Zatürre Tedavisinde Doğal Yöntemler ve Alternatif Çözümler

Zatürre Nasıl Anlaşılır?

Zatürre bakteriler, virüsler veya mantarlar nedeniyle oluşan bir tür akciğer enfeksiyonudur. Akciğer dokusunun iltihaplanmasına ve hava keseciklerinin sıvıyla veya irinle dolmasına neden olabilir. Viral zatürre genellikle daha hafifken bakteri kaynaklı zatürrenin iyileşmesi daha uzun sürebilir.

Zatürrenin anlaşılması için belirtilerini bilmek gerekir. Ancak hastalığa neden olan patojene göre farklı belirtiler ortaya çıkabilir. Türüne göre bazı zatürre belirtileri şu şekildedir:

• Bakteriyel Zatürre: Ateş 40.55 dereceye kadar çıkabilir. Birey sarı, yeşil veya kanlı balgam çıkarabilir. Yorgunluk, nefes darlığı, sık nefes alma, kalp hızında artış, iştahsızlık, nefes alırken ve öksürürken karın veya göğüs ağrısı; ciltte, dudaklarda veya tırnaklarda morarma ve bilinç bulanıklığı gibi belirtiler görülebilir.
• Viral Zatürre: Bu zatürre türünde belirtiler genellikle birkaç gün içerisinde gelişir. Kuru öksürük, baş ve kas ağrıları, aşırı yorgunluk veya halsizlik görülebilir.

Zatürreye Karşı Uygulanabilecek Doğal Yöntemler

Zatürreye iyi gelen doğal çözümler birçok insanın hastalık sürecini daha rahat geçirmesine yardımcı olabilir. Zatürreyi evde geçirmek isteyen bireyler medikal tedavilerine destek olarak aşağıdaki yöntemleri uygulayabilirler:

Zencefil ve Bal Kullanımı

Zencefil zatürre tedavisi için kullanılabilen, rahatsızlıktan kaynaklanan iltihabın ve ağrının giderilmesine yardımcı olan faydalı bir bitkidir. Hazır zencefil çayları birçok yerde satılsa da bu reçeteyi evde taze olarak hazırlamak daha etkili olabilir. 

Zencefil Çayı Tarifi

Taze zencefil çayı hazırlanırken gereken malzemeler şunlardır:

• Birkaç adet taze zencefil,
• 1 su bardağı (yaklaşık 200-250 ml) su,
• Bal,
• Limon.

Yapılışı:

• Birkaç parça taze zencefil kesilir ya da rendelenir.
• Kesilen zencefil parçaları çaydanlığa eklenir.
• Kısık ateşte yaklaşık 20 dakika pişirilir.
• Hazırlanan çay süzüldükten sonra balla ve limonla servis edilir. Zencefil çayı gün içerisinde istenilen sıklıkta içilebilir.

Sarımsak Tüketimi

Sarımsak, içeriğinde yer alan allisin sayesinde mikropları öldürme konusunda etkili olabilir. Ezilmiş sarımsağa karakteristik kokusunu veren allisin, uçucu özelliğiyle akciğer enfeksiyonlarıyla mücadelede etkilidir. Allisinin hem buhar hem solüsyon şeklinde kullanımı ilaçlara dirençli suşlar da dahil olmak üzere Pseudomonas, Streptococcus ve Staphylococcus gibi akciğerde enfeksiyona neden olan bakterilerin çoğalmasını durdurabilir. 

Bununla beraber sarımsağın tek başına tedavide yeterli olmayabileceğini ve doktorun reçete ettiği ilaçları bırakmamak gerektiğini de unutmamak önemlidir.

Bitki Çayları ve Buhar Tedavisi

Zatürre belirtileri bitki çayları gibi doğal yöntemlerle, bireyin vücuduna zarar vermeden belli bir düzeyde hafifletilebilir. Zatürreye karşı etkili bitki çayları arasında şunlar yer alır:

• Okaliptus: Okaliptus bitkisi antiseptik özelliklere sahiptir, hastalıklara neden olan pateojenleri etkisiz hale getirebilir. 2020 yılında yapılan bir çalışmada, okaliptusun ventilatör kaynaklı zatürrenin gelişimini engelleyebileceği tespit edilmiştir. Okaliptüs çayı hazır olarak alınıp tüketilebilir. Evde okaliptus çayı hazırlamak isteyenler 1 ila 2 çay kaşığı kuru okaliptüs yaprağını bir bardak suyun içerisinde 5 ila 10 dakika kadar kaynattıktan sonra süzerek içebilirler.
• Nane: Ferahlatıcı ve gerginliği azaltıcı bir bitki olan nane, zatürre durumunda tahrişi azaltabilir ve balgamın sökülmesine yardımcı olabilir. Nane çayı da okaliptüs çayı gibi hazırlanabilir. Ayrıca demlenmiş nane çayının içine limon da eklenebilir.
• Zerdeçal: Koyu turuncu rengi ve kekremsi aromasıyla yemeklere lezzet katan zerdeçal, zatürreye iyi gelen bitkiler arasında yer alır. Zerdeçalın içeriğinde yer alan kurkuminin antioksidan, antiinflamatuvar ve antimikrobiyal özellikleri bulunur. 

Bitki çaylarının yanı sıra buhar tedavisi de zatürre belirtilerinin giderilmesinde faydalı olabilir. Buharın sağladığı nem solunduğunda akciğerlerdeki mukus gevşeyerek bireyi rahatlatabilir. Özellikle sıcak banyo veya duş esnasında buhar solumak faydalı olabilir. 

Bağışıklık Sistemini Güçlendiren Alternatif Çözümler

Zatürre bağışıklık sistemini güçlendirme yöntemleriyle daha kısa sürede de iyileşebilir. Bu noktada bağışıklık sisteminin normal fonksiyonlarını yerine getirebilmesi için vücuttaki mikro besin maddelerinin dengesi önemlidir.

Vitamin ve Mineral Takviyeleri

Vitamin ve mineral takviyelerinin zatürre tedavisinde etkinliğini araştıran birçok çalışma mevcuttur. Bu çalışmalara göre zatürreye karşı etkili mineral ve vitamin takviyeleri arasında şunlar yer alır:

• Alfa-Linolenik Asit (ALA): Alfa-linolenik asit iltihap giderici etkileri olan bir omega 3 yağ asidi türüdür. 2005 yılında yapılan bir araştırma alfa-linolenik ve linoleik asitlerin zatürre riskini azaltabileceğini göstermektedir. 2020 yılında yapılan başka bir araştırma da ALA’nın antiinflamatuvar ve anti-oksidatif etkileri sayesinde lipopolisakkaritin akciğere zarar vermesini engelleyebileceğini ortaya koymaktadır. 
• Çinko: Bağışıklık sisteminin düzenlenmesinde rol oynayan çinko, zatürre tedavisinde faydalı olabilir. Bazı araştırmalar çocuklarda düzenli çinko takviyesinin zatürreyi ve ishali önleyebileceğini göstermektedir.
• Koenzim Q10: Koenzim Q10, bağışıklık sisteminin optimum işleyişini sağlayacak önemli rollere sahiptir. Bu roller arasında antioksidan etkiler ve iltihaba neden olan gen ifadesini baskılama yeteneği bulunur. Randomize plasebo kontrollü bir çalışmada 14 gün boyunca günde 200 mg koenzim Q10 verilen zatürreden muzdarip yaşlı bireylerde, plasebo grubuna kıyasla belirtilerin süresinde ve antibiyotik tedavisinin süresinde kısalma görülmüştür. 

Probiyotiklerin Önemi

Zatürre probiyotik kullanımıyla daha kolay ve hızlı şekilde iyileşebilir. Canlı mikroorganizmalar olan probiyotikler sindirim sisteminin sağlığını destekleme, bağışıklık sistemini düzenleme, alerjik rahatsızlıkları veya otoimmün hastalıkları hafifletme gibi faydalar sunabilir.

2021 yılında yapılan bir araştırmada, probiyotik kullanımının zatürre hastalarında klinik belirtileri iyileştirdiği ve enflamasyonu gösteren biyobelirteç düzeylerini normalleştirdiği ortaya konmuştur. Probiyotiklerin söz konusu faydalarının immünomodülatör yani bağışıklık sisteminin tepkisini değiştirebilme etkisine bağlı olduğu düşünülmektedir. 

Beslenme Düzeninde Değişiklikler

Zatürre tedavisini kolaylaştırmak ve iyileşme sürecini hızlandırmak için beslenme düzeninde değişiklikler de yapılabilir. Zatürreye karşı etkili beslenme önerileri arasında şunlar yer alır:

• Meyveler ve Sebzeler: Meyveler ve sebzeler iltihap giderici, antibakteriyel ve antiviral özelliklere sahiptir. Bu özellikler meyvelerin ve sebzelerin vitamin, folat, lif ve fitokimyasallar açısından zengin besin kaynakları olmasıyla ilişkilidir. 
• Kahve ve Çay: Çayın içerisindeki kateşinler, theaflavinler ve theanin gibi bileşenlerle; demlenmiş kahvenin içerisindeki klorojenik asit, diterpenler ve Maillard reaksiyon ürünleri bağışıklık sistemini etkileyebilir. Bu mikro besin profiline sahip kahve ve çay bireyi solunum yolu enfeksiyonlarına karşı koruyabilir. 

Zatürreden muzdarip bireylerin tüketmemesi gereken besinler arasındaysa şunlar yer alır:

• İşlenmiş ve İşlenmemiş Kırmızı Et Ürünleri: 2021 yılında yapılan bir çalışmada işlenmemiş ve işlenmiş et bakımından zengin bir diyetin sonucunda zatürre riskinin arttığı görülmüştür. 
• Şekerli Besinler: Kan şekerini yükselten besinler zatürreye yakalandıktan sonra bireyin hastalıkla savaşmasını zorlaştırabilir. 

Zatürre Tedavisinde Doğru ve Yanlış Uygulamalar

Zatürre tedavisinde doğru ve yanlış uygulamalar hakkında bilgi sahibi olmak, hastalığın etkili bir şekilde yönetilmesi açısından son derece önemlidir. Zatürreyi evde tedavi etmek isteyen bireyler bazı hususlara dikkat ederek olası riskleri en aza indirebilirler.

Doğal Yöntemlerin Etkisi ve Sınırlamaları

Zatürre bireyin vücudunu zayıf düşüren ve hayatı tehdit edebilen ciddi bir rahatsızlıktır. Bazı durumlarda bireylerin hastanede tedavi olmasını gerektiren bu rahatsızlığın iyileşme süreci aylarca sürebilir. Bu nedenle tıbbi tedavi şarttır ancak bazı doğal yöntemlerle hastalığın belirtilerini daha iyi şekilde yönetmek de mümkün olabilir. Örneğin zencefil çayı gibi doğal tedavi yöntemleri genellikle ana zatürre tedavisine yardımcı olarak değerlendirilir. 

Doktor Kontrolünde Tedavi İhtiyacı

Zatürre tedavisi genellikle bireyin belirtilerinin şiddetine ve başka rahatsızlıkları olup olmadığına göre kişisel olarak belirlenir. Bununla beraber zatürrenin temel tedavisi doktor tarafından reçete edilen ilaçlarla yapılır. Çoğu insan yaklaşık 2 ila 4 hafta içinde iyileşir.

Ancak aşağıdaki durumlar nedeniyle hastaneye başvurulması gerekebilir:

• 65 yaşından büyük olmak,
• Kalp ve damar hastalığı veya uzun süreli bir akciğer hastalığının varlığı,
• Hastalığın kötüleşmesi,
• Zatürrenin bebeklerde ya da küçük yaştaki çocuklarda görülmesi.

Yanlış Yöntemlerin Riskleri

Zatürre için doğal tedavi yöntemleri belirtilerin azaltılmasında etkili olabilse de bu yöntemler medikal tedavilerin yerini almamalıdır. Doğal tedavilerin yanlış kullanılmasıyla ilgili olası riskler arasında şunlar yer alır:

• Doktora gitmeden doğal yöntemlerle tedavi olmak, hastalığın kötüleşmesine ve doktor müdahalesinde gecikmeye neden olabilir.
• Bazı doğal tedavi yöntemleri ve bitkiler alerjik reaksiyonlara yol açabilir. 
• Kan sulandırıcı ilaç kullanan bireyler tükettikleri zerdeçal miktarında dikkatli olmalılar. Zerdeçalın içerisinde yer alan kurkümin antikoagülan etki göstererek kanı çok fazla inceltebilir. Bu nedenle yüksek dozda zerdeçal bireyin kanama riskini artırabilir. 
• Zatürrede yanlış tedavi yöntemleri bireyin hayatını tehlikeye sokabilir. Başta bitkiler olmak üzere doğal tedavi yöntemleri, zatürre için kullanılmakta olan farmakolojik ilaçlarla etkileşime girebilir. Bu etkileşim sonucunda ilaçlar etkinliğini yitirebilir veya organlar önemli ölçüde zarar görebilir. Zatürreye karşı iyileşme belirtileri göstermeyen bireyler bu etkileşimlerden muzdarip olabilirler.
• Zatürre belirtilerinin iyileştirilmesinde kullanılması gereken doğal tedavilerin dozları belirli olmayabilir. 

Sıkça Sorulan Sorular

Zatürreye karşı evde ne yapılabilir?

Zatürreyle mücadelede ilaçlarını aksatmadan alan bireyler evde dinlenmek, bol su içmek ve dengeli bir beslenme programı takip etmek gibi önlemlerle hastalığı kolayca atlatabilirler.

Hangi bitki çayları zatürreye iyi gelir?

Okaliptüs, nane, zencefil ve zerdeçal çayları zatürre belirtilerinin azaltılmasına yardımcı olabilir.

Doğal yöntemler zatürre tedavisinde tek başına yeterli mi?

Doğal yöntemler ciddi bir rahatsızlık olan zatürrenin tedavisinde tek başına yeterli olmayabilir.

Zatürre kaç günde geçer?

Hafif vakalarda zatürre 1 ila 2 hafta içerisinde iyileşmeye başlar ve bireyler normal rutinlerine dönebilirler. Ağır vakalardaysa tam iyileşme bir ay veya aylarca sürebilir. 

Zatürre bulaşıcı bir hastalık mı?

Bakteri ve virüs gibi patojenlerden kaynaklanan zatürre, bu mikroorganizmaların bir bireyden diğerine geçmesiyle ortaya çıkabileceği için bulaşıcı bir hastalıktır. Bununla beraber yiyeceklerin, gastrik sıvının ya da kusmuğun hava yollarına veya akciğerlere solunmasıyla meydana gelen zatürreyse genellikle bulaşıcı değildir. 

Zatürre soğuktan mı olur?

Zatürre doğrudan soğuk havadan kaynaklanmaz ancak insanlar kış aylarında iç mekanlarda daha çok vakit geçirdikleri için yakın temas nedeniyle bakterileri veya virüsleri daha kolay kapabilirler. Ayrıca soğuk hava bireyin bağışıklık tepkisini olumsuz etkileyerek enfeksiyonlarla savaşma becerisini zayıflatabilir.