Yoğurt Otu Nedir?
Bilimsel adı Galium aparine olan yoğurt otu halk arasında yapışkan otu, çoban süzgeci, kaz otu ve boyalık gibi farklı isimlerle de bilinir. Kökboyasıgiller familyasına ait olan yoğurt otu, doğada yabani olarak yetişir. Bu bitkinin boyu genellikle 50 ila 60 cm'e kadar uzasa da elverişli ortamlarda 100 cm'ye kadar da ulaşabilir. İlkbahar aylarında çiçek açan bu yıllık otsu bitkinin ana vatanı Asya ve Avrupa'dır. Çoğunlukla nemli arazilerde, kurumuş dere yataklarında, su kenarlarında veya kayalık yamaçlarda yetişen yoğurt otu ülkemizde de Bolu, Bursa, Çanakkale, Adana ve Antalya gibi illerde yetişir.
Yoğurt otunun balı anımsatan bir aroması olsa da bu bitki acı bir tada sahiptir. Farklı şekilde tüketilebilen bu bitkinin gövdesi yapışkan, tüylü ve kancalı bir yapıdadır. Bu bitki, yakınından geçen hayvanlara ve giysilere kolaylıkla yapıştığından yapışkan otu olarak da anılır. Bitkinin yoğurt otu adını alma sebebiyse uzun yıllardan beri peynir mayalandırmada kullanılmasıdır.
Yoğurt Otunun Faydaları Nelerdir?
Yoğurt otu, başta C vitamini olmak üzere çeşitli vitamin ve mineraller bakımından oldukça zengin bir bitkidir. Aynı zamanda bu bitkinin antiinflamatuvar, antispazmodik ve diüretik etkileri de bulunur. Bu yönleriyle başta demir eksikliğine iyi gelen yoğurt otu, kan temizleyici özelliğe de sahiptir.
Yoğurt otunun diğer faydalarıysa şu şekilde sıralanabilir:
- Bağışıklık sistemini kuvvetlendirir.
- Epilepsi hastalarının düzenli ve kontrollü bir şekilde tüketmesi hâlinde nöbet sıklığını düşürebilir.
- Cilt kırışıklıklarının giderilmesine yardımcı olur. Düzenli kullanımda siyah nokta ve akne gibi cilt sorunlarını da giderebilir. Ayrıca ciltte kolajen oluşumunu destekler ve yaşlanma karşıtı bir etki gösterir.
- Yoğurt otu ayrıcı büzücü bir etkiye sahiptir. Bu yönüyle ciltteki sarkmaların önüne geçerek cildin daha gergin bir görünüm kazanmasını sağlayabilir. Aynı zamanda yaşlılıkla beraber azalan cilt elastikiyetinin artmasına da yardımcı olur.
- Kanser tedavisinde yararlanılan bir bitkidir.
- Antimikrobiyal bir etkiye sahiptir.
- Romatizma ağrılarının giderilmesine yardımcı olur.
- İdrar söktürücü özelliği vardır. İdrar yollarındaki ve safra kesesindeki iltihapların giderilmesinde aktif bir rol oynar.
- Ağızda meydana gelen aftlar (ağız içi yara) için faydalıdır.
- Yoğurt otu bitkisiyle hazırlanan çay, tiroit bezinden kaynaklanan birtakım semptomların giderilmesine yardımcı olabilir.
- Yoğurt otu kürü gargara şeklinde kullanıldığında guatr semptomlarının hafiflemesine aracılık eder.
- Antioksidan özelliği sayesinde toksinlerin vücuttan atılmasına katkı sağlar.
- Özellikle hipertansiyon hastalarında tansiyonunun dengelemesine yardımcı olur.
- Lenf şişliklerini giderebilir.
- Ateş düşürücü etkiye sahiptir.
- Bağırsaklarda ve midede spazm çözücü bir etki gösterir.
- Hemoroit (basur) hastalığının iyileşmesinde rol oynar.
- Ses tellerinin açılmasına yardımcı olur.
- Psikolojik rahatsızlıklar üzerinde olumlu bir etki gösterir.
Yoğurt otu cilt problemleri için kullanılacaksa bitkinin çay olarak demlenmesi gerekir. Hazırlanan çay soğuduktan sonra pamuk yardımıyla cilde sürülebilir. Yoğurt otu, birçok hastalığın tedavisinin yanı sıra pire kovucu olarak da kullanılır. Ayrıca bitkinin kökünden de kırmızı boya imal edilir.
Yoğurt Otunu Kimler Kullanmalıdır?
Bu bitki birçok hastalıkta ve bağışıklık sistemi üzerinde olumlu etkiye sahip olduğundan "Yoğurt otunu kimler kullanmalı?" sorusu kısaca genel vücut sağlığını korumak isteyen bireyler olarak yanıtlanabilir. Yoğurt otu, çeşitli sağlık sorunlarından muzdarip olanların yanı sıra kilo vermek isteyenler tarafından da kullanılabilir. Yoğurt otu çayının özellikle ödem ve şişlik atmaya yardımcı olması kilo verme sürecine destek olabilir. Öte yandan cilt kuruluğunu gidermek, parlak ve canlı bir cilde sahip olmak isteyenler tarafından da sıkça kullanılan bir bitkidir. Ayrıca yoğurt otu çok sayıda kronik hastalığın tedavisinde bitkisel destek amaçlı kullanıldığı gibi guatr ve tiroit hastalıklarının tedavisinde de tercih edilir.
Yoğurt Otunun Zararları Nelerdir?
Yoğurt otunun net olarak kanıtlanmış bir zararı yoktur. Ancak bazı bireylerin yoğurt otu tüketmesi risk oluşturabilir ve bunun sonucunda birtakım olumsuz durumlar meydana gelebilir. Riskli gruplar arasında özellikle düzenli olarak ilaç kullanan bireyler yer alır. Tansiyon veya diyabet ilaçları ya da kan sulandırıcı kullananların yoğurt otu tüketmeden önce mutlaka doktorlarına danışmaları gerekir. Aksi takdirde yoğurt otu bazı ilaçlarla etkileşime girebilir. Bunun sonucunda da kullanılan ilaçların etkisi azalabilir ya da artabilir.
Benzer şekilde hamilelik ya da emzirme döneminde olan kadınların da yoğurt otu kullanmaya başlamadan önce doktora danışıp onay almaları gerekir. Yoğurt otunun bu dönemlerde nasıl bir etki göstereceğine dair kesin bir bilgi bulunmadığından mutlaka bir doktora başvurmak oldukça önemlidir.
Ayrıca ebeveynlerinin birinde alerjik hastalık bulunanların (atopik bireyler), kronik karaciğer veya böbrek hastalarının ve birden fazla kronik hastalığı olanların da yoğurt otu tüketmeden önce mutlaka doktora danışmaları gerekir.
Yoğurt Otunun Yan Etkileri Nelerdir?
Yoğurt otu ölçülü ve kontrollü bir biçimde tüketildiğinde herhangi bir yan etkiye ve zarara sebebiyet vermez. Ancak hemen her besinde olduğu gibi aşırı tüketimi ve kullanımı sonucu bazı yan etkiler görülebilir. Oluşması muhtemel bu semptomlar kişiden kişiye farklılık gösterebilir.
Yoğurt otunun bazı olası yan etkileri şu şekilde sıralanabilir:
- Yoğurt otu; kızarıklık, şişlik, kaşıntı ve nefes almada güçlük gibi çeşitli alerjik reaksiyonlara sebebiyet verebilir. Bu gibi reaksiyonlarla karşılaşılması durumunda mutlaka doktora başvurulması gerekir.
- Yoğurt otunun yapısında oksalik asit bulunur. Oksalik asit, vücudun başta kalsiyum olmak üzere çeşitli mineralleri emmesini engelleyebilir. Bu durumda özellikle böbrek taşı olan hastaların ve gut hastalarının yoğurt otu tüketiminde dikkatli olmaları gerekir.
Yoğurt Otu Nasıl Kullanılır?
Yoğurt otu birçok farklı şekilde kullanılabilen bir bitki türüdür. Yoğurt otunun kurutulmuş hâlinin çay olarak demlenip içilmesi en yaygın kullanım şekillerinden biridir. Yoğurt otu çayı hazırlamak için öncelikle taze ve yıkanmış otlar, güneşe maruz kalmamaları için gölge alanlarda 2 ila 3 gün kadar kurutulur. Bitkiler kuruduktan sonra 1 su bardağı suya 1 tatlı kaşığı yoğurt otu atılır ve yaklaşık 4 ila 5 dakika kadar demlenmeye bırakılır. Çay demlendikten sonra süzülüp tüketilebilir. Çayı tatlandırmak için isteğe bağlı olarak bal ve limon ilave edilebilir.
Bu bitkinin kullanımı için bir diğer yaygın seçenek de yoğurt otu kürünü gargara yapmaktır. Ağız sağlığı açısından faydalı olan bu bitkinin kürü gargara şeklinde kullanıldığında guatr semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabilir. Ayrıca yoğurt otu ezilerek krem hâline de getirilebilir. Bu sayede bitki cilde daha kolay bir şekilde uygulanabilir.
Bu yaygın kullanımların yanı sıra yoğurt otunun ekstrat, şurup ve tentür formu da bulunur. Ayrıca bitkinin tohumları kavrulup kahve hâline getirilerek de tüketilebilir.
