FOR INTERNATIONAL PATIENTS
Anemi Nedir?
Kana rengini veren ve oksijenin hücrelere taşınmasını sağlayan proteine hemoglobin denir. Hemoglobin, kanda kırmızı kan hücreleri (alyuvar) tarafından taşınır. Kanda bulunan hemoglobin proteinin normal seviyenin altına düşmesi veya alyuvarların sayısının azalması durumuna anemi (kansızlık) adı verilir.
Aneminin tedavi edilmemesi vücutta bazı sorunlara yol açabilir. Anemi, aynı zamanda hipoksi denilen, dokulara yeterli oksijenin iletilemediği durumlara sebep olabilir. Vücuda yeterli miktarda oksijen girmediği için tüm organlar zorlanmaya başlar. Anemi oksijen yetersizliğinden dolayı tüm iç organları ve kasları zorlarken; vücutta ağrılara, duygu durum bozukluklarına, unutkanlığa, el ve ayaklarda da uyuşmalara neden olabilir.
Aneminin tespit edilmesiyle birlikte nedenine göre tedavi planlanmasına bir an önce başlanması gerekmektedir. Kansızlığın nedenleri arasında genetik faktörler olabileceği gibi beslenme eksikliğinden kaynaklı da olabilir. Aneminin tedavi edilmeden önce çok iyi araştırılması ve hekimin de ihtiyaç duyması halinde mide – bağırsak endoskopisi gibi tetkiklerin yapılması gerekir.
Kansızlık Neden Olur?
Kansızlık nedenleri birçok duruma bağlı olarak ortaya çıkabilir. Doğumsal olmayıp, erişkinlik döneminde ortaya çıkan aneminin üç önemli nedeni vardır. Bunlar; demir eksikliği, B12 eksikliği ve folik asit eksikliğidir.
- Demir hemoglobin proteininin en önemli bileşenlerinden biridir; demir eksikliği durumunda hemoglobin üretilemez ve anemi meydana gelir. Bu duruma demir eksikliği anemisi adı verilir. Demir eksikliği anemisi, demir bakımından fakir beslenme ve bir takım mide-bağırsak sorunları neticesinde ortaya çıkabilir. Bunun yanı sıra bazı kadınlarda demir eksikliği regl döneminde gereğinden fazla kan kaybetmelerinden dolayı ortaya çıkmaktadır.
- Folik asit ve B12 vitamini de alyuvarların üretiminde önemli rollere sahiptir. Bu nedenle folik asit ve B12 yönünden fakir beslenmek de anemiye yol açabilmektedir. Özellikle kırmızı etin az tüketimi veya hiç tüketilmemesi B12 vitamini ve demir eksikliğine yol açarken, sebze tüketmeyen kişilerde de folik asit düşüklüğü görülebilir. Bu durum kansızlık yapan şeyler arasında sayılabilir. Anemileri engellemek için besinlerin dengeli bir şekilde tüketilmesi gereklidir.
- Travma veya iç kanama gibi nedenlerle yaşanan kan kayıpları da anemilere yol açabilen nedenler arasındadır.
- Doğumsal olarak gelişen anemiler genellikle genetik faktörlere bağlıdır. Akdeniz Anemisi (Talasemi) ve orak hücre hastalıkları bunlara örnektir.
Tüm bunların yanı sıra, kronik hastalıkların da anemiye sebep olabileceği unutulmamalıdır.
Anemi (Kansızlık) Türleri Nelerdir?
Aneminin birçok tipi bulunmaktadır. Sonradan ortaya çıkabileceği gibi doğumsal da olabilmektedir. Aneminin bazı türleri:
Orak Hücreli Anemi
Hem anne, hem de babadan geçen kalıtsal bir kan bozukluğudur. Kırmızı kan hücreleri yuvarlak, esnek ve halkaya benzer bir şekildedir. Orak hücreli anemi sahibi olan kişiler de ise kırmızı kan hücreleri orak şeklini aldığı ve esnekliğini kaybettiği için ismini de buradan almaktadır. Normal kan hücreleri kılcal damarların içinden geçiş yapabilirken, anormal hücreler ise kılcal damarların içinde saplanır geçiş yapamaz. Bu durumda hayati tehlikeye yol açabilir.
Aplastik Anemi
Aplastik anemi kemik iliği yetmezliğine bağlı gelişen hastalıklardan biridir. Kemik iliğinde kan hücrelerinin üretilemediği durumlara da denilmektedir. Hem beyaz, hem de kırmızı kan hücrelerinin azalması veya tamamen yok olmasıyla, hastanın hayatını riske atabilen ciddi hastalıklardan biridir.
Hemolitik Anemi
Periferik kanda kırmızı kan hücrelerinin zamanından önce yaşam sürelerinin kısalmasıyla ortaya çıkan bir anemi türüdür. Hemolitik anemi kalıtsal olabileceği gibi etkenlere bağlı olarak sonradan da gelişebilmektedir. Hemolitik anemide vücut ortalamanın 6 ila 8 katı daha fazla kan hücresi üretmeye başlar fakat hücrelerin tahrip edilmesi, yeni üretilen kan hücrelerinden daha hızlı gelişmektedir. Bu da hemoliz denen kan hücresi yıkımına neden olur.
Pernisiyöz Anemi
Pernisiyöz Anemi, B12 vitamini ile doğrudan alakalıdır. Pernisiyöz anemisi olan kişiler yiyeceklerden yeterli miktarda B12 vitamini alamazlar. Midede üretilen intrinsik faktör denen proteine sahip değillerdir. Bu proteinin eksikliği B12 vitamini eksikliğine yol açar ve böylece B12 eksikliğinden kaynaklanan pernisiyöz anemisi meydana gelir.
Megaloblastik Anemi
Megaloblastik anemi, B12 vitamininin ve folik asitin bulunması gerekenden daha düşük olduğunda meydana gelen bir anemi türüdür. B12 vitamini, folat eksikliği anemisi veya makrositik anemi olarak da bilinir.
Demir Eksikliği Anemisi
Demir eksikliği anemisi vücudunuzun yeterli kırmızı kan hücresi üretmek için yeterli demire sahip olmadığında ortaya çıkan yaygın bir anemi türüdür. Kırmızı kan hücreleri, vücudunuzun dokularına oksijen taşımak için hayati öneme sahiptir. Yorgunluk, halsizlik, solgunluk, nefes darlığı, baş dönmesi, soğuk eller ve ayaklar, kırılgan tırnaklar, hızlı veya düzensiz kalp atışları gibi semptomlar ile ortaya çıkabilir. Demir eksikliği anemisinin nedenleri arasında Yetersiz demir alımı, demir emilimini engelleyen durumlar (çölyak hastalığı gibi), kan kaybı (ağır adet kanamaları, sindirim sistemi kanamaları) gibi durumlar yer alır.
B12 Eksikliği Anemisi
B12 eksikliği anemisi vücudunuzun yeterli kırmızı kan hücresi üretmek için yeterli B12 vitaminine sahip olmadığında ortaya çıkan bir anemi türüdür. B12 vitamini, sinir sistemi sağlığı ve DNA sentezi için de önemlidir. Yorgunluk, halsizlik, solgunluk, nefes darlığı, dilde yanma veya karıncalanma, el ve ayaklarda uyuşma veya karıncalanma, denge sorunları, hafıza sorunları, depresyon gibi semptomlar ile ortaya çıkar. Yetersiz B12 alımı (özellikle vegan veya vejetaryen diyetlerde), B12 emilimini engelleyen durumlar (pernicious anemi, Crohn hastalığı) gibi ned4enlere bağlı olarak gelişebilir.
Kronik Hastalık Anemisi
Enfeksiyon, iltihaplanma veya kanser gibi kronik hastalıkların neden olduğu bir anemi türüdür. Vücudun demir kullanımını etkileyerek kırmızı kan hücresi üretimini azaltır. Yorgunluk, halsizlik, solgunluk, nefes darlığı gibi semptomlar gösterebilir. Kronik böbrek hastalığı, romatoid artrit, inflamatuar bağırsak hastalığı, kanser gibi uzun süreli hastalıklar kronik hastalık anemisine sebep olabilir.
Kansızlık Belirtileri Nelerdir?
Kansızlık, vücudunuzun yeterli miktarda sağlıklı kırmızı kan hücresi üretemediği veya bu hücreleri kaybettiği bir durumdur. Bu durum, vücudunuzun dokularına yeterli oksijen taşınmasını engelleyerek çeşitli belirtilere yol açabilir. Kansızlığın belirtileri, hafiften şiddetliye kadar değişebilir ve altta yatan nedene bağlı olarak farklılık gösterebilir.
Genel Kansızlık Belirtileri
- Yorgunluk ve Halsizlik: Vücudunuza yeterli oksijen taşınamadığında, enerji seviyeleriniz düşer ve kendinizi sürekli yorgun hissedersiniz.
- Solgunluk: Kırmızı kan hücreleri cildinize rengini veren hemoglobin proteinini taşır. Kansızlık durumunda, cildinizdeki kan akışı azalır ve solgun bir görünüm ortaya çıkar.
- Nefes Darlığı: Oksijen eksikliği, vücudunuzun daha fazla çalışarak yeterli oksijeni almaya çalışmasına neden olur, bu da nefes darlığına yol açabilir.
- Baş Dönmesi: Beyne yeterli oksijen ulaşamadığında baş dönmesi ve hatta bayılma meydana gelebilir.
- Çarpıntı: Kalbiniz, vücudunuza yeterli oksijeni pompalamak için daha hızlı çalışmak zorunda kalır, bu da çarpıntı hissine neden olabilir.
- Soğuk Eller ve Ayaklar: Kan dolaşımının azalması, ellerinizin ve ayaklarınızın soğumasına neden olabilir.
- Baş Ağrısı: Beyne yeterli oksijen gitmemesi baş ağrılarına sebep olabilir.
Aşırı Kansızlık Belirtileri
Aşırı kansızlık belirtileri , yukarıda belirtilen semptomların daha şiddetli bir şekilde ortaya çıkmasına neden olabilir. Ayrıca aşağıdaki belirtiler de görülebilir:
- Göğüs Ağrısı: Kalp, vücuda yeterli oksijeni pompalamak için daha fazla çalışmak zorunda kaldığında göğüs ağrısı ortaya çıkabilir.
- Bayılma: Beyne oksijen gitmemesi bayılmaya neden olabilir.
- Hızlı veya Düzensiz Kalp Atışı: Kalp, oksijen eksikliğini telafi etmek için daha hızlı ve düzensiz atabilir.
Bebeklerde Kansızlık Belirtileri
Bebeklerde anemi kansızlık belirtileri şunları içerebilir:
- Solgunluk
- İştahsızlık
- Huysuzluk
- Büyüme ve Gelişme Geriliği
- Hızlı Solunum
- Hızlı Kalp Atışı
Çocuklarda Kansızlık Belirtileri
Çocuklarda kansızlık belirtileri şunları içerebilir:
- Yorgunluk ve Halsizlik
- Solgunluk
- Nefes Darlığı
- Baş Dönmesi
- Çarpıntı
- Soğuk Eller ve Ayaklar
- Baş Ağrısı
- Konsantrasyon Güçlüğü
- Sinirlilik
Kadınlarda Kansızlık Belirtileri
Kadınlar, özellikle adet dönemlerinde kan kaybı nedeniyle kansızlığa daha yatkındır. Kadınlarda anemi belirtileri şunları içerebilir:
- Ağır veya Düzensiz Adet Kanamaları
- Adet Dönemi Sırasında Şiddetli Kramplar
- Gebelik Sırasında Yorgunluk ve Halsizlik
Kansızlık Ne Zaman Tehlikelidir?
Kansızlık, vücudunuzda yeterli sağlıklı kırmızı kan hücresi olmadığında ortaya çıkan yaygın bir durumdur. Hafif kansızlık genellikle ciddi bir endişe yaratmazken, ilerlemiş veya tedavi edilmeyen kansızlık ciddi sağlık problemlerine yol açabilir.
Kansızlığın Tehlikeli Olduğunu Gösteren Belirtiler:
- Göğüs Ağrısı: Kalbiniz vücudunuza yeterli oksijen pompalarken daha fazla çalışmak zorunda kaldığında göğüs ağrısı ortaya çıkabilir. Bu, özellikle kalp hastalığı olan kişiler için tehlikeli olabilir.
- Hızlı veya Düzensiz Kalp Atışı: Vücudunuzdaki dokulara yeterli oksijen ulaşmadığında, kalbiniz daha hızlı atarak bunu telafi etmeye çalışır. Bu, çarpıntı veya düzensiz kalp atışı hissine neden olabilir.
- Nefes Darlığı: Kırmızı kan hücreleri oksijen taşıdığından, kansızlık nefes almayı zorlaştırabilir. Basit aktiviteler bile nefes darlığına neden olabilir.
- Baş Dönmesi veya Bayılma: Beyne yeterli oksijen gitmediğinde baş dönmesi veya bayılma meydana gelebilir. Bu, özellikle ayağa kalkarken veya fiziksel aktivite sırasında olabilir.
- Soluk Cilt: Kansızlık, cildinizin normalden daha soluk görünmesine neden olabilir. Bu, kırmızı kan hücrelerindeki hemoglobin eksikliğinden kaynaklanır.
- Soğuk Eller ve Ayaklar: Vücudunuzun uç noktalarına yeterli kan akışı olmadığında elleriniz ve ayaklarınız soğuk hissedebilir.
- Yorgunluk: Bu, kansızlığın en yaygın belirtilerinden biridir. Vücudunuzdaki dokulara yeterli oksijen ulaşmadığında, kendinizi yorgun ve halsiz hissedebilirsiniz.
- Konsantrasyon Güçlüğü: Beyne yeterli oksijen gitmediğinde konsantrasyon güçlüğü, unutkanlık veya zihinsel bulanıklık yaşayabilirsiniz.
Kansızlığın Tehlikeli Olabileceği Durumlar:
- Hamilelik: Hamilelik sırasında yaşanabilecek kansızlık, erken doğuma veya düşük kiloya sahip bebeklere sebep olabilir.
- Kalp Hastalığı: Kansızlık, kalp yetmezliği gibi mevcut kalp problemlerini kötüleştirebilir.
- Kronik Hastalıklar: Kansızlık, kanser, böbrek hastalığı veya otoimmün hastalıklar gibi kronik hastalıkları olan kişilerde sağlık risklerini artırabilir.
Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
Yukarıda belirtilen belirtilerden herhangi birini yaşıyorsanız veya kansızlıktan şüpheleniyorsanız, bir doktora danışmanız önemlidir. Erken teşhis ve tedavi sağlık problemlerinin önüne geçmeye yardımcı olur.
Kansızlığa Ne İyi Gelir, Nasıl Geçer?
Anemi tedavisi , aneminin türüne, seyrine ve şiddetine göre değişiklik göstermektedir. Tedavide temel hedef anemiye neden olan durumu ortadan kaldırmaktır. Demir eksikliği ve folik asit nedeniyle oluşan anemi için hekimin tavsiye edeceği yeşil ağırlıklı sebze ve meyvelerin tüketilmesi önerilmektedir. Aynı zamanda demir ve hemoglobin takviyeleri de alınabilir. Demir takviyesinin C vitamini açısından zengin olan C vitamini ağırlıklı (portakal, mandalina gibi) meyve sularıyla alınması demirin emilimini arttırabilir. Ancak bu gibi takviyeleri kullanmadan önce mutlaka doktora danışılması gerekir. Bununla birlikte demir sadece takviye olarak değil, doğal yollarla da alınabilir. Yulaf, pirinç, arpa, balık, ıspanak, et, yumurta, fasülye ve mısır gibi besinler demir açısından zengindir.
Ayrıca bunları dışarıdan alınacak bir takım takviyelerle yapmak da mümkündür. B12 eksikliğine bağlı gelişen anemi içinse damla veya enjeksiyon yardımıyla vitamin takviyesi verilebilir.
Eğer anemi ilerlemiş ve tehlikeli bir noktaya gelmişse kan ve ilik kök hücre nakli yapılabilir. Ya da anemiye neden olan ve hayatı tehdit eden ciddi bir kanamanız varsa hekiminiz tarafından cerrahi bir operasyon da tavsiye edilebilir.
Kansızlık Nasıl Teşhis Edilir?
Anemi en sık görülen durumlardan biridir. Hemen hemen her toplumda, her ırkta ve her yaş grubunda gözlemlenebilir. Anemi tanısı için öncelikle doktorunuz tarafından tıbbi öykünüz ile talasemi, orak hücre anemisi gibi hastalıklar için aile öykünüz alınacaktır. Sonrasında ise fizik muayene ile birlikte tahlil ve tetkikler yapılarak anemi teşhisi konulabilir. Fizik muayenede kalp atış hızı dinlenir, soluk alıp verme fonksiyonları kontrol edilir, dalak ve karaciğerde şişme olup olmadığı kontrol edilir. Aneminin tipini ve seviyesini öğrenmek için kan testleri istenilebilir. Kansızlık şüphesi var ise doktorunuz sizden öncelikle tam kan sayımı testi yaptırmanızı isteyecektir. Tam kan sayımı testinde hematokrit, hemoglobin değerlerine ile birlikte alyuvarların, akyuvarların ve plateletlerin yani trombositlerin sayısı kontrol edilir.
Eğer tam kan sayımı testi anemi teşhisi için yeterli olmazsa hekiminiz sizden hemoglobin elektroforezi, retikülosit sayımı, serum demiri ve serum ferritin testlerini de isteyebilir. Aneminin bir başka kronik hastalığın belirtisi olduğunün düşünülmesi halinde o hastalıkla ilgili tetkikler yürütülebilir. Doktorunuz bağırsaklardan kaynaklı bir kanamadan şüpheleniyorsa dışkıda gizli kan ve kolonoskopi tetkikleri isteyebilir. Bunun yanı sıra, kadınlarda üreme sisteminden kaynaklandığı düşünülen kanamalar için jinekolojik muayene olmanız önerilebilir.
Kansızlık Tedavisi Nasıl Yapılır?
Anemi (kansızlık) tedavisi kişinin anemi türüne göre değişiklik gösterebilir. Orak hücreli anemi için oksijen terapisi, antibiyotik ve folik asit takviyesi gibi tedavi yöntemleri tercih edilebilir. Aynı zamanda kırmızı kan hücrelerinin şekillerinin korunmasında ve ağrıları azaltacak ilaçlar reçete edilebilir. Demir eksikliği anemisi bulunması durumunda doktor bu duruma göre doktor bazı takviyeler önerebilir ve bir beslenme disiplini önerebilir. Hemolitik anemi bulunması durumunda doktorunuz immün sistemi güçlendirecek ilaç ve takviyeler önerebilir. Aplastik anemi ve akdeniz anemisi durumunda özellikle durum ciddi ise kan nakli, kemik iliği nakli ve ameliyat gibi işlemler gerekebilir.
Kansızlık Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Kansızlık nasıl anlaşılır?
Kansızlık, genellikle yorgunluk, halsizlik, soluk cilt, baş dönmesi, nefes darlığı, soğuk eller ve ayaklar gibi belirtilerle kendini gösterir. Bu belirtiler, vücudun yeterli oksijen taşıyamamasından kaynaklanır.
Kansızlık nasıl geçer?
Kansızlığın tedavisi, altta yatan nedene bağlı olarak değişir. Demir eksikliği anemisi gibi yaygın türlerde, demir takviyeleri veya diyet değişiklikleri yeterli olabilir. Daha ciddi vakalarda, kan nakli veya kemik iliği nakli gerekebilir.
Kansızlık mide bulantısı yapar mı?
Anemi(Kansızlık) bazı durumlarda mide bulantısı gibi semptomların yaşanmasına sebep olabilir.
Kansızlık için hangi bölüme gidilir?
Kansızlık şüphesiyle öncelikle bir dahiliye (iç hastalıkları) uzmanına başvurmalısınız. Doktorunuz, gerekli testleri yaparak kansızlığın nedenini belirleyecek ve uygun tedaviyi önerecektir.
Kansızlık baş ağrısı yapar mı?
Evet, kansızlık baş ağrısına neden olabilir. Beyne yeterli oksijen gitmemesi, baş ağrısı ve migren ataklarını tetikleyebilir.
Kansızlık nefes darlığı yaparmı?
Evet, nefes darlığı kansızlığın yaygın bir belirtisidir. Vücudun yeterli oksijen taşıyamaması, özellikle fiziksel aktivite sırasında nefes darlığına yol açar.
Kansızlık adet düzensizliği yapar mı?
Evet, kansızlık adet düzensizliklerine neden olabilir. Özellikle ağır adet kanamaları, demir eksikliğine ve dolayısıyla kansızlığa yol açabilir. Bu da adet döngüsünü etkileyebilir.
Anemi hangi vitamin eksikliğinde görülür?
Anemi (kansızlık) B12 eksikliği, folik asit ve demir eksikliğinde görülebilir.
Kansızlık bacak ağrısı yapar mı?
Evet, kansızlık bacak ağrısına neden olabilir. Kaslara yeterli oksijen gitmemesi, kramplar ve ağrılara yol açabilir.
Kansızlık karın ağrısı yapar mı?
Kansızlık doğrudan karın ağrısına neden olmaz. Ancak altta yatan neden, örneğin mide ülseri veya inflamatuar bağırsak hastalığı, karın ağrısına yol açabilir.
Kansızlık kalp ağrısı yapar mı?
Evet, kansızlık kalp ağrısına neden olabilir. Kalbin daha fazla çalışarak vücuda yeterli oksijen pompalamaya çalışması, göğüs ağrısı ve çarpıntıya yol açabilir.
Kansızlık halsizlik yapar mı?
Evet, halsizlik kansızlığın en yaygın belirtilerinden biridir. Vücudun yeterli oksijen taşıyamaması, genel bir güçsüzlük ve yorgunluk hissine neden olur.