavaş saç büyümesi,
- Cildin hücrelerini dönüştürmek için vücudun daha fazla çalışması nedeniyle daha fazla kalori yakımı,
- İktiyozis duygusal sorunlara yol açtığından kişi kendini depresif hissedebilir ya da sosyalleşme sorunları yaşayabilir.
İktiyozisli çocuklar aşağıdaki sağlık sorunları açısından risk altındadır:
İktiyozisi olan erkeklerde ise aşağıdaki sorunlar gelişebilir:
- Testis kanseri,
- İnmemiş testis sorunu,
- Düşük sperm sayısı.