FOR INTERNATIONAL PATIENTS
Alt Solunum Yolu Enfeksiyonu Nedir?
Alt solunum yolları gırtlak, soluk borusu ve akciğerlerden oluşan kısımdır. Alt solunum yolu enfeksiyonu, solunum sisteminin alt kısmında yer alan organları etkileyen genellikle viral veya bakteriyel kaynaklı olan ve çeşitli semptomlarla kendini gösteren enfeksiyonlardır.
Alt solunum yolu enfeksiyonları, nefes borusu olarak da adlandırılan trakeayı, bronşları, bronşiolleri ve ucunda yer alan alveol keselerini de etkileyebilir. Bu enfeksiyonlar, sonbahar ve kış mevsimlerinde daha sık görülür ve genellikle hafif geçer. Ancak bazı durumlarda bir doktora görünmeyi de gerektirebilir.
Alt Solunum Yolu Hastalıkları Nelerdir?
Akut alt solunum yolu enfeksiyonunun sebep olduğu hastalıklar arasında bronşiolit, akut bronşit, pnömoni (zatürre) ve tüberküloz (verem) yer alır. Bu hastalıklar şu şekilde açıklanabilir:
Bronşiolit : Genellikle 2 yaş altı çocuklarda görülen bronşiolit, akciğerlerin küçük hava yollarında tıkanıklığa yol açabilen iltihabi bir hastalıktır. Bu hastalığın görülme sıklığı mevsimlere göre değişebilir. Ancak kış mevsiminde ve bahar aylarında daha sık görülen bir hastalıktır. Bronşiolit ilk başta hapşırma ve burun akıntısı gibi hafif belirtilerle kendini gösterebilir. Ancak daha ciddi semptomların görüldüğü ağır bronşiolitler hastaneye gitmeyi gerektirebilir. Sıklıkla viral patojenlerin sebep olduğu bu hastalıkta Respiratuvar Sinsisyal Virüs (RSV), olguların %50'sinden sorumlu etkendir. Parainfluenza virüsleri, adenovirüs ve mikoplazma da diğer sorumlu ajanlar arasında sayılabilir. Bu hastalık erkek çocuklarda daha sık görülür.
Bronşit : Akciğerlerde hava sirkülasyonunu sağlayan bronşların iltihaplanmasıyla ortaya çıkan bir hastalıktır. Genellikle kış mevsiminde daha sık görülen bu hastalığın akut bronşit ve kronik bronşit olmak üzere iki çeşidi vardır. Akut bronşit genel olarak soğuk algınlığını takiben meydana gelir. Ancak grip ve kızamık gibi hastalıklardan sonra da görülebilir. Akut bronşitin etkenleri arasında rinovirüs, koronavirüs, adenovirüs, influenza, parainfluenza virüsleri gibi solunum yolları virüsleri yer alır. Bunların dışında bazı kimyasal maddeler ve zehirli gazların solunması da akut bronşit iltihabına sebep olabilir. Akut bronşiti etkileyen faktörler arasında ani hava değişimleri, hava kirliliği, soğuk ve kuru hava da vardır. Kronik bronşit de sigara kullanımı ve kirli havaya bağlı gelişen daha ciddi bir hastalıktır. Genellikle en az 2 ya da 3 ay süren öksürük ve balgamla değerlendirilir. Hastalık akut bronşitle benzer belirtiler gösterse de bazı semptomlar nedeniyle akut bronşitten ayrılır. Kaslarda güç kaybı, kilo kaybı, ayak bileklerinde şişlik, gece yatarken tıkanıklık ve öksürükte artış, soğuk havalarda öksürükte artma, sigara dumanı bulunan ortamlarda ve egzersiz sırasında kötüleşen öksürük; kronik bronşiti akut bronşitten ayıran semptomlardır.
Pnömoni (Zatürre) : Akciğerlerden birinde veya her ikisinde iltihaplanmaya sebep olan bir enfeksiyondur. Bakteriler, virüsler ve mantar enfeksiyonları bu hastalığa sebep olabilir. Zatürre belirtileri hafif veya şiddetli olarak gerçekleşebilir. Üşüme ve titreme, yüksek ateş, devam eden veya kötüleşen balgamlı öksürük, nefes alırken veya öksürürken göğüs ağrısı, sıradan aktiviteler sırasında nefes darlığı, soğuk algınlığı veya gripten sonra kötü hissetmek zatürrenin belirtileri arasındadır. Bu belirtiler acil tıbbi müdahale gerektirir.
Tüberküloz (Verem) : Genellikle akciğerleri etkileyen ve bir tür bakterinin sebep olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Tüberküloz önlenebilir ve tedavi edilebilir. Vereme yakalanan ancak henüz hasta olmayan kişiler hastalığı başkalarına bulaştıramaz. Verem genellikle antibiyotiklerle tedavi edilebilir bir hastalık olmasına rağmen tedavi edilmemesi durumunda ölümcül olabilir. Diyabet, zayıf bağışıklık sistemi, yetersiz beslenme ve tütün kullanımı kişinin hastalığa yakalanma riskini artırabilir. Verem belirtileri arasında ateş, gece terlemeleri, uzun süreli bazen kanlı öksürük, tükenmişlik, kilo kaybı, göğüs ağrısı ve zayıflık yer alır.
Alt Solunum Yolu Enfeksiyonu Belirtileri
Alt solunum yolu enfeksiyonu belirtileri şu şekilde olabilir:
- Düşük ateş,
- Burun akıntısı,
- Burun tıkanıklığı,
- Hafif baş ağrısı,
- Boğaz ağrısı,
- Kuru öksürük.
Alt solunum yolu enfeksiyonları hafif seyredebilir ve soğuk algınlığına benzer semptomlar gösterir. Bazı durumlarda alt solunum yolu enfeksiyonu tedavisi evde yapılabilir. Ancak bazı kişilerde bu durum daha şiddetli bir hâle gelebilir ve hastaneye gitmeyi gerektirebilir.
Şiddetli durumlarda görülen belirtiler şu şekildedir:
- Ateş,
- Hırıltı,
- Şiddetli öksürük,
- Oksijen eksikliğine bağlı olarak cildin maviye dönmesi,
- Hızlı nefes alma veya nefes almada güçlük,
- Göğüste ağrı veya sıkışma.
Alt Solunum Yolu Enfeksiyonu Nedenleri
Alt solunum yolu enfeksiyonların birçok farklı nedeni vardır. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:
- Virüsler,
- Bakteriler,
- Mantarlar,
- Toz, sigara dumanı ve hava kirliliği gibi çevresel faktörler,
- Bağışıklık sistemi, hijyen alışkanlıkları ya da yaşam tarzı gibi kişisel faktörler.
Alt Solunum Yolu Enfeksiyonu Tanısı
Alt solunum yolu enfeksiyonu tanısı için genellikle doktor fiziksel muayene yapar. Muayene sırasında hastanın belirtilerini sorar ve varsa anormal nefes seslerini dinler. Ancak hastalığın tanısı fiziksel muayenenin yanı sıra bazı testlerle de konabilir.
Bu testler şu şekildedir:
- Balgam Testi: Mukus örneği alınarak bakteri olup olmadığı incelenir.
- Plevral Sıvı Kültürü: Kaburgaların arasına iğne sokulur. Test yapılması için akciğer ve göğüs duvarı arasından sıvı alınır.
- Bronkoskopi: Hava yoluna ucunda ışık ve kamera bulunan ince ve esnek bir tüp olan bronkoskop yerleştirilerek tıkanıklıklar kontrol edilir ve test için örnek çıkarılır.
- Bilgisayarlı Tomografi Taraması (BT): Göğüs boşluğunun ayrıntılı kesitsel görüntülerini üretmek için kullanılır.
- Tüberkülin Cilt Testi: Cilt altına az miktarda tüberküloz antijeni enjekte edilir. Testte kırmızı bir çıkıntı belirirse tüberküloza maruz kalındığı ortaya çıkar.
- Tepe Akış Ölçer: Ne kadar sert nefes verilebildiğini ölçen bu cihaz, durumu takip etmek evde de kullanılabilir.
- Spirometri: Bronş tüplerinin ne kadar iltihaplandığını ve daraldığını tahmin etmek için solunan havanın miktarını ve hızını ölçer.
- Göğüs Röntgeni: Solunum yolunda zatürre ve diğer tıkanıklıkların varlığını tespit etmeye yarar.
- Nabız Oksimetresi: Parmağa takılan bir sensör aracılığıyla kandaki oksijen miktarını ölçer.
- Arteriyel Kan Gazı: Kandaki oksijen ve karbondioksit miktarını kontrol eder ve kanın asitliğini ölçer.
Alt Solunum Yolu Enfeksiyonu İçin Hangi Doktora Gidilmelidir?
Alt solunum yolu enfeksiyonu için göğüs hastalıkları birimindeki doktorlara gidilmelidir.
Alt Solunum Yolu Enfeksiyonu Tedavisi
Alt solunum yolu enfeksiyonları bakteriyel ya da viral nedenlere bağlı olarak ortaya çıkar. Tedavi hastalığın etkenine göre planlanır.
Viral sebeplere bağlı alt solunum yolu enfeksiyonlarında antibiyotik kullanılmaz. Hastalık dinlenme ve öksürük, balgam ya da ateş için verilen ilaçlarla tedavi edilir. Kişinin hastalığı ilerlerse hastaneye yatış gerekebilir. Hastalığın gidişatına göre tedaviye antiviral ilaçlar, bakterilerin enfeksiyonunu önlemek için antibiyotikler ve steroidler eklenebilir.
Bakteriyel sebeplere bağlı alt solunum yolu enfeksiyonlarında ilk tercih genellikle antibiyotik olur. Hastanın yaşına, genel durumuna ve kronik hastalık öyküsüne bakılır. Gerekli durumlarda bazı hastaların hastaneye yatışı istenebilir.
Alt Solunum Yolu Enfeksiyonuna Ne İyi Gelir?
Alt solunum yolu enfeksiyonuna iyi gelen bazı noktalar ve enfeksiyonu önleme yolları şu şekilde sıralanabilir:
- Bol sıvı tüketimi,
- Dinlenmek,
- Sigara içmemek ve içilen ortamdan uzak durmak,
- Bağışıklığı güçlendiren sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek (dengeli beslenmek, düzenli egzersiz yapmak, stresten uzak durmak gibi),
- Grip ve pnömoni aşılarını düzenli olarak yaptırmak,
- Kişisel hijyen kurallarına dikkat etmek (Eller sık sık sabun ve suyla en az 20 saniye boyunca yıkanmalı),
- Maske takmak ve sosyal mesafe kurallarına uymak,
- Hastalık belirtilerini gösteren kişilerden uzak durmak.
Enfeksiyonlardan korunmak için birtakım önlemler alınması ve bazı yaşam tarzı değişiklikleri yapılması oldukça önemlidir.