FOR INTERNATIONAL PATIENTS
Adet Öncesi Gerginlik Sendromu (PMS) Nedir?
Adet öncesi gerginlik sendromu , diğer adıyla premenstrüel sendrom (PMS) , kadınların adet döneminden önceki günlerde yaşadığı bir grup fiziksel, duygusal ve davranışsal belirtileri kapsayan bir durumdur. Bu belirtiler genellikle adet döngüsünün luteal fazında ortaya çıkar ve menstruasyon başladığında azalır veya tamamen kaybolur. PMS'nin kesin nedeni tam olarak anlaşılamamış olsa da, hormon seviyelerindeki dalgalanmalar, serotonin gibi beyin kimyasallarındaki değişiklikler ve bireysel duyarlılıklar bu sürece katkıda bulunabilir.
Adet Öncesi Gerginlik Sendromu (PMS) Belirtileri
Adet öncesi gerginlik sendromu (PMS) yaygın belirtileri arasında duygudurum değişiklikleri, sinirlilik, depresif hisler, yorgunluk, konsantrasyon zorluğu, göğüslerde hassasiyet, baş ağrısı, şişkinlik, iştah değişiklikleri ve uyku sorunları yer alır. Bu belirtiler, adet döngüsünün luteal fazında ortaya çıkar ve genellikle menstruasyon başladığında azalır veya kaybolur.
Adet öncesi gerginlik sendromu (PMS) belirtileri şu şekildedir:
- Karın bölgesinde şişkinlik hissi,
- Göğüslerde hassasiyet ve ağrı,
- Baş ağrısı veya migren,
- Sinirlilik, huzursuzluk veya aşırı duygusal tepkiler,
- Depresif ruh hali, üzüntü veya ağlama isteği,
- Yorgunluk veya enerji eksikliği,
- Uyku sorunları (uykusuzluk veya aşırı uyuma isteği),
- İştah artışı veya belirli yiyeceklere karşı aşırı istek,
- Konsantrasyon zorluğu,
- Kas ve eklem ağrıları,
- Sindirim problemleri, örneğin kabızlık veya ishal,
- Akne veya ciltte yağlanma gibi değişiklikler.
Adet öncesi gerginlik sendromu (PMS), duygusal, davranışsal ve fiziksel belirtiler olarak iki ana grupta incelenebilir. Duygusal ve davranışsal belirtiler arasında ağlama nöbetleri, depresyon, gerginlik, kaygı, iştah değişiklikleri, ruh halinde dalgalanmalar, sinirlilik, sosyal içe kapanma, uyku sorunları ve konsantrasyon güçlüğü yer alır. Fiziksel belirtiler arasında ise ciltte akne, baş ağrısı, eklem ve kas ağrıları, göğüslerde hassasiyet, sindirim sorunları (kabızlık veya ishal), karında şişkinlik, sıvı tutulması, ani kilo alımı ve sürekli yorgunluk hissi bulunur. Daha ağır bir form olan Adet öncesi disforik bozukluk (PMDD) ise yoğun anksiyete, depresyon, öfke ve duygudurum dalgalanmaları gibi şiddetli belirtilerle karakterizedir. Yaşam tarzı değişiklikleriyle kontrol edilemeyen veya günlük yaşamı olumsuz etkileyen durumlarda tıbbi destek alınması önerilir.
Adet Öncesi Gerginlik Neden Olur?
Adet öncesi gerginliğin (PMS) kesin nedeni tam olarak belirlenememiştir, ancak birçok faktörün bu durumun gelişiminde rol oynadığı düşünülür. Hormonal dalgalanmalar, özellikle östrojen ve progesteron seviyelerindeki değişiklikler, PMS belirtilerini tetikleyebilir. Serotonin gibi beyin kimyasallarındaki dalgalanmalar, özellikle duygudurum değişiklikleri ve depresyon belirtileri ile ilişkilidir.
Adet öncesi gerginliğin nedenleri arasında şunlar yer alır:
- Östrojen ve progesteron hormonlarının dalgalanması,
- Serotonin düzeylerindeki değişiklikler,
- Stres ve duygu durum bozuklukları,
- Yetersiz uyku düzeni,
- Magnezyum ve kalsiyum gibi besin maddelerinin eksikliği,
- Düzensiz veya sağlıksız beslenme alışkanlıkları,
- Genetik yatkınlık,
- Sedanter yaşam tarzı,
- Fazla kafein veya alkol tüketimi,
- Vücutta sıvı tutulumuna yatkınlık.
Adet öncesi gerginlik sendromu (PMS) belirtileri genellikle hormonal dalgalanmalarla döngüsel olarak değişir ve hamilelik ya da menopoz gibi adet döngüsünün olmadığı dönemlerde kaybolur. Bu dalgalanmalar, östrojen ve progesteron gibi hormonların seviyelerinde meydana gelen değişimlere bağlı olarak ortaya çıkar. Duygudurum üzerinde önemli bir etkisi olan serotonin adlı nörotransmitterin seviyelerindeki dalgalanmalar da PMS belirtilerinin tetiklenmesinde rol oynar. Serotonin seviyesinin yetersiz olması, özellikle depresyon, yorgunluk, aşırı yemek isteği ve uyku sorunlarının gelişiminde etkili olabilir.
Bazı şiddetli PMS vakalarında, bireylerde teşhis edilmemiş depresyon bulunabileceği gözlemlenmiştir. Ancak, depresyonun tek başına PMS'nin tüm semptomlarına neden olmadığı bilinmektedir. Hormonların ve beyin kimyasının bu etkileşimi, PMS belirtilerinin bireyden bireye farklı şiddetlerde görülmesine yol açabilir. Hormonal dalgalanmaların ve serotonin eksikliğinin anlaşılması, hem tedavi seçeneklerini hem de semptomların yönetimini kolaylaştırabilir.
Adet Öncesi Gerginlik Nasıl Teşhis Edilir?
Adet öncesi gerginliği pozitif olarak teşhis etmek için kullanılan ve duruma özel fiziksel bulgular veya laboratuvar testleri yoktur. Doktor belirli bir sendromu, bu belirtinin bireyin adet öncesi gerginlik döneminin öngörülebilir bir parçası olması durumunda, adet öncesi gerginlik durumu ile bağdaştırabilir.
Kronik yorgunluk sendromu, tiroid bozuklukları, depresyon ve anksiyete gibi duygudurum bozuklukları dahil olmak üzere bazı durumlar adet öncesi gerginlik durumunu taklit edebilir. Doktor, net bir tanı konulmasının sağlanmasına yardımcı olmak için bir tiroid fonksiyon testi veya ruh hali tarama testleri gibi testlerin yapılmasını uygun görebilir.
Doktor, bireyin adet öncesi halinin bir düzenini ortaya çıkarmaya yardımcı olması adına bireyden belirti ve semptomlarını bir takvime veya en az iki adet döngüsü için bir günlüğe kaydetmesini isteyebilir. Birey bu günlükte adet öncesi gerginliğin belirti ve semptomlarını ilk fark ettiğiniz günü ve bunların kaybolduğu günü not etmelidir. Bunun yanı sıra defterde adet döneminin başladığı ve bittiği günler de işaretlenmelidir. Daha sonra bu defterdeki kayıtlar incelenerek bireyin adet döngüsünün bir resmi ortaya konulabilir.
Adet Öncesi Gerginlik Nasıl Geçer?
Bazı durumlarda adet öncesi gerginlik sürecinde kadınlar tarafından hissedilen fiziksel acı veya duygusal stres günlük yaşamı etkileyecek kadar şiddetli seyredebilir. Ancak belirtilerin şiddeti ne olursa olsun, çoğu kadın için belirti ve semptomlar genellikle adet döneminin başlamasından sonraki dört gün içinde kendiliğinden kaybolur. Bunun haricinde adet öncesi gerginlik süreci kadınların adet görme dönemlerinin sona ermesi ve menopoza girmeleri zamanına kadar devam eder.
Adet Öncesi Gerginlik Nasıl Tedavi Edilir?
Birçok vakada yapılan yaşam tarzı değişiklikleri adet öncesi gerginlik semptomlarının hafifletilmesine yardımcı olabilir. Ancak belirtilerin ciddiyetine bağlı olarak, doktor bir veya bir kaç farklı ilacı reçete edebilir. Bu reçete edilen ilaçların semptomları gidermedeki başarısı kadından kadına farklılık gösterir. Adet öncesi gerginlik için yaygın olarak reçete edilen ilaçlar arasında antidepresanlar da bulunur.
Antidepresanlar ve diğer muadillerini içeren seçici serotonin geri alım inhibitörleri yani SSRI'ler bir çok vakada duygudurum semptomlarını azaltma konusunda önemli başarılar göstermektedir. SSRI'lar şiddetli PMS veya PMDD için ilk basamak tedavi olarak kabul edilir. SSRI türü ilaçlar genellikle günlük olarak alınır. Adet öncesi gerginliği olan bazı kadınlar için antidepresan kullanımı adetin başlamasından önceki iki hafta ile sınırlı kalabilir.
Egzersiz yapmanın ve tuz alımını sınırlamanın PMS 'e bağlı olarak gelişen kilo alımını, ve şişkinliği azaltmak için yeterli olmadığı vakalarda diüretik adı verilen su haplarının kullanılması, bireyin vücudundaki fazla suyu kullanarak atmasına yardımcı olabilir. Spironolakton PMS'nin bazı semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabilecek bir diüretiğe verilen isimdir.
Hormonal kontraseptifler ise reçetelidir ve yumurtlamayı durdurarak adet öncesi gerginlik semptomlarını hafifletmeyi hedefler.
Adet Öncesi Gerginliğin Azaltılması İçin Yaşam Tarzı Değişiklikleri Ve Evde Bakım
Adet öncesi gerginlik belirtilerini hafifletmek için beslenme alışkanlıklarının değiştirilmesi, düzenli egzersiz yapılması ve stres yönetimi gibi yaşam tarzı değişiklikleri etkili olabilir. Beslenmede, şişkinlik ve sıvı tutulmasını azaltmak için tuzlu yiyeceklerden uzak durulmalı ve karmaşık karbonhidrat oranı yüksek olan meyveler, sebzeler ve kepekli tahıllar tercih edilmelidir. Ayrıca kalsiyum yönünden zengin yiyecekler tüketmek veya doktor önerisiyle kalsiyum takviyesi kullanmak fayda sağlayabilir. Kafein ve alkol tüketiminden kaçınılmalı, düzenli fiziksel aktiviteler günlük rutine eklenmelidir. Haftada en az dört gün, 30 dakikalık tempolu yürüyüş, bisiklet, yüzme veya aerobik gibi egzersizler, hem genel sağlığı iyileştirir hem de yorgunluk ve depresif ruh hali gibi belirtileri hafifletir.
Stres yönetimi, PMS semptomlarını azaltmak için önemli bir rol oynar. Düzenli ve yeterli uyku almak, aşamalı kas gevşetme teknikleri veya derin nefes egzersizleri gibi rahatlama yöntemleri uygulanabilir. Yoga ve pilates gibi hafif egzersizler de rahatlamaya katkıda bulunabilir. PMS belirtilerini birkaç ay boyunca kaydetmek, bireyin semptomlarını tanımasını ve uygun çözümler geliştirmesini sağlar. Ancak, bitkisel ilaçlar ve takviyeler gibi alternatif tedaviler kullanılırken dikkatli olunmalı, çünkü bu tür ürünler diğer ilaçlarla etkileşime girerek yan etkilere yol açabilir. Bu nedenle, yeni bir tedavi veya takviye denemeden önce mutlaka bir doktora danışılmalıdır.
Adet öncesi gerginliğin azaltılması için yaşam tarzı değişiklikleri ve evde bakım önerileri şu şekildedir:
- Dengeli ve düzenli beslenme : Tam tahıllar, meyve, sebze ve sağlıklı yağları içeren dengeli bir diyet uygulamak, vücudu destekler ve şeker dalgalanmalarını önleyerek ruh halini dengeler,
- Kafein ve tuz tüketimini azaltma : Kafein, sinirlilik ve göğüs hassasiyetini artırabileceği için sınırlandırılmalı; tuz tüketimini azaltmak da şişkinlik ve su tutulumunu hafifletebilir,
- Düzenli egzersiz yapma : Yürüyüş, yoga veya yüzme gibi orta düzeyde fiziksel aktiviteler endorfin salgılanmasını artırarak ruh hali üzerinde olumlu etkiler yaratabilir,
- Stres yönetimi : Meditasyon, derin nefes alma teknikleri veya hobiler gibi stres azaltıcı aktiviteler uygulamak, sinirlilik ve gerginliği azaltabilir,
- Yeterli ve kaliteli uyku : Her gece 7-9 saat uyuyarak vücudun dinlenmesini sağlamak, yorgunluk ve sinirlilik gibi belirtileri hafifletir,
- Bitki çayları tüketmek : Papatya, melisa veya rezene çayı gibi rahatlatıcı bitki çayları, kasları gevşetebilir ve rahatlama sağlayabilir,
- Sıcak uygulamalar : Karın bölgesine sıcak su torbası koymak, kramp ve kasılmaları hafifletmeye yardımcı olabilir,
- Magnezyum ve kalsiyum alımını artırma : Fındık, badem, yeşil yapraklı sebzeler gibi magnezyum açısından zengin yiyecekler veya doktor önerisiyle alınan takviyeler, kas ağrıları ve ruh hali değişikliklerini hafifletebilir,
- Alkol ve sigaradan kaçınma : Bu maddeler belirtileri kötüleştirebileceği için uzak durulmalıdır,
- Kendi kendine bakım zamanı yaratma : Rahatlatıcı bir banyo yapmak, sevilen bir kitap okumak veya kişisel ilgi alanlarına zaman ayırmak, duygusal belirtileri hafifletebilir.